فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه. 1

فصل اول:تاريخچه زندگي نظامي

محل تولد نظامي.. 4

فصل دوم:معرفي آثار نظامي

اشعار نظامي.. 8

سبك نظامي.. 10

معرفي آثار نظامي.. 12

خسرو و شيرين.. 12

ليلي و مجنون.. 16

هفت پيكر. 18

اسكندرنامه. 20

فصل سوم:خلاصه‌ي داستان‌هاي نظامي

داستان خسرو و شيرين.. 24

خسرو و شيرين تحليل داستان.. 32

شخصيت خسرو. 35

شخصيت شيرين.. 36

داستان ليلي و مجنون.. 38

شخصيت مجنون.. 46

شخصيت ليلي.. 47

شخصيت فرهاد. 48

داستان هفت پیکر. 49

تحليل هفت پيكر. 53

شخصيت بهرام. 54

اسكندرنامه. 56

شرفنامه. 57

اقبالنامه. 62

شخصيت اسكندر. 65

نتيجه. 67

فهرست منابع. 68

مقدمه

نظامي شاعر توانا و كم‌ نظيري است كه استاد مسلم داستان‌سرايي است. به يقين مي‌توان ادعا كرد كه در تاريخ ادب ايران تاكنون در سرودن «مثنوي داستاني»‌ شاعري از جهت قدرت خيال و وصف مناظر و تشبيهات و استعارات لطيف و ايجاد و ابداع مضامين و معاني دقيق و احاطه بر كلمات و عبارات و تسلط بر علوم و فنون گوناگون مانند نظامي پيدا نشده است.

شعراي بزرگ زبان شيرين فارسي هر كدام در نوعي از شعر شهرت يافته و مورد قبول سخن سنجان و بزرگان شعر و ادب شده‌اند چنان كه: شاعر نامدار طوس حكيم ابوالقاسم فردوسي در شعر رزمي و حماسي و انوري و فرخي و منوچهري در قصيده سرايي و مديحه گويي و حكيم ناصرخسرو قبادياني و حكيم سنايي و شيخ عطار در شعر ديني و اخلاقي و عرفاني و مولانا جلال الدين بلخي در مثنوي عرفاني و تصوف و حكمت و سعدي و حافظ در غزل‌سراي يكه‌تاز ميدان ادب و فصاحت و بلاغت بوده‌اند. هم‌چنين نظامي استاد مسلم و پهلوان بي‌بديل داستان‌سرايي و شعر بزمي مي‌باشد.

محققان و فرهنگ‌شناسان جهان اذعان دارند كه فرهنگ ايراني گنجينه‌اي بي‌نظير و بس ژرف و دل‌انگيز از معارف و حكمت و علم و عرفان بنيادين جهان بوده است چشمه‌ي آب حيات جوشاني كه در آن رودخانه‌هاي گواراي علم و حكمت و عرفان و ادب و هنر جاري گرديده است و تا اقصي نقاط عالم گسترده شده و تشنه كامان را از هر دياري سيراب كرده است.

به لطف حق يك اثر ارزنده‌ كه مفتاح پنج گنج نظامي بوده است به نام (مخزن الاسرار) در طول يك ترم خوانده و گره‌گشايي شد و اين اثر و مجموعه يك تحقيق كلاسي است كه به چهار گنج باقي مانده از آن آثار مي‌پردازد.

ابتدا در فصل اول به زندگينامه و شرح‌حال شاعر پرداخته و در فصل دوم پنج گنج او را توضيح مختصري نموده‌ام و در فصل بعد به توضيح و تحليل و شخصيت‌پردازي داستان‌ها پرداخته و با اهتمام و دلسوزي و علاقه‌ي كامل آن را به پايان برده‌ام.

لازم به ذكر است به علت اين كه اين تحقيق كلاسي مي‌باشد تمام سعي خود را مبذول داشتم تا از طولاني شدن و حاشيه‌پردازي به دور بماند و به درازا نيانجامد. و داستان‌ها به نحوي كوتاه و در حد توان تحليل شده است.

محقق مدعي نيست كه اين مجموعه براي شناسايي شاعر بزرگواري مانند نظامي كافي باشد و بدين وسيله‌ي ناقص نظامي و آثارش بخوبي شناخته شوند بلكه اذعان دارد كه آثار پر ارزش و نفيس اين شاعر بزرگ چون دريايي است پر از گوهر و مرواريد و چون بوستانيا ست شاداب و آراسته به انواع گل‌ها و رياحين كه بسيار جاي تحقيق و پژوهش دارد. هر چند اين كار داراي معايب و نقايصي است اما اميدوارم راه را براي ديگران باز نمايد كه نقايص را رفع كنند و تحقيق و تتبع كاملي از آثار نظامي ارائه نمايند.

در انتها بايد از لطف بي‌شائبه استاد ارجمند جناب دكتر فولادي ياد شود كه با راهنمايي و مساعدت دانشجويان راه را همواره بر آنان هموار ساخته‌اند.