فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه. 1

فصل اول : کلیات

1-1- تاریخچه. 3

1-2 – سازمان و تشکیلات اینترپل.. 6

1-2-1- مجموع عمومی.. 6

1-2-2- کمیته اجرایی.. 7

1-2-3- دبیرخانه کل.. 8

1-2-4- اینترپل کشورهای عضو. 9

1-2-5- مشاورین.. 9

 

فصل دوم: قسمت های مختلف دبیرخانه کل

2-1- اداره عمومی.. 10

2-1-1- بودجه. 10

2-1-2- سیستم کامپیوتری دبیرخانه. 10

2-2- پلیس.... 11

2-2-1- گروه اخطارها و اعلامیه های بین المللی.. 11

2-2-2- گروه ثبت کیفری.. 14

2-2-3- گروه تشخیص هویت و انگشت نگاری.. 14

2-2-4- اداره جرایم عمومی علیه اشخاص و اموال.. 14

2-2-5- اداره جرایم اقتصادی و پولی.. 15

2-2-6- اداره مبارزه با قاچاق دارو و مواد مخدر. 15

2-2-7- سیستم اطلاعات استراتژیکی.. 15

2-3- اداره مطالعات و تحقیقات... 15

الف

2-4- پشتیبانی.. 17

2-4-1- دفاتر مرکزی.. 17

2-4-2- هیئت نظارت... 18

 

فصل سوم: هدف ها و اصول همکاری و فعالیت

3-1- هدف های سازمان.. 19

3-2- اصول همکاری.. 19

3-3- همکاری با سایر سازمان های بین المللی.. 20

3-4- تربیت نیروی پلیس و همکاری فنی.. 21

3-5- اولویت ها21

3-6- پیش گیری جرائم.. 22

3-7- قانون جنائی و آیین دادرسی کیفری.. 22

3-8- همکاری در مبارزه با جرائم فرامرزي و بین المللی.. 23

3-9- علائم و نشانه های اینترپل.. 25

3-10- آشنایی با اداره کل پلیس بین الملل ناجا26

منابع. 30

 

 

 

مقدمه:

در گذشته های دور ، دیوارهایی که شهر را در خود جایی می دادند و آن را از طوفان و ناامنی ايمني می‌ساختند؛ کافی بود تا قراولان برجها و باروها با چشمانی بیدار به اطراف چشم دوزند تا شهر به یاری گزمگان از گزند دشمن مصون بماند . میرشب در کوچه پس کوچه های شهر و آبادی قدم می زد و خیال مردم را از ترس و ناامنی آسوده می کرد . اما با گذر زمان از اهمیت مرزها و دیوارها کاسته شد ، گویی برجها و قلعه هایی که در حصار دیوارهای بلند قرار داشتند به یادگاری از گذشته مبدل شدند .

محققان علوم اجتماعی بر این باورند که دوره هایی از پس هم آمدند و هر یک ویژگی های خاص خود را داشته اند . ویژگی های عصر سنتی و ماقبل مدرن جای خود را به عصر ماشین و انفجار اطلاعات داد که با شتاب از تمام محدودیت ها و دیوارها گذشت . اگر چه انسان به یاری قدرت آفرینش ابزارها و تکنولوژی ، بر محدودیت های زمان و مکان چیره و فائق آمد و همه منازل کهنه و قدیمی را پشت سر نهاد ، اما به همان نسبت زندگی اجتماعی پیچیدگی های بیشتری یافت و بزهکاری ها و جرم ها نیز متنوع و پیچیده تر گشت .

تحول ساختار اجتماعی از صورت ساده به صورت پیچیده و از صورت های محدود به صورت های گسترده، قواعد رشد و توسعه اجتماعی را آشکار می سازد . مسیر تحول اجتماعی در این شکل از روند خویش تنها تکنولوژی ، علم و ساختارهای اجتماعی را تحت تأثیر قرار نداد ، بلکه شیوه های بزهکاری و جرم نیز با تنوع ، تکثیر و پیچیدگی همراه گردید .

