فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

تشکر و قدردانی ................................................................................................................. ت

تقدیم.................................................................................................................................. ث

فهرست مطالب ................................................................................................................... ج

فهرست جداول..................................................................................................................... ذ

فهرست اشکال .................................................................................................................... ر

چکیده فارسی ..................................................................................................................... ز

فصل اول : طرح پژوهش ................................................................................................... 1

مقدمه................................................................................................................................... 2

بیان مسئله ........................................................................................................................... 4

ضرورت و اهمیت پژوهش ................................................................................................... 6

اهداف پژوهش..................................................................................................................... 8

پیش فرض های پژوهش........................................................................................................ 9

فرضیه های پژوهش ............................................................................................................. 9

محدودیت های پژوهش........................................................................................................ 9

تعریف واژه ها و اصطلاحات کاربردی................................................................................. 10

فصل دوم :پیشینه پژوهش................................................................................................. 13

مقدمه ................................................................................................................................ 14

چاقی.................................................................................................................................. 14

شاخص تودة بدن (BMI)................................................................................................... 15

کنترل وزن بدن.................................................................................................................... 15

لپتین.................................................................................................................................... 17

تنظیم سطح سرمی لپتین ...................................................................................................... 18

نقش فیزیولوژیک لپتین ....................................................................................................... 19

لپتین کودکان ونوجوانان....................................................................................................... 20

ورزش – لپتین.................................................................................................................... 23

نقش درمانی لپتین................................................................................................................ 24

آمادگی هوازی.................................................................................................................... 26

حداکثر اکسیژن مصرفی (توان هوازی)................................................................................. 26

عوامل تأثیر گذار بر اکسیژن مصرفی بیشینه.......................................................................... 27

وراثت................................................................................................................................ 27

جنس.................................................................................................................................. 28

سن .................................................................................................................................... 28

چربی و ترکیبات بدن........................................................................................................... 29

سطح تمرین........................................................................................................................ 29

ساخت بدن......................................................................................................................... 30

ارتفاع................................................................................................................................. 30

پژوهش های انجام شده در داخل و خارج از کشور............................................................. 32

فصل سوم : روش پژوهش................................................................................................... 40

مقدمه................................................................................................................................. 41

روش پژوهش...................................................................................................................... 41

جامعه آماری....................................................................................................................... 41

نمونه آماری و روش نمونه گیری ........................................................................................ 41

متغیرهای پژوهش................................................................................................................. 42

متغیر مستقل........................................................................................................................ 42

متغیرهای وابسته.................................................................................................................. 43

امکانات، ابزارها و روش های اندازه گیری........................................................................... 44

اندازه گیری قد................................................................................................................... 44

اندازه گیری وزن................................................................................................................. 45

اندازه گیری اکسیژن مصرفی بیشینه...................................................................................... 45

اندازه گیری ضربان قلب...................................................................................................... 45

نمونه های خونی و تجزیه آنها.............................................................................................. 46

روش اجرای پژوهش........................................................................................................... 46

تجزیه و تحلیل و روش آماری............................................................................................. 48

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها.................................................................................. 49

مقدمه................................................................................................................................. 50

آماره های گرایش مرکزی و پراندگی سن، قد، وزن............................................................. 51

متغیرهای پژوهش................................................................................................................. 54

لپتین سرم............................................................................................................................ 54

حداکثر اکسیژن مصرفی....................................................................................................... 55

شاخص تودة بدن................................................................................................................ 56

آزمون فرضیه ها.................................................................................................................. 57

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری.......................................................................................... 61

مقدمه................................................................................................................................. 62

خلاصه پژوهش................................................................................................................... 62

یافته های پژوهش ............................................................................................................... 63

بحث و بررسی.................................................................................................................... 63

نتیجه گیری.......................................................................................................................... 66

پیشنهادها............................................................................................................................. 67

فهرست منابع....................................................................................................................... 68

منابع فارسی........................................................................................................................ 68

منابع لاتین........................................................................................................................... 71

پیوست ها .......................................................................................................................... 82

 

 

مقدمه:

امروزه دانش های مختلف و مورد نیاز جامعه بشری ،در اکثر موارد دچار دگرگونیهاو پیشرفت های چشمگیر شده است .در این میان، تربیت بدنی وعلوم ورزشی با کمک سایر علوم و ارتباط متقابل با آنها به سمت تکامل و رشد گام بر می دارد . در دنیای صنعتی و ماشینی، امروزه چه از نظر ابعاد زمانی و چه از جهت سطوح کاری ، فرصتی برای انجام تمرینات بدنی و فعالیتهای جسمانی باقی نمانده است که این فقر حرکتی اختلالات جسمی ، روانی و چاقی را به همراه داشته است .

