فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

چکیده1

فصل اول: کلیات... 4

بخش اول:اضطراب... 5

1-1- تاریخچه اضطراب... 5

1-1-1- تعریف اضطراب... 5

1-1-2- تنیدگی(استرس یا اضطراب)6

1-1-3- معنای لغوی ترس و اضطراب... 6

1-1-4- ترس و اضطراب... 7

1-1-5-علائم شایع اضطراب... 7

1-1-6-علل اضطراب... 7

1-1-6-1عوامل زیست شناختی وجسمانی.. 7

1-1-6-2-عوامل ژنتیکی و ارثی.. 7

1-1-6-3-عوامل محیطی واجتماعی.. 8

1-1-6-4-عوامل طبی و عصبی اضطراب... 8

1-1-6-5- عوامل جانبی موثر در ابتلابه اضطراب... 8

1-1-7- اختلالات اضطرابی بر اساس تقسیم بندی DSM-IV-TR.. 9

1-1-7-1-اختلالات پانیک Panic Disorders))9

1-1-7-2- اگروفوبیا Agrophobia. 9

1-1-7-3- فوبیاهای ویژه(Specific Phobia)10

1-1-7-4-اختلال اضطراب فراگیر یا منتشرGeneralized anxiety disorders))10

1-1-7-5-اختلال اضطراب اجتماعی(Social Phobia)

