فهرست مطالب

عنوان	صفحه
مقدمه كليات تعريف و تبيين موضوع ضرورت و اهميت موضوع فوائد و اهداف تحقيق پيشينه تحقيق سوال هاي تحقيق روش تحقيق ساختار تحقيق كليد واژه ها محدوديت و موانع تحقيق فصل اول ميلاد و كودكي پيامبر وقوع حوادث در شب ميلاد پيامبر سال و ماه و روز ولادت پيامبر اقوال مهم در مورد روز ولادت پيامبر پدر و مادر پيامير القاب پيامبر دوران شيرخوارگي پيامبر بازگشت به آغوش خانواده سفر به يثرب و مرگ مادر مرگ عبدالمطلب و سفر به شام خاطره اي از دوران كودكي پيامبر	1   3 3 4 4 5 5 6 7 9     10 13 14 15 16 17 20 20 24 26
عنوان	صفحه
فصل دوم دوران جواني پيامبر دوران جواني و عواطف او در اين دوران جنگ هاي فجار پيمان جوانمردان شباني پيامبر سفر دوم پيامبر به شام	28 29 31 33 34
فصل سوم ازدواج تا بعثت پيشنهاد ازدواج كيفيت خواستگاري حاصل ازدواج پيامبر با حضرت خديجه زيد بن حارثه پسرخوانده رسول خدا تدبير پيامبر در نصب حجر الاسود امين قريش،حضرت علي(عليه السلام)را به خانه خود برد آئين پيامبر قبل از بعثت	36 37 39 40 41 42 44
فصل چهارم بعثت تا هجرت بعثت حضرت محمد(ص) در آستانه بعثت امين قريش در غار حرا و آغاز وحي دنباله نزول وحي انقطاع وحي نخستين زن و مرد مسلمان دعوت سري	47 48 49 52 53 55 57
عنوان	صفحه
دعوت خويشاوندان دعوت عمومي تطميع قريش شروع آزار و اذيت قريش بر پيامبر و ديگر مسلمانان	59 60 63 65
فصل پنجم هجرت تا وفات هجرت به حبشه نقشه هايي بر ضد پيامبر شعب ابي طالب وفات ابوطالب وفات حضرت خديجه معراج پيامبر سفري به طائف دعوت سران قبائل با اسلام نخستين پيمان عقبه دومين بيعت عقبه مهاجرت به مدينه حوادث سال اول هجرت حوادث سال دوم هجرت حوادث سال سوم هجرت حوادث سال چهارم هجرت حوادث سال پنجم هجرت حوادث سال ششم هجرت حوادث سال هفتم هجرت	69 72 79 81 82 83 86 89 90 91 94 99 103 112 113 115 119 124
عنوان	صفحه
حوادث سال هشتم هجرت حوادث سال نهم هجرت حوادث سال دهم هجرت رويداد سال يازدهم هجرت پرواز تا ملكوت	126 133 134 141 143

 

 

 

وقوع حوادث در شب ميلاد پيامبر :

ستاره اي بدرخشيد و ماه مجلس شد دل رميده ما را انيس و مونس شد[1]

پيامبر اكرم (صلي الله وعليه و آله و سلم) بنابر روايات مشهور شيعه نزديك طلوع فجر روز جمعه هفدهم؛ و بنابر قول مورخين و محدثين اهل سنت در دوازدهم ربيع الاول، سالي كه اصحاب فيل به سركردگي ابرهه به منظور ويران كردن خانه كعبه به شهر مكه حمله نموده و به سنگ هاي داغ عذاب شدند كه مطابق است با 570 يا 571 ميلادي، درمكه معظمه در بيت شريف خود از بطن آمنه دختر وهب بن عبدمناف چشم به جهان گشود و جهاني را پر از نور و ايمان كرد.

هنگام تولد آن حضرت حوادثي در آسمان و زمين ، به ويژه در مشرق زمين كه مهد تمدن آن روزگار بود اتفاق افتاد كه اين نشانه حادثه مهمي در آن روزگار به حساب مي آمد.[2]