حدود یک میلیارد نفر در سطح جهان اضافه وزن دارند و حدا قل 300 میلیون نفر از آنها چاق هستند .

شاخص منتسب به نمایه توده بدنی ( BMI) درایران 79/4 درصد است وبه طور میانگین اضا فه وزن در کشور ایران3/10 در صد است]9 [. آمارها نشان می دهد همانند سایر کشورهای در حال توسعه اضافه وزن و چاقی کودکان و نوجوانان بویژه در شهر های بزرگ ایران ، رو به افزایش و در حال نزدیک شدن به آمار کشورهای توسعه یافته است ]42 [. چاقی بطور اشکار با بروز ناراحتیهای قلبی – عروقی ، دیابت ، افزایش کلسترول وتری گلیسرید و فشار خون رابطه دارد ]9 [. چاقی به سبب پیامدهای فراوان و ایجاد مشکلات مختلف در بین مردم به عنوان یک عامل مستعد کننده، بیماری و هم چنین یکی از علل مرگ و میر در جوامع امروزی شنا خته شده است ]37[.

چاقی واکنش پیچیده بین ژنتیک - فیزیو لوژ ی و وضعیت اجتماعی - اقتصادی و عوامل فرهنگی است . عوامل محیطی و ژنتیکی متعددی بروز ونیز شدت چاقی را تحت تا ثیر قرار می دهند ]53 [. ازاین موارد میتوان از لپتین نام برد که در سالهای ا خیر به نقش آن درچاقی به ویژه در دوران کودکی و بلوغ توجه ویژه ای شده است ]42 . [ شروع چاقی اولیه شدید در ا نسانها ممکن است در اثر کمبود مادر زادی لپتین و جهش در ژن گیرنده لپتین باشد و ازطرفی چاقی در افراد ممکن است با سطح لپتین بالا در ارتباط باشد]40 [. دریک مطالعه نشان داده شده است که غلظت سرمی لپتین وابسته به شاخص توده بدنی بوده و تغییرات هورمونهای تیروئیدی تأثیری بر ترشح این هورمون از بافت چربی ندارد]20.[ اثر فعالیت (تمرین) جسمانی روی غلظت های لپتین معمولاً بحث انگیز می باشد . تمرین به عنوان کاهش دهنده موثر چاقی شناخته شده بنابراین اگر مقادیر لپتین تحت تا ثیر قرار گیرد ممکن است برخی توضیحات را مبنی بر چگونگی تاثیر تمرین بر چاقی ارائه دهد]23[.

تغییر در تعادل انرژی در بچه های چاق از طریق بر نامه های تمرینی ارزیابی گردیده است. این برنامه ها با استفاده و بدون استفاده از رژیم غذایی، تعدادی از یافته های کلیدی را ارائه داده است . بنابراین مطالعه ای مبنی بر پژوهش علمی درباره تاثیر برنامه تمرینی منتخب هوازی (شنا) بر عملکرد و کارایی دستگاه قلبی – عروقی و تنفسی و همچنین کاهش چاقی می تواند، اطلاعات مفید و ارزنده ای را در پی داشته باشد .

 

 

بیان مسئله:

تغییر در عادت غذایی و سطوح فعالیت بدنی روی تعادل چربی بدن تاثیر دارد و تحت تاثیر ترشح و عمل چندین هورمون میباشد که مصرف و ذخیره مواد غذایی و رها سازی و مصرف سوخت یا افزایش اندازه یک بافت را کنترل می کنند . در طی نیم قرن پیش انرژی بطور فزاینده ای در محل های استقرار چربی بدن ذخیره شده است و باعث چاقی تقریباً 50 % بزرگسالان گردیده است ]56 [. عادات فعالیت جسمانی و خوردن در دوره زندگی عموماً در دوره بچگی توسعه می یابد این تشخیص برای بدست آوردن بافت چربی و تنظیم متعادل انرژی طی این دوره رشد مهم است ]23 [. شوا هد قوی و جود دارد که نشان می دهد شیوع اضا فه وزن و چاقی بچه ها از رفتارهای اجتماعی - اقتصادی است که بسرعت در کانادا و امریکا افز ایش پیدا نموده است ]20-17[. افزایش چاقی در بچگی یک مداخله زود هنگام را دیکته نموده که منجر به نتایج حاد و معنی داری در را بطه با سلامتی می گردد . چاقی می تواندبرجسم ، بلوغ اجتماعی وعاطفی بچه تاثیر گذاشته نهایتاًمنجر به یک سری ناخوشی های زود هنگام در ار تباط با سلامتی شده ، خواه چا قی دوران کو دکی در بزرگسالی نیز حفظ شود یا اینکه تغییر کند ]57-53[. چاقی عامل خطر مهمی برای بیماریهایی نظیر دیابت غیر وابسته به انسولین و بیماریهای عروقی کرونر قلب محسوب می شود و این خطر در بیماران با چاقی بالای تنه بیشتر است . در مردان چاق سطح تستوسترون ازاد پلاسما نسبت به افراد طبیعی کم تر گزارش شده است. در مردا ن درباره نحوه ارتباط توزیع چربی بدن در اسیب شناسی ایجادچاقی می توان گفت که مجمو عه ای از عوامل هم چون استعداد ژنتیکی ، اختلال در متابولیسم لپتین، عوامل محیطی و مصرف غذا دخالت دارد ]23 [.