الف

10

1-1-7-6-اختلال وسواس obsessive- compulsive -disorder (OCD)11

1-1-8-انواع اضطراب... 12

1-1-9- اپیدمولوژی.. 12

1-1-10- نقش بخش های مختلف مغز در واسطه گری اضطراب... 13

1-1-11- نوروترانسمیترهای موثر در اضطراب... 18

بخش دوم. 26

1-2-خصوصیات گیاه کاسنی.. 26

1-2-1- مشخصات سیستماتیکی.. 26

1-2 -2- مشخصات ظاهری گیاه کاسنی.. 27

1-2-3- زیستگاه طبیعی.. 28

1-2-4- تاریخچه استفاده دارویی از گیاه کاسنی.. 28

1-2-5- ترکیبات شیمیایی موجود در گیاه کاسنی.. 29

1-2-6- مطالعات فارماکولوژیک صورت گرفته بر روی گیاه کاسنی.. 35

1-2-6-1-آثار آنتی هپاتوتوکسیسیتی.. 35

1-2-6-2- خاصیت ضد مالاریا35

1-2-6-3-خاصیت ضد دیابت... 35

1-2-6-4- آثار ضد میکروبی.. 36

1-2-6-5- اثر ضد آلرژیک... 36

1-2-6-6- آثار آنتی اکسیدانی.. 37

1-2-6-7- خاصیت ضد التهابی.. 37

1-2-6-8- خاصیت دیورتیک... 37

1-2-6-9- خاصیت ضد سرطان. 38

ب

1-2-6-10- خاصیت نوروپروتکتیو. 38

1-2-6-11- ملین.. 38

1-2-6-12- اثرحفاظتی در برابر پیشرفت علائم پانکراتیت حاد. 39

1-2-6-13- القاکننده آنزیم UDP-glucuronosyl transferase. 39

1-2-7- موارداحتیاط مصرف کاسنی(عوارض جانبی)39

اهداف پژوهش... 40

فصل دوم: مواد و روش ها41

2-1- وسایل وابزارهای آزمایشگاهی مورد نیاز جهت انجام آزمایش... 42

2-2- مواد مورد نیاز. 42

2-3- روش عصاره گیری از گیاه کاسنی.. 42

2-4- حیوانات... 45

2-5- مراحل انجام آزمایش... 46

2-6- گروههای مورد آزمایش... 46

2-7- کلیات آزمون EPM... 47

2-8- مشخصات دستگاه EPM و نحوه انجام آزمون. 48

2-9- عوامل موثر بر نتایج EPM... 49

2-10- تجزیه وتحلیل آماری.. 50

فصل سوم: نتایج ونمودارها51

3-1- اثر عصاره گیاه کاسنی بر درصد زمان سپری شده در بازوی باز. 52

3-2- اثر عصاره گیاه کاسنی بر درصد زمان سپری شده در بازوی بسته. 53

3-3- اثر عصاره گیاه کاسنی بر درصد تعداد دفعات ورود به بازوی باز. 54

3-4- اثر عصاره گیاه کاسنی بر درصد تعداد دفعات ورود به بازوی بسته. 55

فصل چهارم: بحث و بررسی.. 56

ج

4-1- انواع مواد موثره در گیاهان. 58

4-1-1- الکالوئیدها59

4-1-2-گلیکوزیدها59

4-1-3-اسانس ها59

4-1-4- گروه بعدی مواد موثره عبارتند از:60

4-2-اثر ترکیبات عصاره گیاه کاسنی بر نوروترانسمیترها64

4-2-1- عصاره گیاه کاسنی وسیستم گابائرژیک... 64

4-2-2- عصاره گیاه کاسنی وسیستم گلوتامرژیک... 67

4-2-3- عصاره گیاه کاسنی و سیستم مونوآمینرژیک... 69

4-3- فیتواستروژن ها وعصاره کاسنی.. 70

4-4- عصاره کاسنی وخواص آنتی اکسیدانی.. 72

نتیجه کلی.. 75

پیشنهادات... 75

منابع. 76

 

چکیده

اختلالات اضطرابی از اختلالات روانی رایج در انسان است. روش های دارو درمانی این بیماری با عوارض جانبی متعددی همراه است، لذا جستجو برای یافتن داروهای جدید با عوارض کمتر امری ضروری است. کاسنی (Cichorium intybus L.) از قدیمی ترین گیاهان دارویی با اثرات درمانی گوناگون است که احتمال اثرات ضد اضطرابی آن متصور است.در این تحقیق، اثر احتمالی عصاره هیدرو الکلی گیاه کاسنی بر اضطراب در موش های صحرایی مورد بررسی قرار گرفت.

در این مطالعه از سر موش نر صحرایی نژاد ویستار با میانگین وزنی(20±250) گرم استفاده شد. حیوانات به طور تصادفی به شش گروه تقسیم شدند. گروه‌های درمان عصاره کاسنی با دوزهای5،25،50،100 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن و در گروه کنترل، حلال دارو تزریق شد. امادر گره کنترل کاذب هیچ ماده‌ای تزریق نشد. بیست وپنج دقیقه پس از تزریق دارو،به منظور افزایش فعالیت حرکتی، حیوانات به مدت 5 دقیقه در یک جعبه با دیواره‌های سیاه قرار می‌گرفتند. سپس موش‌ها برای ارزیابی واکنش‌های اضطرابی به ماز بعلاوه‌ای مرتفع منتقل شده و مدت زمان و تعداد دفعات حضور در بازوهای باز ماز به عنوان شاخص‌های اضطرابی، به مدت 5 دقیقه مشاهده و ثبت می‌شد. نتایج این تحقیق نشان داد که عصاره هیدرو الکلی گیاه کاسنی به ترتیب دردوزهای 25،100 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن می‌تواند اضطراب رابه طور معنی داری نسبت به گروه کنترل کاهش دهد. یافته‌های فوق نشان داد که عصاره گیاه کاسنی در کاهش واکنش‌های اضطرابی در موش‌های صحرایی موثر است.

 

کلید واژه ها: اضطراب، رت، کاسنی، ماز بعلاوه‌ای مرتفع

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

نزدیک به نیم میلیارد نفر در سراسر جهان از اختلالات روانی رنج می‌برند که بخش عمده این افراد را مبتلایان به اختلالات اضطرابی تشکیل می دهند. اضطراب یک تجربه هیجانی ناخوشایند بوده که دارای نشانه‌های جسمی نیز می باشد (Kaviyani, 2009). اضطراب بر خلاف افسردگی که واکنشی در برابر فقدان و متوجه گذشته است، واکنشی در برابر تهدید و معطوف به آینده است. تهدید می‌تواند خطر، نبود حمایت و محرک‌های ناآشنا را در بر گیرد(Hughers et al, 2010). اضطراب نشانه‌های جسمی و روانی متعددی دارد که از آن جمله می‌توان به لرزش، گرفتگی و ضعف عضلات، تعریق، تپش قلب، برافروختگی و گرگرفتگی، تنگی نفس، خشکی دهان، دل پیچه، تهوع و نیاز شدید به دفع ادرار و مدفوع، احساس تنش و ترس، درماندگی در رویارویی با موقعیت، عدم قطعیت درباره آینده، انتظار وقوع مصیبت، ناتوانی در توجه و تمرکز و بی خوابی شبانه اشاره نمود(Lyonfields et al, 2008).

