فهرست مطالب

عنوان صفحه

ابزارهاي اندازه گيري دقيق 1

تعريف اعداد اعشاري 2

حدود اندازه ها 5

تلرانس 7

جدول اعشاري 8

سيستم اندازه گيري متريك 9

گونياي مركب 10

انواع مختلف عمق سنج 12

اندازه گيري به وسيله اتصال 17

پرگارها 18

فيوزها 21

برقگيرها 23

تستهاي دوره اي تجهيزات كليدخانه هاي فشار قوي 27

چك كردن رله بوخهلتز 33

زمين حفاظتي در تجهيزات الكتريكي 34

بازرسي و تست شبكه اتصال زمين 40

استفاده از فيلتر ترموسيفون در ترانسفورماتور 43

سكسيونر 46

سكسيونرهاي قابل قطع زير بار 50

 

ابزارهاي اندازه گيري دقيق :

تقسيمات كسري از تقسيم يك اينچ به قسمتهاي 2/1 ،4/1 ، 8/1، 16/1 ، 32/1 ، 64/1 حاصل مي شد اين تقسيمات براي اندازه گيري كارهاي دقيق كه در كارگاه ماشينهاي ابزار صورت مي گيرد كافي نخواهد بود .بهمين منظور برايايجاد دقت بيشتر در كارها و اندازه گيري قطعات نياز بيشتري به اندازه هاي دقيقتر يعني اندازه هاي كوچكتر از اندازه هاي شرح داده شده در بالا مي باشد . بنابراين مي بايستي از سيستم اعشاري نيزاستفاده شود. بطور كلي ابزارهاي اندازه گيري كه براي مدرج كردن آنها از سيستم اعشاري استفاده شده بمراتب دقيقتر از سيستم كسري مي باشند .در اين صورت اندازه هايي كه براي كارگاه ماشين در نظر گرفته اند غالباً بر حسب اعشاري تعيين مي شوند . اين نوع كارها را مي بايستي با تلرانس هاي مشخصي كه در حدود يك هزارم اينچ ويا كمتر هستند تراشيد .

در سيستم اعشاري يك اينچ را به دو قسمت مساوي تقسيم نموده كه فاصله هر خط برابر يك دهم اينچ و نيز يك دهم اينچ را مجدداً به ده قسمت مساوي تقسيم كرده كه فاصله هر خط برابر يك صدم اينچ و چنانچه اندازه دقيقتر نيز لازم باشد مي توان يك صدم اينچ را به ده قسمت مساوي تقسيم نموده كه فاصله هر خط برابر يك هزارم اينچ خواهد بود.

 

 

تعريف اعداد اعشاري :

براي شناسائي اعداد اعشاري غالباً از علامت خط 45 درجه (/) كه آن را در زبان فارسي مميز مي نامند استفاده مي شود . در زبان لاتين براي تعيين اعداد اعشاري بعد از اعداد صحيح نقطه بكار برده مي شود . به طور كلي علامت مميز و يانقطه بسيار مهم است ، كه بايستي بعد از اعداد صحيح گذارده شود عدد سمت چپ نقطه يا مميز را اعداد صحيح و عدد سمت راست را اعداد اعشاري مي نامند . اندازه 025/5 اينچ به اين معني است كه 5 اينچ كامل با اضافه بيست و پنج هزارم اينچ را نشان مي دهد و خواندن اعداد به اين صورت است كه ابتدا سمت چپ اعداد صحيح و سپس علامت اعشاري كه نقطه يا مميز مي باشد و آنگاه عدد سمت راست كه به صورت اعشاري است خوانده خواهد شد . يعني ابتدا تمام اعداد صحيح و بعد از مميز اعداد اعشاري خوانده مي شود .

مثلاً براي خواندن عدد 125/7 ابتدا عدد 7 و سپس يك صد و بيست وپنج هزارم اينچ خوانده مي شود و يا عدد 250/12 كه طرز خواندن صحيح آن 12 اينچ و دويست و پنجاه هزارم اينچ .