مفهوم فرامرزی جرم که با پیدایی تشکیلات و باندهای فراملی در شکل هایی از جرایم چون قاچاق ، پوشویی ، تروریسم و ... مقارن است .لزوم کنترل جهانی جرم را ملموس و برجسته تر ساخت و لزوم شکل گیری سازمانی جهانی که مجرمین و جنایتکاران را در تمام جهان زیر نظر داشته و مورد تعقیب قرار دهد احساس شد و سازمان اینترپل در اجماع جهانی کشورها تأسیس گردید .

ریموند کندال دبیرکل سومین دوره پنج ساله اینترپل بر این باور بود که جرم هر روز بین المللی تر می‌شود و آندره بوسار یکی دیگر از مسئولان اینترپل می گوید : ما در دنیایی زندگی می کنیم که عبور از اقیانوس اطلس و رفتن به نیویورک با هواپیما تقریباً سریع تر از عبور از خیابان های پاریس با اتومبیل است . تعامل جهانی اگر چه دارای کارکردهای مثبت بسیاری بوده است ، در عین حال مجرمان نیز مجالی افزون و عرصه ای وسیع تر برای رفتارهای نابهنجار خود خواهند داشت و در این زمان همکاری کشورهای جهان در کنار یکدیگر لازم است تا با جرایم بین المللی به مقابله پرداخته و از وقوع آنها پیشگیری کند و این همکاری در غالب سازمان پلیس بین الملل امکان پذیر گردیده است .

فصل اول : کلیات

 

1-1 تاریخچه :

در آوریل سال 1914 اولین کنگره بین المللی پلیس جنائی در موناکو به مدت 4 روز برگزار شد . در جریان برگزاری این کنگره حقوق دانان و افسران عالی رتبه پلیس که از 14 کشور مختلف جهان شرکت کرده بودند ، امکان تأسیس یک دفتر ثبت کیفری بین المللی و هم آهنگ سازی روش های استرداد مجرمین را مورد مطالعه و بررسی قرار دادند .

در سپتامبر سال 1923 دومین کنگره بین المللی پلیس جنائی در شهر وین به مدت چهار روز برگزار شد . در این کنگره رؤسای پلیس کشورهای مختلف ، از جمله کشورهای اتریش ، دانمارک ، مصر ، ایران ، آلمان ، فرانسه ، یونان و مجارستان شرکت داشتند و نظریات و اطلاعات پلیسی را مبادله کردند و در مورد ضرورت ایجاد یک مجمع بین المللی بحث کردند .

آنان عمیقاً علاقه مند به بررسی پدیده نوین جنایات بین المللی بودند ؛ جنایاتی که اقدامات سنتی پلیس برای جلوگیری از آن روز به روز بی اثرتر می شد . با الهام از بینش و عملکرد دکتر جان شوبر
( Johannes.schober ) رئیس پلیس وین ، تصمیم گرفتند انجمنی تشکیل دهند که از طریق آن ، کشورهای مختلف دنیا بتوانند فعالیت های خود را علیه جنایتکاران بین المللی بنیان گذارند و هم آهنگ سازند .

در جریان برگزاری این کنگره کمیسیون بین المللی پلیس جنائی ( I . C . P . C ) تأسیس شد و اساس نامه آن نوشته و قرارگاه مرکزی آن در شهر وین مستقر شد .

باید یادآور شویم که قبل از به وجود آمدن کمیسیون بین المللی پلیس جنائی ، مسائل و مشکلات مربوط به جلوگیری از مواد مخدر در سطح بین المللی مطرح شده بود و کنوانسیون های بین المللی تریاک
( the international opium conventions ) یکی در سال 1912 و دیگری در سال 1925 امضاء شد . این کنوانسیون ها همکاری بین المللی را برای مبارزه با مواد مخدر ضروری دانسته بودند ، ولی اینترپل بود که عملاً با مسائل قاچاق مواد مخدر درگیر شده بود .