تصور می‌شود اضطراب یک واکنش طبیعی به استرس است و به فرد توان مواجه شدن با شرایط دشوار را می دهد، اما زمانی که شدت و مدت علائم اضطرابی طولانی شود، ممکن است به یکی از انواع اضطراب پاتولوژیک تبدیل شده و نیاز به درمان باشد. این شرایط معمولا به تجربیات زندگی پراسترس مربوط می باشد، به ویژه زمانی که استرس‌ها مزمن و آسیب زا باشد. ظاهرا استرس به عنوان یک عامل مستعد کننده و تسریع کننده در این شرایط روانی است(Khanum, 2010).

مطالعات نشان می‌دهد: به هم خوردن تعادل سیستم نوروترانسمیترها، تغییر در مسیر انتقال سیگنال‌ها و تغییر شکل مدارات نورونی مغز در این پاتولوژی سهیم هستند(Kalinin, 2011) محرک‌هایی مانند استرس و ترس شرطی شده نیاز به جمع آوری و پردازش اطلاعات ورودی حسی چند گانه با وساطت مراکز کنترل عاطفی یعنی آمیگدال و ساختارهای مرتبط با آن دارد که در بروز رفتارهای وابسته به ترس و اضطراب شرکت دارند(Ledoux, 2000).

سیستم‌های گابائرژیک و سروتونرژیک به طور قابل توجهی در تنظیم سیستم اضطرابی نقش دارند. فعال سازی رسپتور گابا سبب بهبود اختلالات اضطرابی می گردد(Kalinin, 2011). بیشتر مطالعات انجام شده پیرامون مکانیسم‌های گابا، سروتونین، نورآدرنرژیک و نوروپپتیدها بوده و مدارک جدید نقشی برای آدنوزین، کوله سیستوکینین (Stein, 2010) و نورواستروئیدها در پیشرفت اضطراب پیشنهاد می‌کنند. داروهایی که با این نوروترانسمیترها تعامل دارند ممکن است اثرات ضد اضطرابی داشته باشند (Shou et al , 2002).

داروهایی که در درمان اضطراب مورد استفاده قرار می‌گیرند عموما آرامبخش و خواب آور بوده و شامل : بنزودیازپین‌ها که سبب تسهیل عمل مهاری گابا می‌شوند، داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) در درمان اختلال ترس اجتماعی و اختلال اضطراب عمومی استفاده می‌شود و بلوکرهای بتا آدرنرژیک که سبب کاهش اثرات آدرنالین و نورآدرنالین می‌گردد(Katzung et al , 2004 & Khanum, 2010).

استفاده از داروهای مذکور به علت اثرات جانبی آنها محدودیت دارد. این عوارض از قبیل : ایجاد اختلالات روانپزشکی، واکنش های آلرژیک، خواب آلودگی، خستگی، حالت تهوع، مشکلات هماهنگی و اعتیاد می باشد(Khanum, 2010). شناسایی دقیق مراکز کنترل رفتارهای مربوط به ترس واضطراب و مسیرهایی که سبب فعال سازی این مراکز می‌شود و همچنین شناسایی مسیرهایی که این مراکز را به بخش‌های عملیاتی مرتبط می‌کند و منجر به بروز علائم اضطراب می شود، در تحقیقاتی که تاکنون انجام شده مدنظر بوده است. تعیین تفاوت‌های مسیرهای پاسخی در فرایند ترس و اضطراب هنوز مبهم بوده و نیاز به تحقیقات وسیعتری در این زمینه دارد. از طرفی استفاده از گیاهان دارویی برای کاهش اضطراب و بهبود اختلالات خواب از قدیم مرسوم بوده است.