در سالهای اخیر درک بیولوژی چاقی به دلیل شناسایی هورمون لپتین که از بافت چربی ترشح می شود و گیرنده های آن در هیپوتالاموس موجودند به سرعت افزایش یافته است. سطوح پلاسمایی این هورمون ارتباط با توده چربی بدن دارد که با غذا خوردن و گرسنگی، انسولین و بسیاری عوامل دیگر تنظیم می گردد .

لپتین وزن بدن وتعادل انرژی را تنظیم می کند و در افراد چاق تمایل به غذا را کاهش خواهد داد . غلظت های لپتین با چاقی افزایش و با از دست دادن وزن کاهش می یابد. اما پاسخ افراد به لپتین درجهت کاهش وزن متفاوت می باشد هر گرم بافت چربی زیرجلدی، لپتین سرم بیشتری نسبت به دیگر ذخیره های چربی مورد استفاده قرار می دهد ]23 [. ورزش یکی از روشهای کا هش دهنده چاقی شناخته شده است بسیاری از مطالعات نشان داده است بین چاقی و توده چربی بدن وسطح لیتن سرم خون رابطه معنا داری وجود دارد . همینطور اختلالات لپتین سبب افزایش استعداد چاقی می شود. نتایج تحقیقات در علوم پزشکی نشان داده است که افزایش لپتین سبب شروع زود هنگام چاقی در جوندگان و انسان شده است ]41 [.

ذکریاو همکاران پس از مطالعه اثرات 3 مسابقه استقامتی رقابتی در 45 جوان نشان دادند که فقط فعالیت استقامتی طولانی مدت و درگیر در مصرف انرژی بالا مانند اسکی الپاین و مسابقات فوق ماراتن موجب کاهش در مقادیر لپتین سرم گردش خون می گردد ]23 [. هم چنین مطالعات انجام شده عدم تاثیر برنامه های تمرینی بیشتر یامساوی 12 هفته ای را گزارش نمودند ]23 [. کرامر و همکاران پس از بررسی 9 هفته برنامه تمرینی بر روی مردان چاق نتیجه گرفتند که هر چند Vo₂ max پس از برنامه تمرینی افزایش پیدا نمود اما تغییرات معنی داری در توده چربی یا غلظت های لپتین وجود نداشت ]36 [. از طرفی حامدی نیا و حقیقی نشان دادند پس از انجام یک برنامه تمرینات استقامتی و مقاومتی به مدت 13 هفته توسط 16 مرد چاق تمرینات باعث کاهش معنی دار میزان لپتین و انسولین آنهاگردید ]57[. هم چنین تعدادی از مطالعات با بررسی دوره تمرینی کو تاه مدت کمتراز 12 هفته برروی چگالی لپتین گزارش کرده اند که هیچ تاثیری بر چگالی لپتین مشاهده نگردیده مگر اینکه با از دست دادن چربی همراه شود. ]69 [. بنابراین نیاز به تحقیقات وسیعتر و بیشتری برای تائید صحت و دقت یافته های پیشین و جود دارد . و از آنجایی که ایران از لحاظ جمعیت، یک کشور جوان محسوب می شود و نیز دارای دهها میلیون نفر دانش آموز می باشد بنابراین دانش آموزان دوره راهنمایی که بخشی از سرمایه های ملی و مهم این مرزو بوم هستند محور کار این تحقیق می باشند و پژوهشگردرصدد است تاثیر تمرینات هوازی منتخب ( شنا) را برروی حداکثر اکسیژن مصرفی ) Vo₂ Max ) ، شاخص توده بدن ( BMI ) و سطح لپتین سرم دانش آموزان چاق مقطع را هنمایی رامورد بررسی قرار دهد.