این سازمان در همان اوایل عمر خود دریافت که مسائل مربوط به مواد مخدر ماهیت خطرناکی دارد و نظر اعضای کمیسیون را به خطرات اجتماعی و اقتصادی مواد مخدر جلب کرد . در سال 1926 سومین کنگره بین‌المللی پلیس جنائی که اکنون مجمع عمومی خوانده می شود در برلن برگزار شد و از کشورهای عضو خواست که به مسایل و مشکلات مواد مخدر پایان دهند .

در سال 1930 با برگزاری چهارمین کنگره بین المللی پلیس جنائی قدم دیگری برداشته شد و ایجاد دفتر بین‌المللی مسائل مواد مخدر پیشنهاد شد . هدف این دفتر ثبت و نگهداری پرونده های قاچاق بین المللی مواد مخدر بود و همچنین وظیفه تهیه عکس و اثر انگشت و مشخصات فردی قاچاقچیان مواد مخدر را به عهده داشت.

یکی دیگر از وظایف این دفتر ایجاد همکاری و هماهنگی بین فعالیت های کشورهای مختلف در زمینه مبارزه با قاچاق بین المللی مواد مخدر بود . اینترپل از اولین سال های تشکیل خود نقش تعیین کننده ای در مبارزه با جرایم بین المللی مواد مخدر داشته است ، و نظامی پویا برای جمع آوری و تبادل اطلاعات ضروری برای مبادله مبارزه بین المللی با قاچاق مواد مخدر ایجاد کرده است . پلیس بین المللی در جریان کار خود با جامعه ملل ( League Nations ) همکاری خوب و نقش عمده ای در اجرای موافقت نامه های بین المللی برای مبارزه با مواد مخدر داشته است .

این سازمان در مذاکرات مقدماتی کنوانسیون پیش گیری قاچاق مواد مخدر خطرناک که 26 ژوئن 1936 در ژنو تشکیل شد ، شرکت کرد و همکاری بین دو سازمان مورد تقدیر بود . این همکاری به طور وسیع تر تا سال 1938 ادامه داشت . بعد از وقوع جنگ جهانی دوم دیگر فعالیت برای اینترپل میسر نبود . ولی بعد از جنگ جهانی دوم رئیس پلیس بلژیک گفت : « ما نمی گذاریم ، شعله ای که افروخته بودیم برای همیشه خاموش شود».

فعالیت و ابتکار عمل رئیس پلیس بلژیک موجب شد که در سال 1946 کنفرانس بروکسل برگزار شود و فعالیت های کمیسیون بین المللی پلیس جنائی ( I . C . P . C ) از سر گرفته شود . اساس نامه جدید مورد تصویب قرار گرفت و به علت تنفری که دنیا در جریان جنگ از آلمان نازی پیدا کرده بود و نیز به علت تقسیم آلمان به دو منطقه نفوذ شوروی و آمریکا ، قرارگاه کل آن به پاریس انتقال داده شد . در این اجلاس هفده کشور شرکت داشتند که عبارت بودند از کشورهای بلژیک ، شیلی ، چکسلواکی ، دانمارک ، مصر ، فرانسه ، ایران ، لوگزامبورک ، هلند ، نروژ ، لهستان ، پرتغال ، سوئد ، سویس ، ترکیه ، انگلستان و یوگسلاوی .

علاوه بر این کشورها ، یونان و ایالات متحده آمریکا نیز در سال 1946 عضویت خود را در کمیسیون بین المللی پلیس جنائی تجدید کردند . در سال 1947 عبارت « اینترپل » به عنوان نشانی تلگرافي سازمان مورد پذیرش دفاتر مرکزی کشورهای عضو قرار گرفت . در سال 1949 سازمان ملل متحد اساس نامه مشورتی ( I . C . P . C ) را به عنوان یک سازمان غیر حکومتی تضمین کرد و مقررات ارتباط راه دور پلیسی پذیرفته شد .

در سال 1953 ایستگاه انتشارات رادیویی دایر شد . در اواخر سال 1955 این کمیسیون دارای پنجاه عضو بود . در سال 1956 اسم سازمان از کمیسیون بین المللی پلیس جنائی به سازمان بین المللی پلیس جنائی تغییر یافت . در سال 1960 اجلاس عمومی برای اولین بار در خارج از اروپا تشکیل شد و چند سال بعد از آن کنفرانس منطقه ای در آفریقا تشکیل جلسه داد .