گیاهان دارویی از گیاهان مهم اقتصادی هستند که به اشکال مختلف در طب سنتی و مدرن مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین استفاده از فراورده‌های گیاهی در جهان روبه افزایش است. مطالعات سازمان بهداشت جهانی نیز نشان می‌دهد که80 درصدجمعیت جهان از جنبه پزشکی به گیاهان وابسته هستند، شایان ذکر است مصرف داروهای گیاهی تاریخچه طولانی دارد و اغلب فاقد عوارض جانبی بوده و جزء میراث فرهنگی و گران قیمت کشورها محسوب می‌شوند. همچنین این روش درمانی به طور عمده مورد قبول جامعه بوده و اغلب بیماران آن رابهترتحمل می کنند (Hamidi et al, 2008).

کاسنی از قدیمی‌ترین گیاهان دارویی با اثرات درمانی گوناگون می باشد که در طب سنتی بسیار اهمیت داشته است.سابقه درمانی کاسنی به قبل از میلاد مسیح می‌رسد، به طوری که دانشمندان یونانی همچون پلین، دسیکورید، جالینوس برای آن اثرات درمانی متعددی قائل بوده‌اند وآن را برای کبد بسیار مفید می دانسته اند.

مواد محلول در آب این گیاه دارای خواص تسکین دهنده سیستم عصبی مرکزی می باشد.و از برگ وریشه آن برای درمان هیستری استفاده می‌شود. عصاره آبی دانه دانه کاسنی در درمان سردرد،آسم واختلالات گوارشی مورد استفاده قرار می گیرد(Atta-ur et al, 2008 )این گیاه همچنین در ضعف اعصاب و ضعف چشم مفید می باشد.

با توجه به ترکیبات فیتوشیمیایی مثل فلاونوئیدها، ترپنوئیدها، الکالوئیدها و روغن‌های ضروری و ترکیبات فرار موجود در گیاه کاسنی، این تحقیق اثر تزریق درون صفاقی عصاره هیدروالکلی گیاه کاسنی بر اضطراب را در موش‌های صحرایی نر بالغ نژاد ویستار مورد بررسی قرار می دهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول

 

کلیات

 

 

 

 

 

 

بخش اول:اضطراب

1-1- تاریخچه اضطراب

اصطلاح استرس قرن هاست برای بیان فشارها وآسیب های ذهنی و عاطفی به کار می رود. در علم فیزیک استرس به معنای نیروی وارد آمده به یک جسم است وSelye اولین فردی بود که اصطلاح استرس را در زمینه بیولوژیک به کار برد که عبارت بود از پاسخ غیر اختصاصی بدن به یک سری از تحریکات آسیب رسان او تحریک را استرسور نام نهاد.درحقیقت کار او توسط نوشته های فلسفیJames و Langeو همچنین با تجاربCannon که تشابه پاسخ های فیزیولوژیک سیستم اعصاب سمپاتیک را در خلال حالت های هیجانی مختلف مشاهده کرده و همچنین Jacobsen که پاسخ های سیستم اعصاب سمپاتیک وعضلات مخطط را به حالت هیجانی بیان نموده کامل تر شده است. اضطراب ،پاسخ یک موجود به یک عامل تهدید کننده احتمالی است که می توواند هموستاز را دچار اختلال نماید(Davidson , 2002).

Belzung معتقد است هر فردی برداشت و مفهومی از کلمه استرس دارد ولی یک تعریف کامل آن این است که یک پاس کامل بدن شامل پاسخ عقلانی،هیجانی و فیزیولوژیک به تحریکی که توسط سطح خودآگاه ما به عنوان یک عامل آزاردهنده یا تهدید کننده درک و دریافت می شود. این پاسخ به عنوان یک مکانیسم حفاظتی عمل می کند که باعث وفق دادن و سازگاری فرد یا تعدیل عامل تهدید کننده می شود وبسته به نوع،قدرت و مدت تحریکات درجات مختلفی داشته و با مشخصات فردی هر فرد تغییر می کند(Belzung ,2001).

اضطراب از شایع ترین اختلالات روانی محسوب می شود و با بهبود اوضاع اقتصادی و اجتماعی کاهش می یابد. اضطراب ممکن است اولیه یا ثانویه باشد که متعاقب بیماری های جسمی یا روانی دیگر به ویژه افسردگی به وجود می آید(Sadock et al ,2007).

 

1-1-1- تعریف اضطراب

اضطراب که به عنوان یک پدیده روانی قلمداد می شود عبارت است از احساس بیم وحراس متعاقب پیش بینی خطر که در واکنش به موقعیت استرس زا ایجاد می شود. هرکس درجاتی از اضطراب رابه صورت یک احساس ناخوشایند ومبهم در طول زندگی خویش تجربه کرده است.

