فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه. 1
اهدافپژوهش.... 2
اهداف فرعي.. 2
فصل اول:کليات
بخش اول:گیاه تاناستوم پارتنیوم: Tanacetum Parthenium... 4
1-1 آشنايي با گياهان دارويي.. 4
1-2 خصوصیات گیاه تاناستوم پارتنیوم. 4
1-2-1 مشخصات سیستماتیکی گیاه تاناستوم پارتنیوم. 4
شکل 1-1 گیاهتاناستومپارتنیومMohammad majidi et al.,2010) )5
1-2-2 ریخت شناسی گیاه5
1-2-3 محل رویش... 6
1-2-4 ترکیبات شیمیایی گیاه تاناستوم پارتنیوم. 6
1-2-4-1 کامفور. 7
1-2-4-2 پارتنولید. 7
1-2-4-3 الفا- توجن.. 7
1-2-4-4 فلاونوئیدها8
1-2-5 خواص درمانی.. 9
1-2-6 تاریخچه استفاده دارویی.. 9
1-2-7 عوارض جانبی.. 10
1-2-8 مصارف آرایشی و بهداشتی.. 10
1-2-9 تحقیقات انجام شده روی گیاه تاناستوم پارتنیوم. 10
1-3 آناتومی دستگاه تولید مثل.. 12
شکل1-2 اندام های اصلی دستگاه تولید مثل.. 13
1-3-2 بررسی دستگاه تناسلی موش... 13
1-3-3 تخمدان پستانداران (موش)14
1-3-4 ساختار و عمل تخمدان ها ، چرخه جنسی ،تخمک زایی.. 15
1-3-5 تنظیم چرخه استروس در موش... 16
1-4 سیستم هورمونی ومحورH-P-G.. 17
1-4-1 گنادوتروپین ها17
1-4-2 هورمونها17
1-4-3 تقسیم بندی هورمو ن ها به طور عمومی.. 18
1-4-4 سنتز هورمون ها18
1-4-5 مکانیسم سلولی عمل هورمونها19
1-4-6 سیستم های تنظیم کننده ترشح هورمون ها19
1-4-6-1-1 Non-Hormonal19
1-4-6-1-2 Neuronal19
1-4-6-1-3 Hormonal:19
1-4-6-2 دو مسیر اصلی برای اختلالات سیستم اندوکرین وجود دارد. 19
1-5 روشهاي انتقال هورمونها در بين سلول ها20
1-5-1انتقال اندوکريني.. 20
1-5-2 انتقال پاراکريني.. 20
1-5-3 انتقال اتوکريني3. 21
1-5-4 انتقال نروکريني4. 21
1-6 هورمونهاي جنسي5. 21
1-6-1 هورمون جنسي مردانه. 21
1-6-2 هورمون جنسي ماده21
1-6-2-1 هورمون پروژسترون 2. 22
1-6-2-2 اثرات عمومي پروژسترون. 22
1-6-3 استروژن. 23
1-7 هیپوفیز. 24
1-8 نحوه عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز قدامی.. 25
1-9 هورمون ريلاکسين.. 25
1-10-1 مکانيسم ترشح هورمون LH و تنظيم آن. 26
1-10-2 هورمون FSH... 26
1-10-3 کنترل هيپوتالاموس بر ترشح گونادوتروپين ها26
1-10-4 هورمون آزاد کننده گنادوتروپين.. 27
1-10-5 وقایع ایجاد شده به واسطه اتصال GnRH به گيرنده مخصوص خودش در سلولهاي گونادوتروپ 27
1-10-6 عوامل مهار کننده و عوامل محرک هورمون GnRH... 28
1-11 کبد:29
شکل 1-3 کبد و اجزای آن. 29
1-11-1 کبد از نظر بافت شناسی به پنج قسمت تقسیم می شود 30
1-11-2 اعمال اصلی کبد. 30
1-11-3 اعمال متابولیک متفرقه کبد. 30
1-12 تست های بیوشیمیایی کبد. 31
1-13 آلکالین فسفاتاز ( ALP)33
1-13-1 اهمیتبالینی.. 34
1-14 آلانین آمینو ترانسفراز (SGPT یا ALT)35
1-14-1 آزمایش های مرتبط.. 35
1-15 آسپارتات آمینوترانسفراز (SGOT یا AST )35
1-15-1 عوامل مداخله گر. 37
فصل دوم:مواد و روش ها
2-1 وسایل و دستگاههای مورد نیاز. 39
2-2 مواد مورد نیاز. 39
2-3-1حیوانات مورد آزمایش... 39
2-3-2 حیوان آزمایشگاهی و دلایل انتخاب آن. 40
2-4-1 گروه های حیوانی.. 40
2-4-2 گروه بندی.. 40
2-5 گیاه تاناستوم پارتنیوم. 40
2-5-1 روش عصاره گیری از گیاه40
شکل 2-1دستگاهسوکسلهجهتعصارهگیري.. 41
2-5-2 دستگاه oven جهت تبخیر. 41
شکل 2_2دستگاه oven جهت تبخیر حلال از عصاره42
2-6 تیمار کردن حیوانات... 42
شکل 2_3 نحوه تزریق داخل صفاقی.. 42
2-7 روش ها43
شکل2_4 نحوه خون گیری از قلب موش... 43
2-8 تجزیه تحلیل آماری.. 43
فصل سوم:نتایج