در سال 1967 ساختمان قرارگاه مرکزی آن در سنت کلود گشایش یافت و در این هنگام دارای یک صد کشور عضو بود . چهار سال بعد از آن موافقت نامه ویژه همکاری با سازمان ملل متحد ، به امضاء رسید . در سال 1989 ساختمان جدید قرارگاه کل سازمان در شهر لیون فرانسه گشایش یافت و تعداد اعضای سازمان در این موقع به یکصد و پنجاه کشور می رسید . ساختمان جدید قرارگاه کل در لیون به سیستم جدید کامپیوتری مجهز بود .

اعضای سازمان را می توان به سه گروه تقسیم کرد :

الف ) اعضای انتخاب شده در کنگره وین

ب ) اعضایی که در کنگره وین حضور نداشتند ، ولی بعداً به آن پیوستند .

ج ) اشخاصی که در تخصص حرفه ای خود شهرت بین المللی دارند و انتظار می رود کمک مؤثری به سازمان بکنند .

چنانچه گفته شد تاریخ سازمان بین المللی پلیس جنائی نمایش نامه ای است با پرده های بی شمار ، و فراز و نشیب های زیادی که پشت سر گذاشته است . این سازمان یک سازمان بین حکومت ها نیست ، بلکه انجمنی خصوصی است و بنیان گذار آن نیز رؤسای پلیس شرکت کننده در کنگره وین بودند نه کشورها .

کشورها در بنیان گذاری سازمان بین المللی پلیس جنائی نقش نداشتند و در حقیقت کشور بنیان گذاری وجود ندارد . در نتیجه کشورهای متبوعه اعضای مؤسس را نمی توان کشور مؤسس خواند . از طرف دیگر تمام کشورهای شرکت کننده در کنگره و حتی اعضای بعدی را هم می توان مؤسس تلقی کرد .

نحوه پذیرش اعضای جدید به این شکل است که تقاضای عضویت تسلیم دبیرخانه می شود و دبیرخانه آن را تسلیم مجمع عمومی می کند و تصویب آن منوط به کسب 3/2 آرای حاضر در جلسه است .

اینترپل پنجمین سازمان بزرگ بین المللی جهان از نظر تعداد اعضاست . این سازمان پس از اتحادیه جهانی پست ، فدراسیون بین المللی بسکتبال ، سازمان ملل متحد و فیفا با 186 عضو در سال 2007 ، در رده پنجم قرار دارد .

 

1-2 – سازمان و تشکیلات اینترپل :

ارکان تشکیل دهنده سازمان بین المللی پلیس جنائی عبارتند از :

1- مجمع عمومی

2- کمیته اجرایی

3- دبیرخانه کل

4- اینترپل کشورها

5- مشاورین

1-2-1- مجموع عمومی :

برابر اصل 6 اساس نامه سازمان ، مجمع عمومی مرجع عالی اداره کننده اینترپل یا هیئت حاکمه عالی سازمان است . مجمع عمومی مرکب است از نمایندگان کشورهای عضو که از طرف مقامات ویژه در داخل کشورشان انتخاب می شوند و سالی یک بار اجلاس عمومی را برگزار می کنند . مجمع عمومی سیاست ها و خط مشئ کلی سازمان را اتخاذ می کند ؛ مانند تصمیمات مربوط به روش های عملکرد ، مسائل مالی و بودجه سازمان ، هدف ها و اسباب همکاری و برنامه فعالیت ها که سازمان از آن تبعیت می‌کند .

مجمع عمومی عملیات اجرایی را برای اعضای سازمان تصویب می کند و اشخاصی را انتخاب می‌کند که اداره امور را به دست گیرند .

به دلیل ماهیت فنی سازمان کشورهای عضو باید تلاش کنند تا در هیئت نمایندگی خود افرادی با شرایط زیر را دارا باشند :

الف ) مقامات عالی رتبه اداری که با امور پلیسی سروکار دارند .