اضطراب طبیعی معمولا واکنشی است طبیعی به استرس که نه تنها در انجام وظایف روزانه خللی به وجود نمی آورد بلکه ضروری به نظر می رسد.اما هنگامی که احساس اضطراب هیچگونه علت و دلیل خارجی ویا داخلی نداشته باشد،آنگاه یک مشکل فیزیولوژیکی است که تحت عنوان آشفتگی های اضطراب قلمداد می شود.(Roy –Byme et al, 1997)

تشخیص وتمایز بین حالات پاتولوژیکی و نرمال اضطراب بسیار مشکل است وبه همین علت، عدم مرزبندی داروهای ضد اضطراب در زمره پرفروش ترین داروهای نسخه شده در جهان محسوب می شوند.(Kroenke et al, 2007) اضطراب پاتولوژیک با شدت وطول دوره و بعنوان یک پاسخ نامناسب به یک محرک شناخته می‌شود. برای بیمارانی که اضطراب پاتولوژیک دارند، درمان سریع روانپزشکی لازم است.

اضطراب می‌تواند علامت وضعیت‌های بیمارگونه و جسمانی و مشکلات روانی متعددی بویژه افسردگی باشد. اضطراب می‌تواند به صورت یک بیماری کاملا ناتوان کننده در همه جنبه‌های زندگی مداخله کند و با این وجود حال نباید فراموش کرد که اضطراب نرمال در واکنش به یک وضعیت تهدید کننده یک امتیاز بوده و توان فرد را در مقابله با عامل اضطراب افزایش می‌دهد.(Harman et al, 2002)

 

1-1-2- تنیدگی(استرس یا اضطراب)

استرس واضطراب کلماتی هستند که در زندگی روزمره، برای توصیف حالات و احساسات بسیار استفاده می شوند. در روان شناسی اضطراب مرحله ی پیشرفته تر استرس مزمن است که هنگامی به صورت یک مشکل بهداشت روانی در می آید که برای فرد یا اطرافیانش رنج وناراحتی به وجود آورد یا مانع رسیدن او به اهدافش شود ویا در انجام کارهای روزانه وعادی او اختلاف ایجاد کند.

اضطراب هنگامی در فرد بروز می کند که شرایط استرس زا در زندگی فرد بیش از حد طولانی شود یا به طور مکرر رخ دهد و یا اینکه دستگاه عصبی بدن نتواند به حالت مقاومت تنیدگی پایان دهد و بدن برای مدت طولانی همچنان بسیج باقی بماند.در این صورت بدن فرسوده و در برابر بیماری های جسمی و روانی (مانند اضطراب) آسیب پذیر می شود

 

1-1-3- معنای لغوی ترس و اضطراب

ترس از نظر ریشه شناسی، کلمه ایی "اوستایی" از پارسی باستان است که معنای «خوف وبیم» را می‌رساند. اضطراب واژه ای عربی از ماده " ض ر ب" به معنای« تکان خوردن و لرزیدن» است، بعضی لغت نامه ها معانی متعددی برای آن ذکر کرده اند: آشفتگی، تشویش، پریشانی، نگرانی و ...

 

1-1-4- ترس و اضطراب

احساس ترس و اضطراب تاحد زیادی شبیه یکدیگرند. مابین آنها براساس زمانی که پدیدار می‌شوند تمایز قائل می شوند. هنگامی که خطری را تجربه می کنیم، دستخوش تغییرات بدنی وهیجانی گوناگونی می شویم که پاسخ ترس راتشکیل می دهند.پاسخ ترس، دارای چهار عنصر است:1-عنصر شناختی(مثل انتظار آسیب قریب الوقوع) ، 2-عنصربدنی(مثل تغییرات موجود در ظاهر ما)، 3-عنصر هیجانی(مثل احساس دلهره و وحشت)، 4-عنصر رفتاری(مثل جنگ وگریز). اضطراب نیز همان چهار مولفه ی ترس را دارد، ولی با یک تفاوت مهم ،مولفه ی شناختی ترس،انتظار خطری واضح و بخصوص است، در حالیکه مولفه ی شناختی اضطراب،انتطار خطری مبهم است. بنابراین ترس بر پایه ی واقعیت،یا مبالغه ی خطرواقعی قراردارد،حال آن که اضطراب بر اساس خطر مبهم استوار است.(ابوالفضلی ،1387)