از طرفي ديگر مي توان سيستم اعشاري را بواحد هاي كوچك تقسيم نمود . مثل يك ميليونيم اينچ كه عبارتند از :

عدد 1/0 را ميتوان نوشت 10/1 (يكدهم)

عدد 01/0 را مي توان نوشت 100/1 (يكصدم)

عدد 001/0 را مي توان نوشت 1000/1 (يك هزارم )

عدد 0001/0 را مي توان نوشت 10000/1 (يك ده هزارم )

عدد 00001/0 را مي توان نوشت 100000/1 (يك صد هزارم )

عدد 000001/0 را مي توان نوشت 1000000/1 (يك ميليونيم)

اعداد سمت راست مميز معمولاً داراي رقمهاي محدود مي باشد كه مي توانيد در مثالهاي مختلف مشاهده كنيد .از طرفي هر چقدر اعداد بعد از مميز بيشتر شوند دقت اندازه گيري زيادتر خواهد بود . در بعضي از موارد تا سه رقم اعشاري ولي بطور معمولي تا چهار رقم اعشاري مورد استفاده قرار مي گيرد . در كارگاههاي سنگ زني اغلب تا 5 رقم اعشاري لازم مي باشد .

خواندن اعداد اعشاري :

در كارگاه ماشينهاي افزار معمولاً اعداد اعشاري را تا هزارم اينچ مي خوانند در اين صورت اعداد سمت راست كه اعشاري مي باشند بايستي بصورت سه رقمي نوشته شوند . در صورتيكه اعداد سمت راست يك يا دو رقمي باشند بايد به سمت راست آن يك يا دو صفر اضافه نمود .

بنابراين براي عدد 12/0 (دوازده صدم ) بايد يك صفر در سمت راست 12 اضافه كرد كه مي توان نوشت 120/0 و چنين خوانده مي شود (يك صدو بيست هزارم ) چنانچه اعداد اعشاري يك رقمي باشد بايد به سمت راست آن دو صفر اضافه كرد مثل 5/0 (پنج دهم) كه بايد به سمت راست آن دو صفر اضافه نمود تا بدينصورت خوانده شود 500/0 (پانصد هزارم) ولي به طور كلي صفرهاي اضافه شده در سمت راست اعداد اعشاري تغييري در وضعيت عدد اعشاري نخواهد داد .

مثالهاي زير مطلب را روشن خواهند كرد :

550/0 يعني پانصدو پنجاه هزارم

555/0 يعني پانصدو پنجاه و پنج هزارم

055/0 يعني پنجاه و پنج هزارم

005/0 يعني پنج هزارم

001/0 يعني يك هزارم

010/0يعني ده هزارم

100/0 يعني صد هزارم يا مي توان نوشت 1/0 اينچ

اعداد بيشتر از سه رقم اعشاري را بايد ماشينكار ابتدا عدد هزار و سپس صد و بلاخره در آخر ده هزارم را اضافه نمايد . مثل عدد 4375/0 كه مي توان به اين صورت خواند .چهار هزار و سيصدو هفتادو پنج هزارم اينچ يا ميليمتر يا واحد ديگر .

عدد چهارم سمت است اعداد اعشاري معني دهم را مي دهد مثل عدد 5 در مثال قبلي آنرا بصورت 10/5 يا پنج ده هزارم و يا داراي ارزشي برابر نصف عدد سوم اعداد اعشار است . از طرفي ديگر عدد 005/0 را بايد به صورت پنج هزارم خواند ولي عدد 0005/0 را مي توان بصورت ده هزارم خواند .

وقتي اعداد اعشاري را ملاحظه و ارقام آنرا تشخيص داديم 2و يا 3 ويا 4 ويا 5 رقم در سمت راست علامت اعشاري است بعداً بايد آنرا خواند مثل عدد 00001/0 كه ابتدا ارقام آن مشخص و در اين مثال تعداد ارقام آن برابر 5 است در اين حالت آنرا بصورت 100000/1 يكصد هزارم و يا صد هزارم مي توان خواند .

حدود اندازه ها :

براي ساختن قطعات لازم است ابتدا نقشه هر قطعه روي كاغذ رسم شده و سپس اندازه هاي مورد نياز را روي نقشه نوشت . براي اندازه گذاري روي نقشه ها معمولاً مي بايستي دو حد كه آنرا حد بالا بزرگترين اندازه قابل قبول و حد پائين يعني كوچكترين اندازه قابل قبول در نظر گرفت بطوريكه ملاحظه مي شود كوچكترين و بزرگترين اندازه مجازي كه براي ساخت قطعات قابل قبول است مشخص شده كه عبارتند از كوچكترين اندازه يعني 999/1 و بزرگترين اندازه برابر ½ ميباشد .