ب ) مقامات رسمی که وظایف عادی آنان با فعالیت های اینترپل در ارتباط است .

ج ) متخصصین در موضوعات دستور جلسه .

رئیس هیات نمایندگی می تواند عضوی از آن هیئت را برای اقدام و رأی دادن به نیابت از کشور متبوعش در جلسات کمیته ها و سایر گروه ها تعیین کند .

1-2-2- کمیته اجرایی :

برابر اصل 15 اساسنامه اینترپل کمیته اجرایی معمولاً سالی سه بار تشکیل جلسه می دهد ، کمیته 13 عضو دارد و کرسی ها به صورت منصفانه به قاره های مختلف اختصاص داده می شود . کمیته اجرایی دارای یک رئیس است که برای یک دوره چهار ساله انتخاب می شود و سه نفر عضو قائم مقام و 9 نفر عضو عادی که هر کدام برای یک دوره سه ساله برگزیده می شوند .

برابر اصل 22 اساس نامه ، وظایف کمیته اجرایی به شرح زیر است :

الف ) نظارت بر اجرای تصمیمات مجمع عمومی .

ب ) تهیه دستور جلسه اجلاسیه های مجمع عمومی .

پ ) ارائه هر گونه برنامه کاری یا پروژه های مفید به مجمع عمومی .

ت ) اجرای کلیه اختیارات محول شده از طریق مجمع .

ث ) کمیته اجرایی می تواند اصلاحیه هایی برای اساس نامه و دیگر قوانین و مقررات ( مقررات کلی، مقررات مالی ، مقررات پرسنلی ، دستورالعمل حذف اطلاعات پلیسی نگهداری شده توسط دبیرخانه و...) را پیشنهاد نماید .

ج ) کمیته اجرایی در مورد موضوعات مربوط به امور مالی ، تهیه پیش نویس بودجه ، تصویب دستورالعمل کاربرد مقررات مالی ، دبیر کل را راهنمایی می کند . کلیه تغییر به عمل آمده بودجه در طی سال مالی را تصویب و در باره مجازاتهایی که به خاطر حق عضویت های عقب افتاده در مورد کشورها باید اعمال شود ، تصمیم گیری می نماید .

چ ) کمیته اجرایی نماینده ای را برای پست دبیر کلی به مجمع عمومی پیشنهاد می نماید .

ح ) کمیته اجرایی توسط یکی از اعضای خود در هیئت نظارت بر کنترل داخلی آرشیو اینترپل حضور می‌یابد .

1-2-3- دبیرخانه کل :

دبیرخانه یک نماد اداری و فنی دائمی است که سازمان اینترپل از طریق آن عمل می کند . دبیرخانه تصمیمات متخذه در مجمع عمومی و کمیته اجرایی را به مرحله اجرا می گذارد و مبارزه علیه جرایم بین المللی را هم آهنگ می کند . اطلاعات مربوط به جرایم و جنایتکاران را متمرکز و ارتباط را با مقامات ملی و بین المللی حفظ می نماید . دبیرخانه به وسیله دبیر کل برای دوره پنج ساله ، توسط مجمع عمومی انتخاب می شود .

دبیر کل مسئول حُسن اجرای امور در ادارات و قسمتهای دائمی سازمان و امور بودجه است و در مقابل مجمع و کمیته اجرایی پاسخ گوی مدیریت عمومی و مالی سازمان است . کارکنان دبیرخانه عبارتند از :

دبیرکل و تعدادی کارمندان فنی و اداری که برای برگرداندن امور سازمان لازم است . دبیرخانه چهار قسمت و یک دپارتمان دارد که هر کدام مسئولیت و وظایف خاصی را دارند و کارکنان دبیرخانه بین قسمت های مذکور توزیع می شوند .

کارکنان دبیرخانه را می توان در دو گروه تقسیم بندی کرد :

گروه اول : افسران پلیس یا مستخدمین کشوری که از طرف کشورهای عضو ، تأیید یا اعزام می‌شوند.

گروه دوم : کارمندانی که مستقیماً از طرف سازمان استخدام می شوند ، جمع کل کارکنان سازمان حدوداً بین 250 تا 300 نفر و از اتباع چهل کشور مختلف هستند .