 

1-1-5-علائم شایع اضطراب

احساس خستگی، عصبی بودن و بی قراری، ترس ونگرانی، بی‌خوابی یا بدخوابی، طپش قلب و تنفس نامنظم و سریع، عرق کردن، سر درد و سرگیجه، مشکل در تمرکز وحافظه، لرزش یا پرش عضلات، تکرار ادرار، احساس خفگی، حالت تهوع، اسهال، اختلالات جنسی و... ( Bueno et al,2005)

 

1-1-6-علل اضطراب

1-1-6-1عوامل زیست شناختی وجسمانی

در افراد مضطرب میزان بعضی ازهورمون های موجود در خون غیر عادی است. بنابراین هرآنچه که باعث اختلال در سیستم هورمونی شود، برای بدن خطر محسوب می‌شود. بارداری، کم کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید، پایین بودن قند خون، وجود غده ای در غدد فوق کلیوی به نام فئوکروموستیوم که هورمون اپی نفرین تولید می کند و بی نظمی ضربان قلب از این عوامل هستند.

 

1-1-6-2-عوامل ژنتیکی و ارثی

یکی از مهم ترین عوامل اضطراب ژنتیک است واحتمال اضطراب در فرزندان افراد مضطرب بسیار بالا است.البته الگو قرار دادن رفتار پدر و مادر و یادگیری و تکرار کارهای آنان نقش مهمی در اضطراب فرزندان دارد(عامل اجتماعی)، ولی تحقیقات و بررسی های انجام شده بر روی حیوانات و دوقلوهایی که با هم یا جدا ازهم زندگی می کنند واز والدین مضطرب به دنیا آمده اند،نشان می دهند که عوامل ژنتیکی نیز بسیار موثرند.با این وجود باور نمی رود که ژن به خصوصی در این مورد نقش داشته باشد،بلکه ترکیب بعضی از ژن ها چنین پیامدی را به دنبال دارد.طبق آخرین تحقیقات به نظر می رسد که عوامل ژنتیکی در بعضی انواع اضطراب مانند اختلال هراس و ترس از مکان های باز نقش زیادی دارد(Gudmundson et al, 1973).

 

1-1-6-3-عوامل محیطی واجتماعی

عوامل اجتماعی وارتباطی بسیاری باعث به وجود آمدن اضطراب در افراد می شود،مانند مشکلات خانوادگی، احساس جدایی و طرد شدگی و...

از عوامل محیطی می توان تغییرات ناگهانی وغیر منتظره وخطرناک از قبیل حوادث طبیعی مثل زلزله،بیماری ،مرگ یکی از نزدیکان و... رانام برد.(Clement etal,2002)

 

1-1-6-4-عوامل طبی و عصبی اضطراب

اختلالات نورولوژیک:نئوپلاسم مغزی، ترومای مغزی، بیماری عروقی مغزی، خونریزی ساب آراکنوئید، میگرن، انسفالیت، اسکلروزیس، بیماری ویلسون، هانتینگتون، صرع

اختلالات سیستمیک:هیپوکسی،بیماری قلبی-عروقی،آریتمی ها، آنمی، نارسایی ریوی

اختلالات اندوکرین:اختلال عملکرد تیروئید و پاراتیروئید،اختلال عملکرد آدرنال،فئوکروموسیتوما

اختلالات التهابی:آرتریت روماتوئید،پلی آرتریت ندوزا،آرتریت تمپورال

اختلالات گوارشی:زخم پپتیک ،سندرم روده تحریک پذیر

سایر موارد: کمبود ویتامین B12، هیپوگلیسمی، سندرم کارسینوئید، بدخیمی‌های سیستمیک، سندرم فبل از قاعدگی ،بیماری های تب دار، عفونت های مزمن،منونوکلئوز عفونی،اورمی

 

1-1-6-5- عوامل جانبی موثر در ابتلابه اضطراب

طبق نظر برخی از متخصصان تغذیه ی نادرست نیز در ابتلا به اضطراب نقش دارد. کمبود بعضی از اسیدهای آمینه، منیزیم، اسیدفولیک، ویتامینB12، باعث تسریع در ابتلا به آن می شود.