3-1 نتایج اثر عصاره هیدروالکلی گیاه تاناستوم پارتنیوم بر آنزیم های کبدی.. 45
جدول 3-1 : میانگین و انحراف معیار آنزیم آلکالین فسفاتاز (ALP ) در گروه های مختلف45
نمودار 3-1 : فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز (ALP ) در گروه های تحت تیمار با عصاره گیاه تاناستوم پارتنیوم نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین.. 45
(p<0.01●●) و ( p<0.001●●●) اختلاف معنی دار نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین است.45
جدول 3-2: میانگین و انحراف معیار آنزیم گلوتامات آکسالواستات ترانس آميناز (SGOT) در گروه های مختلف46
نمودار 3-2 : فعالیت آنزیم گلوتامات آکسالواستات ترانس آميناز (SGOT) در گروه های تحت تیمار با عصاره گیاه تاناستوم پارتنیوم نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین (p≤ 0.05●) و( p<0.01 ●●) اختلاف معنی دار نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین است.46
3-3 نتایج اثر عصاره هیدروالکلی گیاه تاناستوم پارتنیوم بر هورمون های جنسی.. 47
جدول 3-3 : میانگین و انحراف معیار هورمون جنسی استروژن در گروه های مختلف47
نمودار 3-3 : میزان غلظت سرمی هورمون جنسی استروژن در گروه های تحت تیمار با عصاره گیاه تاناستوم پارتنیوم نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین.. 48
( p<0.01 ●●) و ( p<0.001●●●) اختلاف معنی دار نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین است.48
جدول 3-4 : میانگین و انحراف معیار هورمون جنسی پروژسترون در گروه های مختلف49
نمودار 3-4 : میزان غلظت سرمی هورمون جنسی پروژسترون در گروه های تحت تیمار با عصاره گیاه تاناستوم پارتنیوم نسبت به گروه کنترل و دریافت کننده نرمال سالین.. 49
فصل چهارم: بحث و نتیجهگیری
4-1 اثر عصاره هیدروالکلی تاناستوم پارتنیوم بر آنزیم های کبدی.. 51
3-4 پیشنهادات... 58
منابع. 59
الف) منابع فارسی.. 59
ب) منابع انگلیسی.. 61
چکیده:
متابوليسم بسياری از داروها و سموم در کبد انجام میشود، در جريان متابوليسم اين مواد بسياری از آنها باعث ايجاد مسموميت کبد میشوند، بنابراين شناخت گياهانی که باعث ايجاد مقاومت کبد در برابر اين متابوليتهای سمی خواهند شد، حائز اهميت است. از سوی دیگر کاربرد گیاهان دارویی به جاي داروهاي سنتتیک در سال هاي اخیر به دلیل کم بودن عوارض جانبی و تنوع ترکیبات مؤثره ي گیاهان افزایش یافته است. گياهتاناستوم پارتنیوم يکيازقديمي ترينوشناخته شدهترينگياهانداروییاستکهنقشآندردرمانطيفوسيعيازبيماری هاموردبررسيقرارگرفتهاست.در این پژوهش تاثیر احتمالی عصاره گیاه تاناستوم پارتنیوم بر هورمون های جنسی استروژن و پروژسترون و آنزیم های کبدی آلکالن فسفاتاز و گلوتامات آکسالواستات ترانس آميناز در موش سوری ماده بررسی شد.
روش: در این مطالعه تجربی 40 سر موش سوری ماده با وزن 30 ± 40 گرم به پنج گروه : کنترل، شاهد و تجربی تقسیم شدند. گروه کنترل هیچ داروئی را دریافت نکردند و گروه شاهد فقط نرمال سالین و گروه های تجربی به ترتیب 25 و 50 و 100 میلی گرم برکیلوگرم وزن، عصاره هیدروالکلی گیاه تاناستوم پارتنیوم را به مدت 15 روز به صورت درون صفاقی دریافت کردنددر پایان دوره، موش ها با اتر بیهوش شدند و خون گیری از بطن به عمل آمد. سپس سرم جداو تغييرات فعاليت آنزيمهای کبدی شامل آلکالن فسفاتاز (ALP)، گلوتامات آکسالواستات ترانس آميناز SGOT)) ، استروژن ، پروژسترون اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون واریا نس یک طرفه تحلیل شدند.