طريقه ديگري كه براي اندازه گذاري روي نقشه معمول مي باشد اينست كه براي بزرگترين و كوچكترين حد اندازه از علامت با ضافه و يا منها استفاده شود. باين ترتيب كه ابتدا اندازه اسمي يعني اندازايكه بايد روي نقشه نوشته شده و سپس حد بالا يعني مقدار اندازه مجازيكه باندازه اصلي اضافه مي شود با علامت باضافه مشخص شده كه در اين حالت بزرگترين اندازه قطعه نيز همان مجموع اندازه مجاز و اندازه اسمي قطعه خواهد بود . آنگاه حد پايين يعني مقدار اندازه مجازي كه از اندازه اصلي كم مي شود و با علامت منها مشخص خواهد شد . در اين صورت كوچكترين اندازه مججازي كه از اندازه اصلي كم مي شود و با علامت منها مشخص خواهد شد . در اين صورت كوچكترين اندازه قطعه نيز همان تفاصل اندازه مجاز و اندازه اسمي قطعه مي باشد .

ولي در بعضي از موارد كه حد بالا و حد پائين برابر باشند ابتدا مقدار اندازه مجاز را نوشته و در سمت چپ آن علامت باضافه و منها را مي نويسند

تلرانس :

براي اينكه قطعات بطور دقيق روي هم سوار شوند و يا آنها را بتوان بطور ساده تعويض نمود ، طراح معمولاً مي بايستي حدود اندازه مجاز نسبت به اندازه اسمي يا اندازه اصلي هر قطعه را در نظر گرفته و روي نقشه مربوط به آن قيد نمايد . اين حدود مجاز را تلرانس مي نامند . و به عبارت ديگر تلرانس عبارت است از تفاوت كوچكترين اندازه قابل قبول هر قطعه از بزرگترين اندازه قابل قبول آن اختلاف بين بزرگترين اندازه يعني ½ و كوچكترين اندازه يعني 999/1 كه برابر 002/0 بوده تلرانس ناميده مي شود . ولي در شكل2 قسمت D به اين ترتيب است كه قطعه بايد باندازه ½ ساخته شود نه بزرگتر از آن اندازه ونه كوچكتر از 000/2 در اين صورت تلرانس قطعه برابر است با 001/0

اعداد اعشاري

در كارگاه ماشينهاي ابزار غالباً لازم است اعداد كسري را به اعداد اعشاري تبديل نمود .مثل كسر 8/5 منظور از اين كسر اين است كه عدد 5 بر عدد 8 تقسيم شود . و يا به عبارت ديگر مي توان كسر فوق را بطرق ديگر تقسيم نمود باين ترتيب كه طول پاره خطي را به 8 واحد معين تقسيم و از 8 واحد 5 واحد آنرا انتخاب نموده ايم . حال براي تبديل آن لازم است عدد 5 را بر عدد 8 تقسيم نموده و حاصل را به صورت اعداد اعشاري بدست آوريم جواب كسر فوق برابر 625/0 خواهد بود كه درست برابر كسر 8/5 مي باشد .

بيشتر اوقات براي اينكه ماشينكار اندازه (8/5)3 را بوسيله ميكرو متر بخواند لازم است ابتدا مقدار كسر 8/5 را به اعداد اعشاري مساويش تبديل نموده و حاصل كسر 8/5 كه برابر 625/0 خواهد شد با عدد 3 جمع كرده كه حاصل برابر با 625/3 مي شود . در اينحالت براي اندازه گيري قطعه مي توان از ميكرومتر 3 تا 4 اينچ استفاده كرد .

جدول اعشاري :

جدول اعشار حاصل از كسزهاي متعارفي در اغلب كتابهاي دستي Hand book و با كتابهاي جيبي درج شده اند . در ضمن براي اينكه ماشينكارها وقت زيادي را براي تبديل آنها صرف نكنند و راحتر بتوانند از آنها استفاده نمايند ، در اغلب كارگاه ها اين جداول را به صورت تابلوئي نوشته و به ديوار كارگاه و يا كلاسهاي درس نصب نموده اند و يا به صورت كارتهاي جيبي در دسترس ماشينكار قرار داده اند .

ماشينكارهايي كه به طور متوالي از آنها استفاده مي كنند بر اثر كثرت استفاده ، اعداد اعشاري مزبور را به خاطر دارند . با اين حال اين نوع جدولها به آنها كمك خواهند كرد كه اعداد اعشاري بيشتري را كه از كسرهاي متعارفي حاصل مي شوند بدست آورند.