استفاده از مواد مخدر و داروهای روان گردان.

برخی از ضایعه های مغزی علائمی ایجاد می کنند که شبیه علائم اختلال وسواس عملی است (رفیعی،1381).

 

1-1-7- اختلالات اضطرابی بر اساس تقسیم بندی DSM-IV-TR

فهرست اختلالات اضطرابی در DSM-IV-TR شامل 12مورد زیر است:

1-اختلال پانیک با بازارهراسی(آگروفوبیا)،2- اختلال پانیک بدون بازارهراسی،3-بازار هراسی بدون سابقه اختلال پانیک، 4-هراس(فوبیا)های معین ،5-جمعیت هراسی(سوشیال فوبیا) 6-اختلال وسواسی-اجباری 7-اختلال تنش زای پس از رویداد(PTSD) ، 8-اختلال فشار روانی حاد ،9-اختلال اضطرابی فراگیر(GAD ) ،10-اختلال اضطرابی ناشی از بیماری طبی ، 11-اختلال اضطرابی ناشی از مواد ،12-اختلال اضطرابی طبقه بندی نشده (NOS) (رفیعی ،1382)

 

1-1-7-1-اختلالات پانیک Panic Disorders))

اختلال پانیک یاهراس ،وقوع ناگهانی و غیر منتظره حملات هراس است. این حملات هراس دوره های مجزا از ترس شدید است که می تواند از چندین حمله در یک روز تا فقط تعداد اندکی حمله در عرض یک سال متفاوت باشد.

براساس DSM-IV-TR یک حمله هراس به شکل زیر است:

دوره ای مشخص از ترس یا ناراحتی شدید است که به طور ناگهانی شروع می شود و در طی 10دقیقه به اوج خود می رسد و در آن 4مورد یابیشتر از علائم زیر وجود دارند:1- طپش قلب، افزایش ضربان قلب ،2- تعریق،3- لرزش ،4- احساس تنگی نفس یا 5- احساس خفگی درد یا ناراحتی در قفسه سینه، 6-حالت تهوع یا ناراحتی شدید در شکم ،7- احساس گیجی ،لرزش یا سبکی یاغش، 8- احساس جدایی از ود یا جدایی از واقعیت ،9-ترس از دست دادن کنترل یا دیوانه شدن ،10- ترس از مرگ، 11- پارسنتزی ،12- گرگرفتگی

اختلال پانیک معمولا با اگروفوبیا همراهی دارد.

 

1-1-7-2- اگروفوبیا Agrophobia

برطبق IIIDSM اگروفوبیا بصورت ترس واجتناب از اقامت در مکان های باز به نحویکه فرار از آنجا امکان پذیر نباشد ویا در صورت بروز اتفاق ،کمک در دسترس نباشد، تعریف می شود. در موارد شدید این بیماری ،فرد اگروفوبیک از خارج خانه می هراسد ویا به یک همراه نیاز دارد.به طور کلی این ترس از جمله علت های مهم در ایجاد محدودیت در زندگی فرد محسوب می شود.

طبق DSM-IV رفتار اجتنابی اگروفوبیک مخصوصا در پاسخ به ترس ناشی از وقوع علائم شبه پانیک رخ می دهد،به طوری که همواره وجود دارد. اختلالات پانیک به عنوان یک ریسک فاکتور مهم برای اختلالات اگروفوبیک در نظر گرفته می شود.

 

1-1-7-3- فوبیاهای ویژه(Specific Phobia)

فوبیا های ویژه به ترس قابل توجه و بیش از حد یک شی یا موقعیت خاص گفته می شود. خود بیمار به بیش از حد بودن این ترس واقف است . مواجهه با محرک ترس آور مزبورباعث فشار بیش ازحد می شود وممکن است با حملات هراس یا غش همراه باشد.ای نوع فوبیا از شایع ترین نوع ترس است و در خانمها بیشتر وجود دارد.از انواع این فوبیاها می توان به ترس ازبعضی حیوانات (عنکبوت،موش، مارمولک...) ،ترس از ارتفاع ،دریا ، خون،مرگ،طوفان و...اشاره نمود.