يافتهها:با توجه به بررسی سطح آنزيمهای ALP و SGOT ، به نظر می رسد برای کاهش سطح آنزيمهای مورد نظر، دوز موثر عصاره هيدروالکلی تاناستوم پارتنیوم دوزهای 50 و100 ميلیگرم بر کيلوگرم باشند. و تاناستوم پارتنیوم با دارا بودن ترکیبات فیتواستروژنی خاصیت استروژن زایی دارد و می تواند باعث افزایش میزان هورمون استروژن و پروزسترون شود.
نتيجهگيری:مواد مؤثره گياه تاناستوم پارتنیوم احتمالاً با آثار آنتی اکسيدانت يا کاهش توليد راديکال های آزاد سبب تثبيت غشاء سلول های کبدی و کاهش آزادسازی آنزيم به خون می گردد. و احتمالاً عصاره تاناستوم پارتنیوم با دارا بودن ترکیبات فیتواستروژنی خاصیت استروژن زایی دارد و می تواند باعث افزایش میزان هورمون استروژن شود.
واژه های کلیدی:تاناستوم پارتنیوم ، استروژن ، پروژسترون ، SGOT ، ALP ، موش سوری .
مقدمه
يكي از اندامهاي درگير بدن با مقادير بالاي اكسيدانها و مواد سرطانزا، كبد است كه تركيبات آنتي اكسيداني مي تواند اثرات مفيدي برسلامت اين عضو داشته باشد.متابوليسم بسياری از داروها و سموم در کبد انجام میشود، در جريان متابوليسم اين مواد بسياری از آنها باعث ايجاد مسموميت کبد میشوند بنابراين شناخت گياهانی که باعث ايجاد مقاومت کبد در برابر اين متابوليتهای سمی خواهند شد، حائز اهميت است.طب گیاهی قدیمیترین شکل درمان است که از سوی بشر شناخته شده و از دیرباز مورد استفاده قرار میگرفته است. استفاده از گیاهان به عنوان دارو برای پیشگیری و درمان بیماریها از روزگاران کهن مورد توجه متخصصان طب سنتی قرار داشته و تا ابتدای قرن شانزدهم معتبرترین روش برای درمان بیماریها به شمار میرفته است. ابوعلی سینا از نخستین دانشمندانی است که در کتاب «قانون» به شرح و بررسی علمی خواص درمانی گیاهان پرداخته است و قانون ابن سینا همراه با کتاب «الحاوی» که از سوی رازی به رشته تحریر در آمده منابع ارزشمند طب گیاهی بوده و قرنها به عنوان کتاب مرجع مورد استفاده دانشمندان غربی بوده است. عوارض جانبی بسیار زیاد داروهای شیمیایی و گرانی آنها موجب گرایش مجدد مردم به طب گیاهی شده و از طرفی اکثر شهرهای ایران و حتی در اروپا و امریکا استفاده از عصاره گلبرگهای تاناستوم پارتنیوم قدمت چند هزار ساله دارد و خواص آرام بخش و خواب آوری و ضد دردی بر روی سیستم عصبی دارد. . بخش های مختلف تاناستوم پارتنیوم دارای خواص ضد میکروبی ، ضد التهابی ،ضد سرطان و دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی می باشد. فلاونوئیدها با مقادیر زیادی در سبزیها، میوهها (سیب، توت، مرکبات) و سایر آشامیدنیها مثل چای یافت میشوند. فلاونوئیدها، سلولها را در برابر استرس اکسیداتیو محافظت میکنند و در موارد التهاب مزمن، بیماریهای حساسیت، بیماریهای شریانی های کرونری و سرطان موثر میباشند. مشخصشدهاستكهبرخيفلاونوئيدهاينقشمهميدرتنظيمعملكردمحورهيپوتالاموس-هيپوفيزوآدرنالايفاميكنند .ازآنجاكهعملكرد تخمدانورحمتوسطمحورهيپوتالاموس–هيپوفيز-گنادوهورمونهايمترشحهازآنكنترلميشود، احتمالبروزاثربافتيوياتغييرهورمونيوجوددارد.