سيستم اندازه گيري متريك :

بسط و توسعه تكنولوژي صنايع فلزي سبب مي شود كه ماشينكار با سيستمهاي اندازه گيري متريك نيز آشنا شوند . براي اين منظور مي بايستي واحدهاي اندازه گيري در اين سيستم شرح داده شوند .بيشتر كشورهاي صنعتي چون آلمان ، فرانسه ، روسيه و بيشتر كشورهاي اروپاي شرقي از سيستم متريك استفاده مي كنند . بدين جهت سيستم متريك متداولترين سيستمي است كه از آن بسيار استفاده مي شود ، و در آن واحد طول را متر در نظر گرفته و ساير اجزاء و اضعاف آن بصورت اعشاري و يا مضربي از آن بوده كه ذيلاً شرح داده خواهد شد . براي مثال يكي از اجزاء متر سانتيمتر است كه برابر 100/1 متر واضعاف آن كيلومتر است كه برابر 1000 متر مي باشد . جدول شماره II اجزاء واضعاف وابسته به متر و رابطه آن باسيستم اينچي را نشان مي دهد .

 

واحد اندازه گيري طول متر است و اجزاء واضعاف آن عبارتند از :

گونياي مركب : COMBINATION SET

وسيله ديگر اندازه گيري كه گونياي مركب ناميده مي شود . كه يكي از مناسبترين وسيله اندازه گيري در كارگاه ماشين مي باشد ، بطوريكه مشاهده خواهيد كرد اين وسيله اندازه گيري شامل قسمت هاي زير مي باشد.

خط كش ، سر گونيائي كه مركب از تراز ،سوزن خط كش و گونياي 45 درجه ، نقاله و مركز ياب ،گونياي مركب براي كارگاه هاي مختلف مخصوصاً براي خط كشي روي قطعات مختلف و اندازه گيري زوايا مورد استفاده قرار مي گيرد .از اين وسيله براي آزمايش درستي سطوح گونيا شده و نيز براي اندازه گيري ارتفاع قطعات مانند عمق سنج استفاده مي كنند .از خط كش فولادي گونياي مركب مي توان به عنوان يك خط كش ساده جهت خط كشي استفاده كرد .گونياي مركب به اندازه هاي مختلف براي نيازمندي هاي كارگاه ماشين و يا ماشينكار ساخته شده است .

در قسمت سر گونيائي بيشتر گونياهاي مركب ، ترازي تعبيه شده كه بوسيله آن مي توان طراز بودن قطعات كار را تشخيص داد . سوزن خط كش نيز در قسمت سر گونيا داخل بوش قرار گرفته است .

 

نقاله را مي توان روي خط كش سوار كرد و براي اندازه گيري و خط كشي زواياي بين صفر تا 180 درجه از آن استفاده كرد . تقسيمات موجود روي نقاله بر حسب درجه يعني از صفر تا 180 درجه از راست به چپ و از چپ به راست مدرج شده است و مي توان از هر طرف كه لازم باشد از درجات آن استفاده كرد . ولي در بعضي از گونياهاي مركب عدد صفر در وسط نيم دايره نقاله قرار داده و سپس از صفر تا 90 درجه به سمت راست و از صفر تا 90 درجه به سمت چپ مدرج نموده اند . از اين وسيله مي توان به عنوان يك ابزار دستي براي اندازه گيري زوايا استفاده كرد .

انواع مختلف عمق سنج

عمق سنج خط كش دار RULE DEPTH GAGE

اين وسيله اندازه گيري كه براي اندازه گيري عمق سوراخها ، خزينه ها و شيارها طراحي شده است كه داراي خط كش مدرج بوده و از طرفي چون هنگام اندازه گيرير خط كش آن موازي با سوراخ قطعه كار قرار مي گيرد در نتيجه خطاي اندازه گيري نسبتاً كم خواهد بود .اين ابزار تشكيل شده از يك بدنه شيار دار كه جنس آن از فولاد آبكاري شده مي باشد و يك خط كش از جنس فولاد سخت با طول 6 اينچ معمولاً خط كش را در داخل شيار (كشوئي) پايه قرار داده يك پيچ سر عاج دار در هر فاصله كه لازم باشد بوسيله دست محكم مي كنند .