ضرورت و اهمیت تحقیق

با و جود پیشرفت های مداوم در عرصه فناوری و صنعت و نیز گسترش روز افزون شهر نشینی و کاهش فعالیت های بدنی، چاقی و عوارض مربوط به آن روز به روز جایگاه مهمتری را در عرصه برنامه ریزی کلان بهداشتی کشور می یابند .چرا که چاقی با بیماری های متعددی ارتباط دارد.در همین راستا شناخت ساز و کار های مرتبط با بروز چاقی از اهمیت خاصی بر خوردار است که یکی از این موارد شنا خت نقش هورمون نویا فته لپتین است.

لپتین از ژن چاقی تو لید شده که گمان می رود و نقش کلیدی در تنظیم وزن بدن دارد ]17 [. این هورمون از بافت چربی ترشح می شود ]42[.

لپتین همچنین دریافت کربوهیدرات را در انسا نها تنظیم می کند]17[.

مطالعات انسانی نشان داده است که افراد چاق به علت مقاومت به لپتین اندروژنی، سطوح لپتین بالاتری دارند . این امر ناشی از نا توانی لپتین برای عبور از سد خون - مغز و نقض پیام رسانی به گیرنده لپتین می باشد ]21[.

مقاومت به لپتین ممکن است از نظرفیزیو لوژیکی ذاتی با شد یا ممکن است نتیجه عوامل محیطی و غذاهایی با انرژی بالا با شد ]67 [. بنابراین جنبه های گو ناگون فعالیت های بدنی ، اثرات متفاوتی برروی متابولیسم بدن می گذارد که شناسایی این اثرات بینش ما را در شناخت و تفسیر مکانیسم های فیزیولوژی و عکس العمل های بیو لوژیکی بدن و سیع تر می کند. توجه به انواع برنامه های تمرینی و آمادگی جسمانی و تعمیق در ار تباط انها با کارایی هورمونی مر تبط با سوخت وساز چربی پایه عملی و بنیادی رشته تربیت بدنی را قوی تر می سازد و مارا در انجام بهتر فعالیتهای ورزشی و توجه به مسائل ظریفی که در کنار طرح های تمرینی انواع رشته های ورزشی باید مد نظر داشت ،یاری می نماید.

شناخت کمی در ارتباط با تاثیرات برنامه تمرینی روی غلظت لپتین پلاسما در بچه ها وجود دارد ]67[. بسیاری از یافته های قبلی درباره واکنش های تمرینی و لپتین در بزرگسالان وجود دارد ، اما اطلاعات در رابطه بابچه ها بویژه بچه های چاق کم تحرک پراکنده می باشد ]67 [. بنابراین با توجه به موارد فوق، ضرورت دارد تحقیقات بیشتری در زمینه تاثیر تمرینات ورزشی به خصوص تمرینات شنا، برروی غلظت های لپتین پلاسما، VO₂Max ، BMI ودیگر هورمون های مربوط در کودکان ونوجوانان و با توجه به مراحل بلوغ انجام گرفته ، و نتایج انها در اختیار محققان قرار گیرد، تازمینه های مطالعات بیشتری جهت شناخت مکانیسم های پاتوفیزیولوژیکی چاقی ایجاد گردد وازطرفی این اطلاعات مورد استفاده ، افراد چاق قرار گیرد .

اهداف پژوهش

هدف کلی پژوهش

بررسی تمرینات هوازی منتخب ( شنا)برروی حدکثراکسیژن مصرفی( Vo₂ Max )، شاخص توده بدن (BMI) ولپتین سرم دانش آموزان چاق مقطع را هنمایی .

اهداف اختصاصی:

1. بررسی برنامه تمرین منتخب بر حداکثر اکسیژن مصرفی آزمودنی ها
2. بررسی برنامه تمرین منتخب بر شاخص توده بدن آزمودنی ها
3. بررسی برنامه تمرین منتخب بر سطح لپتین سرم آزمودنی ها

 

پیش فرض های پژوهش:

1. دانش آموزان در دوره تمرین تمام تلاش خود را درجهت اجرای صحیح برنامه تمرین انجام دادندو در تمامی جلسات ورزشی شرکت کردند .

2. آزمایشات و تمرینات یکسان بود.