با توجه به وجود ترکیبات فلانوئیدی و فیتو استروژنی در گیاه تاناستوم پارتنیوم و اثر این ترکیبات بر سطح هورمون جنسی، لذا ما در این تحقیق اثر تزریق درون صفاقی عصاره هیدروالکلی گیاه تاناستوم پارتنیوم بر هورمون استروژن ، پروژسترون و آنزیم های کبدی SGOT ، ALP را مورد بررسی قرار دادیم.
اهدافپژوهش
اهدافاصلی
بررسی اثر عصاره تاناستوم پارتنیوم بر هورمون های استروژن ، پروژسترون ، و آنزیم های کبدیALP و SGOT
اهداف کاربردی
گیاه تاناستوم جهت درمان به صورت گسترده استفاده میشود .لازم است که عوارض جانبی دارو مورد بررسی قرار گیرد تا در مصرف آن دقت لازم به عمل آید.
استفاده از این گیاه در داروسازی برای تولید داروهای افزایش دهنده هورمون های جنسی
فصل اول:
کليات
بخش اول:گیاه تاناستوم پارتنیوم: Tanacetum Parthenium
1-1 آشنايي با گياهان دارويي
فرهنگ استفاده از گياهان در سراسر جهان به عنوان يک منبع طبيعي دارو وجود دارد. از زمان بسيار قديم انسان ها به گياهان متکي بوده اند و براي تامين نيازهاي اساسي مانند غذا، سرپناه و سوخت، بهداشت و سلامتي به سراغ گياهان مي رفتند.
در رابطه با گياهان استفاده هاي متعددي وجود دارد، در جوامع ابتدايي بخشي از درمان را ايفا مي کنند و آنها در درمان دردها (بيماري هاي مزمن) بر گياهان تکيه داشتند. آگاهي از قدرت درماني گياهان و استفاده خوراکي آنها در طي نسل ها به تاييد رسيده است و تاريخچه نوشته شده با رشد تمدن هاي انساني بستري براي منفعت (سود بردن) جمعيت انساني فراهم ساخت (Clifford,AA 1999).
1-2 خصوصیات گیاه تاناستوم پارتنیوم
1-2-1 مشخصات سیستماتیکی گیاه تاناستوم پارتنیوم:
_فرمانرو گیاهان
_دسته گیاهان گلدار
_رده دولپه ای
_راسته گل مینا
_تیره گل ستاره ای( asteraceae)
_سرده بابونه گاوی
_گونه T.parthenium
نام انگلیسی fever few (تب بر)
نام علمی Chrysanthemum,parthenium or Tanacetum parthenium
نام فارسی: بابونه گاوی، مخلصه، گاو چشم، کافور بوی، بابونه کبیر
حکما و پزشکان معروف در روزگاران کهن از جمله جالینوس به این گیاه نام یونانی parthenium را لقب دادند(شکل 1-1).
شکل 1-1 گیاهتاناستومپارتنیومMohammad majidi et al.,2010) )
1-2-2 ریخت شناسی[1] گیاه:
یکی از گونههای دارویی است که اغلب در مناطق 800 تا 1250 متری حاشیه جادهها و رودخانه ها، مناطق باز جنگلی، لابهلای صخرههای مناطق پرشیب و حتی داخل مزارع باز رویش دارند. این گونه گیاهی علفی، چند ساله به طور مختصر کرکین پوش، یا فاقد کرک، است. ساقه ایستاده ،منفرد یا کم شمار،دارای خطوط و شیارهای ظریف و باریک به طول 30-80 سانتی متر، تقریباً به رنگ قرمز مایل به قهوهای، یا زردفام، در بخش فوقانی منشعب، با انشعابات و شاخههای متعدد میباشد. برگ های متراکم پوشیده از کرک، یا فاقد آن، پایینیها به ابعاد 3-12 سانتی متر، دارای دمبرگ نسبتاً طویل، با پهنک تخم مرغی با 2-1 بار تقسیم شانه ای عمیق، با 5-3 قطعه جانبی، تخم مرغی، یا پهن دراز- باریک، با تقیسمات شانهای چند بخشی، قطعات پایینی بسیار کوچک، بریده، در بالای ساقه کوچک و بدون دمبرگ است.
گل سفید مجتمع با دمگل بلند. در مجموع به شکل گل آذینی وسیع و تقریباً دیهمی تنک. دارای عرضی برابر 6-5 میلی متر، گاهی ناف دار، دارای براکتههای واقع در دو ردیف، سبز و به طور مختصر کرکپوش، در انتهای فوقانی شفاف و فلسی، براکتههای خارجی سر نیزه ای باریک، پایینیها پهن دراز، در انتها کند، گلچههای حاشیهای یا زبانهای ماده، به تعداد 12-20 عدد لولهها یا گلچههای دیسک کوچک به طول 6/0 تا 6/1 ، دارای میوه فندوقه دارای 5 تا 6 دنده یا رگ سفید رنگ با کاکلی به طول 1/0 تا 3/0 میلی متر می باشد (شفقت، 1388).
