ديباچه

نفت خام مايعی است غليظ به رنگ سياه يا قهوه‌ای تيره که اساساً از هيدروکربن‌ها تشکيل شده است. در مورد منشاء نفت به دو نظريهء معدنی و آلی می‌رسيم. نظريهء منشاء معدنی نفت: که در سال 1886 توسط برتلو داده شد اينک رد شده است. همچنين در سالهای 1889( مندليوف) نظريهء برتلو را تاييد کرد و پس از ان در سال1901 سا باتيه و ساندرنس نظريهء منشاء معدنی بودن نفت را تاييد کردند

نظريهء منشاء آلی:

امروزه می‌توان گفت که نظريهء منشاءآلی نفت برای نفت خام سبک به هر نظريه ديگري قابل قبول تر است اين نظريه به دلايل زير متکی است:

1- نفت خام هميشه در لايهای رسوبی يافت می‌شود که همواره مقدار زيادی از مواد آلی نيز در اين لايها وجود دارند.

2- نفت خام محتوی ماده ای به نام پور فيرين می‌باشد. اين ماده فقط در عامل سرخی خون (هِمين) حيوانات و نيز در سبزينهء گياهان وجود دارد.

3- اکثر نفت‌های خام خاصيت چر خش سطح پلاريزاسيون نور را دارند. اين خاصيت مربوط به وجود کلسترول است با منشاء حيوانی يا گياهی.

به نظر می‌رسد که موجودات بسيار کوچک و بيشماری که در دريا‌ها و مرداب‌ها زندگی می‌کنندو پلانگتون (فيتو پلانگتون و زئوپلانگتون‌ها) ناميده می‌شوند منشاء آلی نفت می‌باشند. توزيع پلانکتون‌ها در سطح دريا یکنواخت نيست. اين موجودات در قسمت بالای آب دريا (عمق 50 تا 100 متری) که اشعهء خورشيد نفوذ می‌کند و نيز در مجاورت سواحل متمرکزند. توليد مثل اين موجودات بسيار زياد است و پس از نابودی در کف دريا سوب می‌دهند. البته پلانکتون‌ها تنها منبع مواد آلی نيستند. آب رود خانه‌هايی که به دريا ميريزند حاوی مقداری مواد هيو ميک است که ترکيبشان نزديک به هيدرو کربنها است.

نفت خام

بسياری از دانشمندان عقيده دارند که نفت از باقيمانده موجودات ريز و گياهانی که صدها ميليون سال پيش در درياها می‌زيسته اند به وجود آمده است. زمانی که آنان مرده اند، بدن آنان در کف دريا، بين رسوبات دريا محصور شده است. بعد از ميليونها سال، گرما و فشار آنها را به نفت و گاز تبديل کرده است. نفت و گاز معمولاً همراه با هم در پوسته زمين يافت می‌شوند و برای به دست آوردن آنها نياز به حفاری در پوسته زمين است. در نمودار زير دوره زمانی شکل گيری نفت خام نمايش داده شده است.

نفت خام و گاز در اعماق زمين، بين چين خوردگيها و سنگهايي که دارای خلل و فرج است يافت می‌شود. اما ترکيبات نفت خام چيست؟ نفت خام مخلوطی از هيدروکربنهای مختلف است از هيدروکربنهای سبک C₁ تا هيدروکربن‌های سنگين. همچنين شامل بعضي از نمکها، فلزات و غيره می‌باشد. اگر هر هيدروکربن را به وسيله يک توپ با اندازه مشخص نشان دهيم، شکل زير بيانگر ترکيبات نفت خام است:

همانطور که در شکل مشخص است، نفت خام مشتمل بر انواع هيدروکربن‌ها می‌باشد. به علاوه ترکيبات ديگری به رنگهای آبی و زرد نيز ديده می‌شود که نمکها و ساير ناخالصی‌ها می‌باشند.

مواد آلی موجود در رسوبها حاوی 15-30% اکسيژن و 10-7% هيدروژن ميباشند در حالی که مواد نفتی حد اکثر 4% اکسيژن و15-11% هيدروژن دارند. بنا بر اين تبديل مواد آلی به هيدرو کربن‌ها يک پديده احيا است که به کمک باکتری‌های غير هوازی مو جود در اعماق آبها صورت می‌گرد. بدين ترتيب مواد آلی طی يک رشته واکنش‌های فساد- تجزيه مولکولی- تراکم وپليمری شدن به ماده هيدرو کربنی بيار غليظ به نام کروژن تبديل ميشود. مجموعه اين تغيير وتبديلها را دگرگونی ديا ژنتيک می‌نامند. اين دگر گونی از لايه‌های يک متری آغاز شده و تا اعماق هزار کيلو متری ادامه ميابد و مدت ان نيز 5 تا 10 هزار سال است.