علامه مجلسي در بحار الانوار و قمي در منتهي الامال و اغلب مورخين از جمله صاحب انوار نوشته اند كه حضرت آمنه (سلام الله عليها) فرمود: چون هنگام ولادت حضرت ختمي مرتبت (صلي الله عليه و آله و سلم) نزديك شد ترس بر من عارض گرديد، من مرغ سفيدي را ديدم كه آمده بال هاي خود را بر شكم من كشيد و در نتيجه ترس از من برطرف شد، پس از آن زن هايي را ديدم كه گرد من جمع شدند، آن ها لباس هاي رنگارنگ داشتند و بوي مشك از آنان متصاعد بود، با من سخن مي‌گفتند يكي از آن ها گفت«من ساره زن ابراهيم، ديگري خود را مريم دختر عمران معرفي كرد، من (آمنه) به آنها تبسم نمودم، آن ها كاسه هاي بلورين سفيد مملوء از شربت هاي بهشتي در دست داشتند و به من مي گفتند: از اين شربت ها بنوش، نوشيدم كار وضع حمل آسان و نوري برابر ديدگانم فروزان شد، و فرشتگاني را ديدم كه در آسمان و زمين ايستاده بود و بين من و آسمان مملوء از انوار بود، در اين موقع شنيدم كه هاتفي گفت: بگيريد عزيزترين و محبوب ترين خلق خدا را، در اين حال پرچمي از سندس سبز كه با ياقوت مزين شده بود، ديدم به بام كعبه نصب كردند و در اين وقت حضرت محمد(صلي الله عليه و آله و سلم)‌ قدم به اين عالم نهاد و رو به خانه كعبه كرد و سجده نمود.»[3]

از صفيه خاتون كه قابله حضرت آمنه (سلام الله عليها) بود نقل است كه وقتي حضرت محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) متولد شد زمين از اين شرف بر آسمان برتري جست.

اول: نوري از آن حضرت ظاهر شد كه بر نور چراغ غلبه كرد.

دوم: آن كه به سجده رفت و خداوند را تسبيح گفت.

سوم: سر از سجده برداشت و گفت: لا اِلهَ اِلَّا اللهَ وَ انّي مُحَمَّدٌ رَسُوُل الله
(صلي الله عليه و آله و سلم).

چهارم: خواستيم كه او را بشوئيم هاتفي گفت: كه خود را به زحمت نيندازيد كه ما او را به دست قدرت خود شسته ايم.

پنجم: ختنه كرده و ناف بريده متولد شد.

ششم: در ميان دو كتف او مهر نبوت بود. بر آنجا كه نوشته بود لا اِلهَ اِلَّا اللهَ وَ مُحَمَّدٌ رَسُوُل الله[4]

از جمله اتفاقات مهم در شب ميلاد رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) عبارتند از:

1- همه بت ها در سحرگاه آن شب به زمين افتادند وهيچ بتي در آن روز سرپا نبود.

2- ايوان كسري شكافت و چهارده كنگره آن فروريخت.

3- آتشكده بزرگ فارس كه هزار سال خاموش نشده بود خاموش شد.

4- درياچه ساوه خشك و وادي سماوه پر از آب شد.

5- تخت پادشاهان واژگون و شاهان گنگ شدند و در آن روز سخن نمي گفتند.

6- تردد شيطان به آسمان ها ممنوع شد.[5]

فاطمه بنت اسد، مادر حضرت علي (عليه السلام) ، وقتي كه مژده ميلاد حضرت رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) را به شوهرش ابوطالب داد، ابوطالب درجواب گفت: من هم به تو مژده مي دهم كه 30 سال ديگر صاحب فرزندي چون او خواهي شد كه وصي و وزير جانشين اين مولود مبارك، خواهد بود.[6]

آمنه، مادر پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) مي گويد: «به خدا ! فرزندم كه بر زمين قرار گرفت دست هاي خود را بر زمين گذارد و سر به سوي آسمان بلند كرد و بدان نگريست و نوري بر من تابيد و در آن نور شنيدم كه هاتفي گفت: تو آقاي مردم را زادي؛ او را محمد نام بگذار» آن گاه نوزاد را نزد عبدالمطلب (عليه السلام) بردند و آنچه را آمنه (سلام الله عليها) گفته بود به وي گزارش دادند. عبدالمطلب (عليه السلام) با ديدن يتيم عبدالله (عليه السلام)‌ گفت:‍ ستايش خدايي را كه به من عطا فرمود اين فرزند پاك و خوشبو را كه در گهواره بر همه پسران آقاست. آن گاه او را به اركان كعبه «تعويذ»[7] كرد. هفت روز از ولادت پيامبر گذشت. عبدالمطلب (عليه السلام) به شكرانه اين مولود بزرگ، گوسفندي را ذبح كرد و از عموم قريش دعوت به عمل آورد و فرزند عبدالله (عليه السلام) «محمد» نام گذاشت. اين نام در بين عرب داراي سابقه زيادي نبود. و هنگامي كه عبدالمطلب (عليه السلام) درمقابل سوال اعراب قرار گرفت، جواب دادخواستم در آسمان و زمين ستوده باشد.[8]