1-2-3 محل رویش:
جنس مذکور در ایران دارای 26 گونه گیاه علفی دائمی و گاهی بوتهای بوده و تقریباً 200 گونه آن در سراسر اروپا و آسیای غربی پراکندهاند (شفقت، 1388).
شمال: آمل، دره هراز، ساری، کندوان، ایکلا، الموت، هشتیر، آستارا، اسالم، مازندران، گیلان
شمال شرقی: بین آزادشهر و شاهرود، گنبد کاووس، رامیان تا تنگه راه، کوه نیشابور، بین شاهرود و اردکان به طرف هزار مسجد، دامغان تا سمنان، قدم گاه، بسطام، شاهرود
شمال غربی: بین کیوی و حاجی امیر در گردنه حیوان، پیراحمد نزدیک ماکو، خوی، ارتفاعات سبلان و سهند
کردستان: مریوان به سمت سقز
غرب: الوند، اراک
بخش مرکزی: ارتفاعات ترکس نزدیک نطنز، خوانسار، شهرکرد، سمیروم
جنوب، فارس: کوه دلو، کوه دینار، سی سخت، کوه بیل، یاسوج
جنوب شرقی: ارتفاعات جبال بانه، شهرکرد در یزد، تفت، تهران و اطراف آن، ارتفاعات توچال دماوند نزدیک رینه، پلور، آب گرم، میرقد کوه، کوه دشته نزدیک کرج. این گونه دامنه انتشار وسیعی در اروپا و امریکا نیز دارد (پروین و همکار، 1390).
گیاهی شدیداً معطر و آروماتیک است که زمان گل دهی آن معمولاً از اردیبهشت تا تیر و مرداد الی مهرماه میباشد. قسمت مورد استفاده دارویی این گیاه بخشهای علفی و سرشاخههای گل دار گیاه میباشد که عمدتاً باید در فصل تابستان جمع آوری گردد (پروین و همکار، 1390) (سحرخیز و همکاران، 1386).
1-2-4 ترکیبات شیمیایی گیاه تاناستوم پارتنیوم:
ترکیبات اولیه این گیاه و مواد شیمیایی آن را می توان در 4 گروه عمده خلاصه کرد:
از بین ترکیبهای شناسایی شده کامفور (90/48%)، کریس سانتنیل استات (50/17%)، (- پینن 80/3%)، کامفن (1/10%)، پیسیمن (9/2%)، فارنسن (8/2%) بیشترین مقدار را به خود اختصاص دادهاند. که کامفور و کریس سانتنیل استات مهمترین مواد موثره اسانس گونه موردنظر معرفی میشود. (سحرخیز و همکاران، 1386).
1-2-4-1 کامفور:
به عنوان ماده موثره و عمده معرفی شده که عهده دار اثر ضد باکتریایی و به عنوان پایین آورنده دمای بدن در موارد تب و مقوی قلب در ضعف عضله میوکارد و ضدعفونی کنندهای موثر در التهاب ریهها میباشند. همچنین از کامفور در صنایع مختلف شیمیایی مانند لاستیک و کاغذ، عطرسازی، لوازم آرایشی، صابون سازی، صنایع چسب، سنتز رزینها، حلالها، پلاستیکها، رنگها و لاکها استفاده میشود (شفقت، 1388).
ترکیب کامفور به عنوان مهمترین ترکیب دافع حشرات و آفات گزارش شده است و آنتی پاتوژن قوی در درمان عفونتهای قارچی و باکتریایی میباشند. کامفور به عنوان بیحس کننده و ضد التهاب در تسکین دردها نیز میباشد (ناصری و همکاران، 1387).
1-2-4-2 پارتنولید:
این ماده علاوه بر اثرات ضد میگرنی، اثراد ضد سرطانی نیز دارد. در بررسی اثر این گیاه روی بیماری صرع مشخص شد که عصاره اتانولی گیاه میل ترکیبی زیادی برای جایگاه بنزودیازپین بر روی رسپتورگابا دارد. براساس تحقیقات انجام شده مشخص شد که ترکیب شیمیایی اصلی گیاه پارتنولید می باشد که دلیل نامگذاری این گیاه نیز می باشد (پروین و همکار، 1390).دارای اثرات ضد میگرن نیز میباشد که این ترکیب با مهار تولید ترومبوکسان و لوکوترین یک ضد درد محیطی است.