با ادامه رسوب گزاری عمق لايه‌ها نيز زياد می‌شود و در نتيجه فشار ودما افزايش ميابد. تحت چنين شرایطی
t>100c, p>1000atm کروژن در اثر تجزيه حرارتی به هيدرو کربن‌های مايع سبکتر تبديل ميگردد وبا ادامه رسوب گذاری، مقداری از اين هيدرو کربنها در اثر شکست تبديل به هيدرو کربن‌های سبک و گاز متان می‌شوند.

شکوفايی فصلی يا ساليانهجلبک‌های پلانکتونيک، غالبا به عنوان بوجودآورنده لاميناسيون ريتميک در نظر گرفته‌ می‌شود. همانند تشکيل زغال، شرايط هوازیبرای ممانعت ازاکسيداسيون مواد آلیو احيا تجزيه باکتريائیمورد نياز است. بنابراين بيشتر شيلهای نفتی در توده‌های آبی لايه‌لايه در جايی کهآبهای سطحی اکسيژن‌دار اجازهرشد پلانکتونها و آبهای احيايی کف اجازه حفظشدن مواد آلی را می‌دهد، تشکيل می‌شوند.

 

 

فصل اول

مطالعه اوليه نفت قبل از پالايش

 

 

مقدمه

کروژنها مواد آلی رسوبی شکننده‌ای هستند که درحلالهای مواد آلی غیرمحلول هستند و دارای ساختمان پلمری می‌باشند. مواد آلی شکننده‌ای که در حلالهای آلی محلول باشند، بيتومن ناميده می‌شوند. ولی کروژن‌ها را می‌توان توسط اسيدهايیمانندHCL وHF از سنگهای رسوبی باز پس گرفت. همچنين ممکن است توسط روش دانسيته واستفاده از مايعات سنگين بتوان کروژن را جدا ساخت. چون کروژن نسبت به کانيهای ديگرسبک بوده و وزن مخصوص کمتری دارد.

روشهای مطالعه کروژن

تمرکز کروژن بوجود آمده را می‌توان با ميکروسکوپهایبا نور عبوری يا انعکاسی مورد بررسی قرار داد و هويت بيولوژيکی و منشا و نحوه بوجودآمدن اوليه آنها را مطالعه نمود. همچنين با استفاده از ميکروسکوپهای با نور ماورایبنفش و مشاهده کردن رنگهای فلورسانس، اجزا اصلی تشکیل دهنده کروژنها را مشخص ساختو ازاسپکتروسکوپهای مادون قرمزنيز جهت بررسیترکيب شيميايی و ساختمانی کروژنها کمک گرفت.

تجزيه کروژن

مولکولهای بزرگ و پيچيده کروژن به سختی قابل تجزيه بوده ولیدر اثرحرارت دادن در اتمسفر به ذرات کوچکتری شکسته می‌شوند که بعدا آنها را می‌توانتوسطدستگاههایکروماتوگرافی گازی واسپکترومترهای جرمیتجزيه نمود.

تغييرشکل کروژن‌های مدفون در اثر افزايش حرارت

تبديل کروژنها بهنفتوگاز فرايندی است که به درجه حرارت بالايی نيازمند است. برای شروع تبديل مواد حيوانی وگياهی آلی به هيدروکربنها درزيرفشار 1-2 کيلومتر رسوب، حرارتی درحدود 70-50 درجهسانتيگراد لازم است. درجه حرارت نهايی برای اين تبديل که بلوغ يا مچوراسيطون ناميدهمی‌شود. حتی به بيش از 150 درجه سانتيگراد می‌رسد. لازم به ذکر است که در نواحی باگراديان زمين گرمايی بيشتر، به عنوان مثال نواحی با جريان حرارتی بالا، امکاندارد مواد آلی درعمق کمتری به درجه بلوغ (مچوريتی) برسند.