 

1-1-7-4-اختلال اضطراب فراگیر یا منتشرGeneralized anxiety disorders))

برطبق DSM III اضطراب ونگرانی غیر واقعی،بی دلیل، شدید همراه با علائمی نظیر:

1-بحران های حرکتی، 2-بیش فعالی اتونومیک، 3-احتیاط و گوش به زنگی نسبت به محیط اطراف، 4- پیش بینی یک واقعه نگران کننده راGAD می گویند.این اختلالات حداقل به مدت یک ماه به طول انجامیده وجدا از حالات فوبیک ،پانیک ویا وسواس وسایر اختلالات فیزیولوژیک و روحی مثل هیپرتیروئیدیسم،افسردگی ماژور و یا اسکیزوفرنی می باشد.

برطبق DSM-IV وجود سه علامت از علائم ذکر شده و وقوع آن در یک دوره شش ماهه همراه با استرس های مهم کلینیکی و اختلالات عملی بیانگرGAD می باشد.

این حالت در افرادی دیده می شود که به طور مداوم نگران وقوع اتفاقی هستند. موضوع این نگرانی ها می تواند بسیار متنوع باشد مثل:نگرانی از بیمار شدن فرزند، نگرانی از مرگ یکی از آشنایان ، نگرانی از ته گرفتن غذا و ... در اضطراب فراگیر خطر واقعی وجود ندارد.

 

1-1-7-5-اختلال اضطراب اجتماعی(Social Phobia)

فوبیای اجتماعی به ترس چشمگیر و پایدار از موقعیتهای اجتماعی و اجرایی گفته می شود که در آنها فرد احساس می کند توسط دیگران بررسی ونقد می شود و ممکن است تحقیر، شرمگین یا خجالت زده شود. با اینکه خود فرد آگاه است که این ترس ها غیر معقول هستند ولی به طور ناخود آگاه اتفاق می افتند.این ترس ها باعملکرد طبیعی فرد تداخل می کنند تاجایی که فرد از برخی موقعیتهای اجتماعی اجتناب می کند یا در صورت اجبار به حضور، با اضطراب وفشار فراوان آنها را تحمل می کند.حملات هراس نیز شایع هستند.

 

1-1-7-6-اختلال وسواس obsessive- compulsive -disorder (OCD)

اختلال وسواسی جبری

برطبق IIIDSM این اختلالات احتیاج به وجود وسواسی فکری وعملی دارد ومنشا مشکلات قابل توجهی در جمعیت ها می باشد که ربطی به سایر اختلالات روحی وروانی ندارد. این مشکلات ، باعث اختلال در الگوی زندگی معمول شخص در زمینه های شغلی واجتماعی می شود بطوری که انجام این اعمال بیش از یک ساعت در شبانه روز را به خود اختصاص می دهند.

DSM-IV بر شناخت خود شخص از این اختلالات تاکید کرده و Obsession رابه صورت افکار وتصورات تکرارپذیر و پایا مثل ترس ازدست دادن فرزند،ابتلا به بیماری از طریق دست دادن با دیگران و غیره وCompoulsive را به صورت رفتارهای تکرارپذیر چون شستن دستها ،چک کردن قفل درها و یا اعمال فکری چون شمردن مداوم اعداد یا تکرار کلمات تعریف می کند.

 

1-1-7-7-اختلال تنش زای پس از رویداد PTSD) Post Traumatic Stress Disorders)

این اختلال قبلا سندروم موج انفجار نامیده می شد.این حالت مربوط می شود به حادثه ای (ازقبیل جنگ، تصادفات شدید، بلا یا سوانح طبیعی مثل زلزله...) که معمولا با یک استرس شدید هیجانی که شدت آن می تواند برای هرکس آسیب رسان باشد همراه است.نصف افرادی که دچار چنین استرس شدیدی می شوند علائم مربوط به آن را دارند (مانند خوابهای تکراری، خاطراتی مبهم ولی فراگیرنده، از دست رفتن تعادل و پرخاشگری شدید ،...) پس از گذشت حدود سه ماه از دست می دهند.

هر چه اقدامات لازم برای درمان زودتر انجام گیرد ،احتمال ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه کمتر می شود.در صورتی که این حالت بیش ازچند ماه طول بکشد،احتمال اینکه تاآخر عمر با فرد باقی بماند بسیار زیاد می شود. (رفیعی ،1382)