1-2-4-3 الفا- توجن:
میزان الفا- توجن اسانس اندامهای گیاه بسیار حداقل میباشد. این ترکیب بسیار سمی است و مقدار آن در اسانس گیاهی که مورد مصرف دارویی قرار میگیرد باید کمتر از 2/0% می باشد. در غیر این صورت تشنجآور بوده و خطر مرگ را دنبال دارد. بنابراین جهت مصرف آن در درمان سردرد، میگرن و مخصوصاً در استعمال داخلی حتماً باید به میزان این ترکیب در اسانس گیاه توجه نمود (ناصری، 1387).
1-2-4-4 فلاونوئیدها[3]:
ترکیباتی با وزن مولکولی کم هستند که در تمام گیاهان آوندی یافت میشوند و از دو حلقه کربن آروماتیک و یک حلقه بنزن تشکیل شدهاند که به فلاوانولها، آنتوسیانیدینها، فلاونها، فلاواتونها، ایزوفلاوونها و چالکونها تقسیم بندی میشوند. فلاونوئیدها با مقادیر زیادی در سبزیها، میوهها (سیب، توت، مرکبات) و سایر آشامیدنیها مثل چای یافت میشوند. فلاونوئیدها، سلولها را در برابر استرس اکسیداتیو محافظت میکنند و در موارد التهاب مزمن، بیماریهای حساسیت، بیماریهای شریانی های کرونری و سرطان موثر میباشند.فلانوئیدها معمولاًازطريقمهارپليمريزاسيونتوبولین هاوممانعتازعملتخريبىراديكالهاىآزاد،نقش ضدسرطانىخودراايفامیکنند( lezama, R Vet al .,2006) . همراهی طولانی فلاونوئیدهای گیاهی با گونههای مختلف حیوانات طی تکامل، ممکن است عامل طیف وسیعی از فعالیتهای بیوشیمیایی و داروشناسی این ترکیبات شیمیایی در پستانداران و سایر سیستمهای زیستی باشد. مدتهاست که فلاونوئیدها به دارا بودن فعالیتهای ضد التهابی، آنتی اکسیدانی، ضد حساسیت، محافظت کنندگی کبد، ضد لخته، ضد ویروس و ضد سرطانی شناخته شدهاند و به خاطر وجود حلقههای فنلی به عنوان برداشت کنندههای رادیکالهای آزاد قوی عمل میکنند و آنتی اکسیدانهای قوی شکننده زنجیره هستند (Spencer, J. P. E.et al ,2010) .آنتیاکسیدانهاترکیباتیهستندکهبهطورقابلتوجهیاکسیداسیونسوبسترارابهتاخیرانداختهیاازآنجلوگیریمیکنند.آنتیاکسیدانهاازلحاظبیولوژیکیترکیباتفعالیمحسوبمیشوندکهبدنرادربرابرآسیبناشیازگونههایفعالاکسیژن( R OS) ، گونههایفعالنیتروژن ( RNS ) وگونههایفعالکلر( ( RCSکهمنجربهبروزبیماریهامیشوندمحافظتمینمایندبنابراینازدیدگاهسلامتشغلینیزدارایاهمیتهستند (Pekkarinen.s et al . , 1999)(SHahidi F et al, .2004)( Zavri,N,2006)فلاونوئیدها همچنین به واسطه تواناییشان در پاکسازی انواع اکسیژن واکنش پذیر میتوانند استرس اکسیداتیو را کاهش دهند. بنابراین میتوانند باعث کاهش استرس اکسیداتیو و سبب مهار التهاب عصبی شود (Spencer, J. P. E et al.,2007).
فلاونوئیدهای بابونه بر طیف وسیعی از آنزیمهای بدن پستانداران تاثیر میگذارند از جمله ATPase، فسفودی استرازها، کینازها، آدنیلات سیکلاز، فسفولیپازC، نیتریک اکساید سنتاز. به علت همین آنها را تغییر دهندههای پاسخهای بیولوژیک مینامند. (صوفي آبادي و همکاران، 1391).
در مطالعه Williams و همکارانش به منظور بررسی خواص زیستی فلاونوئیدهای موجود در گیاه Tanacetum parthenium و پیش از آن، وجود 4-6 هیدروکسی فلاونول متیل اتر در عصاره برگ، گل و دانه گیاه ثابت شد و خواص ضد ترکیبات فلاونوئیدی در گیاه مذکور، بخشی از اثرات ضد دردی این گیاه احتمالاً به این ترکیبات با مکانیسم اشاره شده مربوط میباشد.