تاثير فشار بر ساختمان کروژنها

با افزايش حرارت در اثر افزايش بار رسوبیفوقانی عاملهای باندیC- Cمولکولهای آلی موجود در کروژن شکسته می‌شوند و گاز نيزدر اين مرحله تشکيل می‌شود. بنابراين با بالا رفتن حرارت همگام با افزايش فشار، باندهایC- Cبيشتری در کروژن و مولکولهای هيدروکربنی که قبلا تشکيل شده بودند،شکسته می‌شود. اين شکستگی راهنمايی برای تشکيل هيدروکربنهای سبک تر، اززنجيره‌های هيدروکربنیطويل و از کروژن است. جدا شدنمتانو ديگر هيدروکربنها سبب می‌شود کهکروژن باقيمانده نسبتا ازکربن غنی شود. زیرا درآغاز، کروژنهای تيپ 1و 2 نسبتH/Cبرابر 1. 7 و 1. 3 دارند.

دياژنز کروژن

شروع دياژنز با درجه حرارت 70-60 صورت می‌گيرد و ازدياد درجهحرارت تا زمانی که نسبت H/C=0 6 و نسبت O/C=0.1 باشد تا حدود 150 درجه سانتيگرادادامه می‌يابد. در درجه حرارتهای بيشتر تمام زنجيره‌های هيدروکربنی طويل تقريباشکسته می‌شوند و بنابراين باقيمانده آن بطور کلی تنها ازگاز متان (گازخشک) می‌باشد و ترکيب کروژنتدريجا به سمت کربن خالص ميل خواهدکرد. (H/C=0).

محاسبه مچوريتی

محاسبه مچوريتی (به بلوغ رسيدن) سنگ مادر برای پيشگويیاينکه چه سنگهای مادری برای تويدنفتبقدر کافی رسيده هستند و همچنين جهتمحاسبه کامپيوتری و طرح ريزی بکار می‌رود که اينها يک قسمت مهم از آناليز حوضه برایاکتشافات نفت می‌باشند و مهمترین بهره از اين محاسبات تعيين تاريخچه فرونشينی استکه از ثبتچينهشناسی و تخمينگراديان زمين گرمايیمشتق می‌شود. بنابراينتاريخچه فرونشينی تابعی از زمان زمين شناسی می‌باشد.

انواع کروژن

بطور کلی سه نوع کروژن قابل تشخيص است. وجه تمايز اين سه نوعکروژن به نوع ماده آلی تشکیل دهنده و ترکيب شيميايی آن بستگی دارد.

کروژن نوع اول:

اين نوع کروژن دارای منشا جلبکی بوده و نسبت هيدروژنبه کربن موجود در آن از ساير کروژنها بيشتر می‌باشد نسبت هيدروژن به کربن حدود 2/1 تا 1. 7 است.

v کروژن نوع دوم:

کروژن نوع دوم يا ليپتينيک‌ها نوع حد واسط کروژنمحسوب می‌شود. نسبيت هيدروژن به کربن نوع دوم، بيش از 1 می‌باشد. قطعات سر شدهجلبکی و مواد مشتق شده ازفيتو پلانکتونها و زئوپلانکتونهامتشکليناصلی (کروژن ساپروپل) کروژن نوع دوم است.

v کروژن نوع سوم:

کروژن نوع سوم يا هوميک دارای نسبت هيدروژن به کربنکمتر از 84 % می‌باشد. کروژن نوع سوم از ليگنيت و قطعات چوبی گياهان که در خشکیتوليد می‌شود به وجود می‌آيد.

 

 

مراحل تشکيل کروژن

مواد آلی راسب شده در حوضه‌های رسوبی با گذشت زمان درلابه‌لای رسوبات دفن می‌شود. ازدياد عمق دفن‌شدگی با افزايشفشار ودمای محيط ارتباط مستقيمدارد. تی‌سوت (1977) تحولات مواد آلی در مقابلافزايش عمق را تحت سه مرحله به شرح زیر تشريح می‌کند:

مرحله دياژنز

تحولات مواد آلی در مرحله دياژنز در بخشهای کم عمق‌تر زيرزمين و تحتدما و فشار متعارف انجاممی‌شود. اين تحولات شامل تخريب بيولوژيکی توسط باکتريها و فعل و انفعالات غير حياتی می‌باشد. متان، دی‌اکسيد کربن وآباز ماده آلی جدا شده ومابقی به صورت ترکيب پيچيده هيدروکربوری تحت عنوان کروژن باقی می‌ماند. در مرحلهدياژنز محتويات اکسيژن ماده آلی کاسته می‌شود ولی نسبت هيدروژن به کربن ماده‌ آلیکم و بيش بدون تغيير باقی می‌ماند.