دپارتمان سازماندهی و گسترش :

این دپارتمان مستقیماً به دبیرخانه وصل است و مسئول منطقی کردن روش های ، عملکرد و ساختارهاست ، علاوه بر این دپارتمان دبیرخانه کل دارای چهار قسمت مهم می باشد که در ادامه به آنها نیز خواهیم پرداخت .

1-2-4- اینترپل کشورهای عضو :

مطابق اصل 31 اساس نامه ، سازمان به منظور پیشبرد اهداف خود نیاز به همکاری مداوم و مستمر اعضای آن دارد که این خود همخوانی فعالیت های آنها در سازمان اینترپل با قوانین کشورهای متبوع را می طلبد . برای نیل به این هدف هر کشور عضوباید هیئتی را که به عنوان اداره کل مرکزی ملی
( N . C . B )(National central Bureau ) انجام وظیفه می کند ، تشکیل و معرفی نماید تا قادر به برقراری ارتباط با ادارات مختلف کشور متبوع و همچنین با دبیرخانه کل سازمان و اینترپل سایر کشورها باشد .

در خصوص کشورهای که چنین همکاری تمرکز یافته ای را مجاز نمی دانند ، دبیرخانه کل باید ضمن مذاکره با آنها ، مناسب ترین راهکار را اتخاذ نماید .

1-2-5- مشاورین :

سازمان ممکن است در امور علمی ، فنی و تخصصی با مشاورین مشورت نماید . این مشاورین از بین افرادی انتخاب خواهند شد که دارای شهرت و اعتبار جهانی در برخی رشته های مورد نظر سازمان باشند. مشاورین برای مدت 3 سال و توسط کمیته اجرایی منصوب می شوند .

فصل دوم: قسمت های مختلف دبیرخانه کل :

 

قسمت های دیگر دبیرخانه عبارتند از :

1- اداره عمومی

2- پلیس

3- مطالعات و تحقیقات

4- پشتیبانی

 

2-1- اداره عمومی :( Division I General Administration )

که پنج اداره و یک دپارتمان دارد ، دپارتمان مورد نظر واحد حفاظت سازمان است و سایر دوایر موجود در این قسمت عبارتند از :

اداره تدارکات و خدمات داخلی،اداره امور مالی و حسابداری،اداره پرسنلی ،اداره ارتباطات راه دور ،اداره تشکیل اسناد و مدارک ،تهیه وسایل ارتباط راه دور،ترجمه،تایپ ، چاپ و حفاظت با این دوایر است .

همچنین این قسمت کنفرانس ها و سمپوزیوم ها و سخنرانی ها را دایر می کند که از آن جمله جلسات مجمع عمومی و کمیته اجرایی است .

2-1-1- بودجه :

فعالیت های اینترپل با کمک هایی که کشورهای عضو به بودجه سالانه آن می کنند انجام می شود که این کمک ها سرمایه ای بالغ بر 59 میلیون دلار آمریکا را تشکیل می دهد . کشورهای عضو به 12 گروه تقسیم می‌شوند و هر گروه 1 تا 80 درصد واحد بودجه را می توانند بپردازند و در مقابل اعضای مشاور جوابگوست .

2-1-2- سیستم کامپیوتری دبیرخانه :

دبیرخانه و شعب تابعه آن در شهرهای مختلف برای سهولت در امر تبادل اطلاعات مجهز به کامپیوتر مرکزی و متصل به شبکه اینترنت می باشند علاوه بر آن دبیرخانه دارای پست الکتریکی ، سیستم اطلاعات جنائی Criminal/information/system ) ) است که سیستم اخیر شامل فایل اسامی ، فایل ضبط مواد مخدر ، فایل پرونده ، فایل جعل اسکناس و فایل اموال مسروقه و اموال پیدا شده و گم شده می باشد . قابل توجه است سیستم ارتباط جهانی 24 ساعته با نام 124/7 ( 7/124 ) جهت تسریع و تسهیل در دسترسی اطلاعات ایجاد شده است .