همچنین مطالعات نشان دادهاند که فلاونوئیدها با مهار فعالیت رسپتورهای N- متیل –D- آسپارتات سبب کاهش کلسیم داخل سلولی میشوند و به آن فعالیت آنزیم سنتز کننده نیتریک اکساید و فسفولیپاز وابسته به کلسیم کاهش مییابد و با کاهش نیتریک اکساید و پروستاگلاندینها اثرات ضد دردی ظاهر میشود (پروین عسگری، 1390).
یک ترکیب چالکونی و دو ترکیب فلاونوئیدی در عصاره متانولی حاصل از گیاه تاناستوم پارتنیوم به اسامی
- ترانس 4- اتوکسی- 4 متوکسی چالکون C18H18O3
- 4، 5، 7- تری هیدروکسی فلاوانون (نارینجین) C15H12O5
- 3، 4، 5، 7- تتراهیدروکسی فلاون (کامفرول) C15H10O6
جداسازی و تعیین ساختار شیمیایی می شوند (شفقت، 1388).
1-2-5 خواص درمانی:
فرآورده های گیاه به طور خفیف اثر مقوی معده ، ضد تشنج ، قاعده آور ، تب بر ، ضد عفونی کننده ، ضد کرم و حشره کشی دارد. از فرآورده های این گیاه در دفع اختلالات گوارشی استفاده می شود و در دفع قولنج با منشا عصبی ، نفخ و ضعف اعصاب و بیماری های رحمی با منشا عصبی و یا ضعف عمل آن ، ترشحات زنانگی و هیستری مفید است . در استعمال خارجی ،قرار دادن پماد آن روی پیشانی ، باعث رفع سردرد و سر دردهای یک طرفه (میگرن) می شود و می توان از آن حتی برای رفع دردهای نقرس استفاده کرد (زرگری ،ع.1378). با آزمایشات جدید علمی که روی این گیاه بعمل آمد ، نتایج درخشان مصرف آن در پیشگیری از بروز ناراحتی های میگرن به اثبات رسید و مشخص گردید در بیمارانی که از این گیاه استفاده می کنند عوارض میگرن با شدت خیلی کم بروز می کند.بررسی های جدید تر نشان داد که داروهای حاوی سزکوئی ترپن لاکتون ،موجب بهبود ناراحتی های میگرن می شود که این ماده به مقدار زیاد در برگ گیاه مذکور وجود دارد (زرگری ، ع .1378)(Johnson et al .,1985).
1-2-6 تاریخچه استفاده دارویی:
کاهش سردردهای میگرنی، در صورت مصرف منظم کاهش التهاب در آرتریت، کاهش دردهای قاعدگی، به عنوان سقط کننده جنین (Kelly, W.J., 2001)، مفید در پسوریازیس، دافع حشرات برای گزیدگی حشرات (Kuhu, M. A., et al, 2000)، ضد کرم، ضد تب، ضد میکروب، رفع ناراحتیهای گوارشی یا رفع مشکلات تنفسی مثل آسم، درمان کم خونی، سرماخوردگی، یبوست، اسهال، سوء هاضمه، ادم، رماتیسم، سیاتیک، وزوز گوش، دندان درد و سرگیجه، به عنوان شستشو برای التهابات و زخمها، مسکن، ضدعفونی کنندهمی باشد (Flemiug, T., et al, 1998).
1-2-7 عوارض جانبی
برای مصرف این گیاه هیچ گونه عوارض خطرناک گزارش نشده است تزریق دوزهای بالا به موش ها باعث بروز اثرات جانبی مثل بروز درد در ناحیه شکم (به دلیل بروز پدیده رایتینگ) و بروز خواب آلودگی می شود (فریدونی ،م و همکاران.،1380).
1-2-8 مصارف آرایشی و بهداشتی
از کامفور در صنایع عطرسازی ،لوازم آرایشی،صابون سازی و همچنین در صنایع داروسازی به عنوان ماده ضد عفونی کننده که دارای اثر آنتی بیوتیکی است استفاده میشود (میرزا و همکاران ،1375 و Emestt et al . 2000).
1-2-9 تحقیقات انجام شده روی گیاه تاناستوم پارتنیوم
_از جمله ترکیبات موثر و مهم گیاه تاناستوم پارتنیوم: کامفور، کریزانتیل استات، پارتنولید، فلاونوئید، انواع ترپنها می باشد (بادی و همکاران،1389).
_در قرن دهم میلادی از دم کرده گلهای تاناستوم در بهبود التیام زخم استفاده میشده است.