v تاثير مرحله دياژنز در بوجود آمدن هيدروکربنها:

در اوائل مرحلهدياژنز مقداری از مواد جامد از قبيل خرده فسيلها و ياکانيهای کوارتزوکربنات کلسيمو …، ابتدا حل شده بعدا از آبروزنه‌ای اشباع گشته، سپس به همراه سولفورهای آهن - سرب وروی ومس وغيره دوباره رسوب می‌کنند. در اين مرحله مواد آلی نيز به سوی تعادل می‌روند. يعنیاول در اثر فعاليت باکتريها مواد آلی متلاشی شده و بعدا همزمان با سخت شدن رسوبات (سنگ شدگی) اين مواد نيز پليمریزه شده و مولکولهای بزرگتری را تشکيل داده سپس بهتعادل می‌رسند که در اين حالت تعادل آنها را کروژن می‌نامند.

مرحله کاتاژنز

تحولات مواد آلی در مرحله کاتاژنز در عمق بيشتر تحت دمایزيادتر صورت می‌گيرد. جدايش مواد نفتی از کروژن در مرحله کاتتاژنز به وقوعمی‌پيوندد. در ابتدانفتو سپسگازطبيعی از کروژن مشتق می‌شود. نسبت هيدروژن به کربن ماده آلی کاهش يافته ولی درمقدار اکسيژن به کربن تغيير عمده‌ای صورت نمی‌گيرد.

v تاثير مرحله کاتاژنز در بوجود آمدن هيدروکربنها:

در اين مرحله موادآلی تغييرات زيادی پيدا می‌کنند و حين تغيير وضع مداوم مولکولی در کروژنها در ابتدانفتهای سنگين، بعدا نفتهای سبک و در آخر گازهای مرطوب توليد می‌شوند. در آخر مرحلهکاتاژنز تقريبا تمامی شاخه‌های زنجيری هيدروکربنها از مولکول کروژن جدا شده و موادآلی باقيمانده در مقايسه با زغال سنگها از نظر درجه بلوغ، شبيه به آنتراسيت بوده وضريب انعکاسی بيش از 2% دارند.

مرحله متاژنز

تحولات ماده آلی در مرحله متاژنز تحت دما و فشار بالاتر نسبتبه مراحل قبلی انجام می‌شود. بقايای هيدروکربن بخصوصمتاناز ماده آلی جدا می‌شود. نسبت هيدروژنبه کربن کاهش يافته، به نحوی که در نهايت کربن به صورتگرافيتباقی خواهد ماند. تخلخل و تراوايیسنگ در اين مرحله به حد قابل چشم پوشی می‌رسد.

v تاثير مرحله متاژنز در بوجود آمدن هيدروکربنها:

در مرحله متاژنز ومتامورنيسم رسوبات در عمق بيشتر و تحت تاثير حرارت و فشار بيش از حد قرار دارند. دراين مرحله کاني‌های رسی، آب خودشان را از دست داده و در نتيجهتبلورمجدد در بافت اصلی سنگ تغييرات بوجودمی‌آيد. در اين مرحله کروژن باقی مانده (موادآلی باقی مانده) تبديل به متان و کربنباقيمانده می‌شود. اين مواد را می‌توان قابل قياس با تبديل زغال سنگ به آنتراسيتدانست که ضريب انعکاسشان تا 4% می‌رسد. بالاخره در آخراين مرحله باقيمانده مواد آلیکه به صورت کربن باقی مانده در آمده بود، تبديل بهگرافيتمی‌شود.

مواد آلی تشکيل دهنده شيل‌های نفتی

v بيشتر مواد آلی در شيلهای نفتی، بقايایجلبک و اسپورهای جلبکی فراوانند. بنابراين، فرض بر اين است که بيشتر مواد آلیدارای منشا جلبکی باشند. خرده‌های دانه ريزگياهان کاملتر ومگااسپورهانيز ممکن است يک جز تشکيل دهندهمهم باشند. شکل تيپيک رسوبی در بسياری از شيلهای نفتی وجودلاميناسيونمشخص، در مقياس ميليمتر، تناوبی از لامينه‌های آواری و آلی می‌باشد. .