فرضیه های پژوهش:

1. تمرین هوازی منتخب برحداکثر اکسیژن مصرفی آزمودنیها تاثیری ندارد.
2. تمرین هوازی منتخب بر شاخص توده بدن آزمودنیها تا ثیری ندارد .
3. تمرین هوازی منتخب برسطح لپتین سرم آزمودینها تا ثیری ندارد .

محدودیت های پژوهش

محدودیت های غیر قابل کنترل:

1. عدم کنترل دقیق تغذیه ،هرچندازآزمودنی هاخواسته شده بودرژیم غذایی را تغییر ندهند.
2. عدم کنترل حالات روانی وعاطفی آزمودنی ها
3. عدم کنترل تمرینات اضافی
4. عدم کنترل دقیق مصرف دارو( توصیه شده بود دارویی مصرف نکنند)

محدودیت های قابل کنترل:

1. آزمودنیها ی در دامنه 11 تا 13 انتخاب شدند .
2. آزمودنیها نو جوانان پسر بودند.
3. میزان BMI آزمودنیها با لا تر از 25 بود .
4. آزمودنیها از میان دانش آموزان نواحی هفتگانه مشهد انتخاب شدند .

تعریف واژه های پژوهش:

1) تمرین هوازی منتخب :

در این پژ وهش تمرین هوازی اجرای یک برنامه آموزشی - تمرینی شنا با شدت 60-70% ضربان قلب بیشینه بود،که به مدت 8 هفته وبا تواتر 3بار در هفته اجرا گردید .

2) لپتین:

لپتین یک هورمون پرو تئینی 16 کیلو دالتونی است که از بافتهای چربی مشتق شد. اگر چه در جفت ، نسوج جنینی ، معده ودیگر با فتها هم دیده می شود]36[. این هورمون به شکل آزادو متصل درسرم انسان یافت می شود]78[. مقدار سرمی لپتین بیانگرمقدارانرژی ذخیره شده در با فتهای چربی است هورمون لپتین بعنوان یک علامت عمل کرده وهیپوتا لاموس را از مقدار چربی ذخیره شده آگاه می کند.] 69-36[. این هورمون پروتئینی نقش مهمی در آسیب شناسی ،اختلالات ناشی ازخوردن وچاقی مفرط ایفامی کند]69-25[ .

توده چربی

3)توان هوازی (Vo₂Max)

منظور توانایی بدن در حداکثر بهره وری از سیستم انرژی هوازی و تولید اسید لاکتیک کمتر و به تاخیر انداختن خستگی است . بعبارت دیگر،حداکثر اکسیژن مصرفی، عبارت از بیشترین مقدار اکسیژنی است که درواحد زمان توسط فر د حین انجام کار بدنی و تنفس درسطح در یا مصرف می شود. بیشتر دانشمندان فیزیولوژی توان هوازی را به عنوان بهترین و تنهامعیارسنجش برای توانایی قلب و گردش خون و تنفس به حساب می آورند]16[.

4)دانش آموزان چاق:

کودکان 11 تا 13 سال که BMIآنها بالاتر از 25 بود.

5) قد :

ارتفاع ایستاده فرداز سطح فو قانی تا قسمت انتهایی پاشنه که برحسب سانتی متر محاسبه شده است .

 

6)وزن :

جرم کل بدن هر یک ازآزمودنیها که با استفاده ازترازوی پزشکی تا 1% کیلو گرم محاسبه شده است.

7) هیپوترمی[1]:

کاهش دمای بدن ]12[.

 

8) ها یپرانسولینمی[2]:

افزایش انسولین در خون]12[.

9) هورمون[3]:

ماده ای شیمیایی است که توسط غددمترشحه داخلی تولید شده و ازطریق گردش خون به سلول های بافت هدف می رسد]12[.

10) هیپروتروفی[4]:

افزایش اندازه یا توده یک عضویا بافت بدن]12[.

11) درصد چربی بدن [5]:

عبارت است از وزن کل بدن منهای وزن بدون چربی تقسیم بر وزن کل بدن ضرب در صد و به شکل های دیگر هم می توان مقدار خالص چربی بدن به کل بدن را محاسبه کرد ]1.[

12) BMI :

شاخص توده بدنی ویکی از راه های دقیق برای اندازه گیری وزن مطلوب بدن است و برای محاسبه آن باید وزن و قد افراد را به طور دقیق اندازه گیری نمود و سپس وزن (به کیلو گرم ) را تقسیم بر مجذورقد ( به متر) نمود.

1.Hypothermia

[2]. Hyperinsulinemia

[3]. Hormone

[4]. Hypertro phy

[5]. Fat percent