_تحقیقات فراوان اتنوفارماکولوژی در اغلب کشورهای آسیایی و اروپایی نشان از مصرف فراوان عصاره گیاه تاناستوم پارتنیوم در درمان میگرن و صدای زنگ در گوش و سرگیجه توسط ترکیبات ترپنی و پارتنولید میباشد (بادی و همکاران،1389).
_نتایج بدست آمده از تحقیقات در درمان میگرن نشان میدهد که Tanacetum parthenium به طور معنیداری موثر می باشد و مصرف آن به طور مشخص منجر به کاهش در تعداد حمله و کیفیت درد در افراد مبتلا به میگرن میشود و به عنوان گزینهای برای پیشگیری از میگرن توصیه شده و عوارض جانبی مهمی دیده نشده است و بیان شده است که به علت خواص فارماکولوژیک این دارو، نبایستی با دیگر داروهای میگرنی با اسپرین مصرف شود (نعمتی و همکاران،1386).
_نتایج بدست آمده در تحقیق آقای مسعود فریدونی روی اثر ضد دردی گل و برگ Tanacetum parthenium به وسیله آزمون فرمالین بر روی موش سوری، نشان میدهد که عصاره آبی برگ و گل این گیاه توانایی قابل ملاحظهای در تخفیف درد دارد و حتی اثر آن در کاهش درد موثر از سدیم سالیسیلات میباشد و پیشنهاد شده که عصاره گیاه میتواند در کاهش درد از تاثیر مرکزی برخوردار باشد ( مسعود فریدونی،1389).
_در تحقیق دیگری تجویز خوراکی عصاره Tanacetum parthenium اثر ضد دردی و ضد التهابی در برابر اسید استیک ایجاد کرد و تزریق درون صفاقی پارتنولید بعنوان جز فعال عصاره نیز اثرات ضد دردی و ضد التهابی ایجاد نمود. همچنین گزارش شده است که خاصیت ضد التهابی پارتنولید گیاه از طریق مهار مستقیم IkappaB kinase می باشد ( مسعود فریدونی،1389).
_شواهدی نیز وجود دارد که اثر عصاره Tanacetum partheniumرا در کاهش درد تا حدودی مشابه آنتاگونیستهای رسپتور سروتونرژیک میداند. (نعمتی و همکاران،1386).
_وجود یک ترکیب مهارکننده هیستامین که توانایی پیوند با Anti-IgE را داشته و از رهاسازی اسید آراشیدونیک جلوگیری میکند نیز در گیاه Ttanacetum parthenium گزارش شده است. همچنین ترکیبات parthenolide و michefuscalide و chrysamtil acetate موجود در عصاره گیاه Tanacetum parthenium از تولید اسیدآراشیدونیک جلوگیری می کنند که می تواند دلیلی در تایید احتمال عملکرد ضد دردی و ضد التهابی عصاره باشد ( مسعود فریدونی،1389).
_گزارشاتی مبنی بر فعالیت مهارکننده بیوسنتز پروستاگلاندینها بوسیله مهار فسفولیپاز و جلوگیری از ترشح اسید آراشیدونیک توسط عصاره آبی Tanacetum parthenium وجود دارد. (صوفی آبادی،1391).
_اثر ضد التهابی و کاهش التهاب: ترکیب لاکتون که بیشتر آن پارتنولید است نقش مهمی در اثر ضد التهابی دارد و از آزاد شدن گرانولها از پلاکتها و نوتروفیلها جلوگیری کرده و پروتئین Ikkbeta را مهار میکند (صوفی آبادی،1391).
_تحقیقات روی فعالیت بیولوژیک فلاونولهای تاناستوم پارتنیوم نشان میدهد که tanetin که یکی از فلاونولهای موجود در Tanacetum parthenium است و همچنین اپیژنین و دو فلاون گلیکوزیدی دیگر آن میتواند به برنامه ضد التهابی و یا از طریق مهار دوره پیش التهابی کمک کند (صوفی آبادی،1391).
_عقیده بر این است که پارتنولوئید همانند آنتاگونیست سروتونین (متی سرژید) بوده و از آزاد شدن گرانولها از پلاکتها و نوتروفیلها که محتوی مواد پیش التهابی از حمله اسید اراشیدونیک و سروتونین هستند جلوگیری می کند.
_همچنین عصاره تاناستوم پارتنیوم در آرامش سیستم اعصاب و کاهش تشنجات موثر است (نعمتی و همکاران،1386).
[1] . Morphology
[2]. parthenolide, canin, artecanin, santamarin
2. luteolin, tanetin, apigenin, 6- hydroxy- flavones
3. camphor, borneol, germacrene, and pines
4. polyacetylenes, parethrin, melatonin, tannis
[3]. Flavonoids
مبلغ قابل پرداخت 68,800 تومان