نوع کروژن در شيل‌های نفتی

کروژن در شيلهای نفتی عمدتا از نوعI است کهدارای نسبت بالایH/Cو نسبت پايينO/Cاست و عمدتا از مواد جلبکی ليپيدچربيها واسيدهایچرب سرچشمه گرفته است، تا اينکه ازکربوهيدراتها، ليگينهايا صمغها باشد. برخی از کروژنها درشيلهای نفتی، ممکن است از نوعII باشد که از خرده‌هایگياهان آوندیتشکيل شده‌اند. برخیفلزات، نظيرواناديوم، نيکل، اورانيوموموليبدنيومدر شيلهای نفتی فراوانند که باکروژن مخلوط شده‌ يا اينکه به صورت کلات در کروژن هستند.

محيط‌های رسوبی شيل‌های نفتی

شيلهای نفتی، درمحيطهایدرياچه‌ای و دريايی رسوب کرده‌اند. شيلهای نفتی در سازند گرين ريور ائوسن حاویدولوميت وکلسيت بيشتریبوده و به صورت لامينه‌ها يا واروهای ريتميک هستند. اگر چه قبلا به منشا آبهاینسبتا عميق نسبت داده می‌شد، وليکن در حال حاضر، تصور بر اين است کهرسوبگذاری در درياچه‌های موقتی، نسبتا کم عمق که اغلب در معرض خشک شدگی قرار گرفته‌اند، صورتگرفته باشد. سيکلهای کوچک مقياس شيلهای نفتی که به طرف بالا بهتبخيري‌ها تبديل می‌شود منعکس کننده گسترش مداوم يکدرياچه لايه‌لايه غيرشور، به يکدرياچه شورمی‌باشد.

شيل نفتی تشکيلشده از يک گونه منفرد جلبکی در چندين افق درکربونيفرتحتانی دره ميدلند در اسکاتلنددريافت می‌شود. اين افق‌ها، در درياچه‌هایآب شيريندر يک کمپلکس دلتايی که زغالهایهوميکی نيز گسترش دارند، يافت می‌شود. چون جلبکهای پلانکتونيک، منشا اصلی مواد آلیهستند و اينها دارای يکتاريخچه زمين شناسیطولانی هستند، لذاشيلهای نفتی در کامبرين يافت می‌شوند. برای مثال، شيل ناساجدر ميشيگان و وسيکانسين سنی درحدود 1100 ميليون سال دارد.

اهميت شيل‌های نفتی از نظر اقتصادی

در حال حاضر، توجه نسبتا زيادی بهشيلهای نفتی می‌شود چون آنها يک منشاسوخت فسيلیهستند و ممکن است به جايگزينیذخايرنفتی که انتظار اتمام آن می‌رود، کمک کند. رسوبات گسترده‌ای از شيلهای نفتی درروسيه، چين و برزيل يافت می‌شود و رسوبات با عيار پايين که ممکن است از نظر اقتصادیباارزش شود در تعداد زيادی از کشورهای ديگر جهان يافت می‌شود. شيلهای نفتی همچنينپتانسيل سنگهای مولدنفتهستند.

علائم و شواهد مهاجرت هيدروکربورها

• مواد آلیموجود در منافذ مرتبط سنگهای سطحیزمين، اکسيد شده و فاسد می‌شود. بنابراين، لازمه حفظمواد نفتیدر مخزن به دنبال افزايش عمق وازدياد دمای مخزن می‌باشد.
• بخش بسيار کوچکی از مواد ارگانيکی سنگهای منشا به نفت و گاز تبديل می‌شود. مقدار نفت به صورت جازا بسيار ناچيز است. به همین دليل تشکيل مخزن دارای ذخيره قابلملاحظه هيدروکربور در سنگ منشا غير ممکن به نظر می‌رسد.
• نفت و گاز بطور کلی همراه آب در منافذ سنگ مخزن تجمع می‌يابد. به همين دليل، وجود نفت و گاز در منافذ و شکستگيها همزمان با دفن شدگی مخزن در صورت گرفتهاست.
• نفت و گاز در بالاترين نقطه مخزن تجمع و تمرکز يافته که خود تاثيری بر حرکت نفتبه سمت بالا و يا در جهات عرضی می‌باشد.
• نفت و گاز و آب بر اساسوزن مخصوص نسبت به يکديگر در مخزن قرار می‌گيرد. نحوه قرار گرفتن گاز، نفت و آب حاکیاز حرکت آنها در داخل مخزن است.

 

مهاجرت اوليه و ثانويه نفت

منظور از مهاجرت اوليه، جز بيش مواد هيدر و کربنی ازسنگ منشا بصورت محلول در آب، ملکول آزاد، جذب در مواد ارگانيکی يا غير ارگانيکی ويا تلفيقی از آنها می‌باشد. هيدروکربورها ضمن انتقال اوليه بايستی از سنگ منشا، آزاد شده تا بتوانند حرکت کنند. به هرحال، جدايش مواد ارگانيکی قابل حل از سنگمنشا، مکانيسم اصلی انتقال اوليه را بوجود می‌آورد. مقدار از این تولید در واحدحجم بسیار کم است. دماوفشار باازدياد عمق و دفن سنگها افزايش پيدا می‌کند.

اين عمل سبب کاهش مقدار غلظتسنگهای قابل انعطاف شده و به نحوی که در نهايت منجر به خروج مقدار زيادی از مايعدرون خلل سنگ می‌شود. سنگهای دانه ريز مانند رسها بيشترين فشار را متحمل می‌شود. مايع محتوی اين سنگهای تحت فشار به طرف بالا صعود می‌کند. به همين دليل افزايش فشارمی‌توانند سر آغاز حرکت صعودی سيالات محسوب شود. مطالعه‌ای که بر قابليت انحلالپذيری هيدروکربورها در آب سازند صورت گرفته حاکی از کاهش قابليت انحلال قابليتانحلال هيدروکربورها ضمن افزايشاندازه ملکولیآن می‌باشد. افزايش دماقابليت حل هيدروکربور در آب را افزايش می‌دهد.

قابليت انحلال هيدروکربورهایسنگينتر با کاهش دما کم می‌شود. بنابراين هيدروکربورها بر اثر کاهش دما به تدريج ازمحلول اشباع شده خارج می‌شود. اين رهايی در هر سنگی که دمايی کمتر از دمای قبلی خودداشته باشد می‌تواند صورت گيرد. نتيجه آزاد شدن هيدروکربور، راه يابی آن به مسيراصلی جريان است. آزاد سازی نفت، ناشی در کاهش دما، در هر حال، تنها مقدار کمینفتاز سنگهای ضخيم لايه، می‌تواند از آبعبور جدا شود.

مهاجرت ثانويه نفت

تمرکزمواد آلیو هيدروکربورها و يا واحد حجم سنگبسيار محدود است و حرکت آن مواد نسبت به سنگ مخزن نيز به آهستگی صورت می‌گيرد. مولکولهای هيدروکربور آزاد شده و يا بخشهای کوچک نفتی در حال ورود بهسنگ مخزناصولا کوچکتر از معبر سنگ بود واستفاده ازنيرویارشميدس، نيروی موئين، نيروی هيدروديناميکی، تراوايی موثر و در صد اشباع آب سنگ مخزن به بخش بالاتر مخزن انتقال پيدا می‌کند. حرکت صعودی هيدروکربور در مخزن منوط به جابجايی ديگر ملکولهای هيدروکربور بوده بااين که بوسيله جريان آب صورت می‌گيرد.

ورود هيدروکربور به مخزن تداوم حرکتصعودی آن را تامين می‌کند. نفت و گاز شناور در آب با استفاده از نيروهای ارشميدس وهيدروديناميکی به سمت قلهتاقديسحرکت می‌کند. تمرکز نفت و گاز در قلهتاقديس مقاومت آن دو را در مقابل جريان افزايش می‌دهد. آب به ناچار در جهت شيبجريان به حرکت خود ادامه می‌دهد. حضور جريان قوی آب و وجود اختلاف فشار، سبب کجشدگی سطح آب و نفت می‌شود. تداوم فشار هيدروديناميکی ممکن است باعث جدايش مخازن ازيکديگر شده و تغيير کلی در تعادل مخزن را ايجاد کند. مخزن در شرايطی تشکيل می‌شودکه نفت و گاز در جهت مخالفنيروی هيدروديناميکیبه طرف بالا حرکت کردهو در ناحيه رخساره‌ای، نيروی هيدروديناميکی و نيروی موئين بر نيروی ارشميدس غلبهکند. بطور طبيعی در ناحيه تغيير رخساره‌ای مقدار تخلخل و تراوايی سنگ به سمت بالاکاهش يافته است.