سال و ماه و روز ولادت پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم)

عموم سيره نويسان اتفاق دارند كه تولد پيامبر گرامي در عام الفيل، در سال 570 ميلادي بوده است. زيرا آن حضرت به طور قطع در سال 632 ميلادي درگذشته است، و سن مبارك او62 يا 63 سال بوده است. بنابراين، ولادت او در حدود 570ميلادي خواهد بود.

اكثرمحدثان ومورخان بر اين قول اتفاق نظر دارندكه تولدپيامبر(صلي‌الله‌عليه وآله وسلم)، درماه ربيع الاول بوده، ولي در روز تولد او اختلاف دارند. معروف ميان محدثان شيعه اين است كه آن حضرت، در هفدهم ماه ربيع الاول، روز جمعه، پس از طلوع فجر چشم به جهان گشود؛ و مشهور ميان اهل تسنن اين است كه ولادت آن حضرت، درروز دوشنبه دوازدهم همان ماه اتفاق افتاده است.[9]

اقوال مهم در مورد روز ولادت پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم)

دو قول ياد شده، در مورد روز ولادت پيامبر(صلي الله عليه و آله و سلم) عبارتند ازاينكه اهل شيعه معتقدند ولادت آن حضرت در هفدهم ربيع الاول، روز جمعه بوده و اهل تسنن كه معتقدند ولادت آن حضرت، در دوازدهم ربيع الاول، روز دوشنبه مي باشد حال بررسي مي كنيم كه كداميك از اين دو قول صحيح تر است.

بسيار جاي تأسف است كه روز ميلاد و وفات رهبر و پيامبر عالي قدر اسلام (صلي‌الله عليه و آله و سلم)، بلكه مواليد و وفيات بيشتر پيشوايان مذهبي ما، به طور دقيق و مشخص و معين نيست. اين ابهام سبب شده كه بسياري از روزهاي جشن و سوگواري ما از نظر تاريخ قطعي نباشد. در صورتي كه دانشمندان اسلام، نوعاً وقايع و حوادث را كه در طي قرون اسلامي رخ داده است؛ با نظم خاصي ضبط كرده اند، ولي معلوم نيست چه عواملي در كار بوده كه ميلاد و وفات بسياري از آن ها به طور دقيق ضبط نگرديده است.

اگر شما بخواهيد بيوگرافي[10] يكي از دانشمندان شهر را بررسي كنيد و فرض كنيم كه اين دانشمندان پس از خود اولاد و كسان زيادي از خود به يادگار گذارده باشد، آيا به خود اجازه مي دهيد كه با بودن فرزندان مطلع و فاميل بزرگ آن شخص كه از خصوصيات زندگاني او طبعاً آگاهند، برويد وشرح حال زندگاني او را از جانب بيگانگان، يا از دوستان و علاقمندان آن شخص درخواست كنيد؟ به طور مسلم وجدان شما چنين كاري را اجازه نمي دهد.

رسول گرامي اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) نيز از ميان رفت، و فاميل و فرزنداني از خود به يادگار گذارد، بستگان و كسان آن حضرت مي گويند: اگر رسول خدا (صلي الله عليه و آله و سلم) پدر ارجمند ماست، و ما در خانه او بزرگ و در دامن او پرورش يافته ايم؛ بزرگان خاندان ما در فلان روز به دنيا آمده و در فلان ساعت معين چشم از جهان بربسته است. آيا با اين وضع جا دارد كه قول فرزندان او را ناديده گرفته و نظر دورافتادگان و همسايگان را بر قول آن ها ترجيح دهيم؟

بنابراين از ميان دوقول مزبور قول اماميه، در خصوصيات زندگي آن حضرت كه ما خود از اولاد و فرزندان و نزديكان اوست به حقيقت نزديك تر مي باشد.[11]

پدر و مادر پيامبر (صلي الله عليه و آله واسلم)

عبدالله پدر پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم)، يكي از فرزندان ده گانه عبدالمطلب مي باشد. عبدالله در ميان قريش به تقوا و پاكي معروف بود و از نظر وقار و متانت مقامي بس بلند و منزلتي بس عظيم نزد عبدالمطلب داشت. هنوز بيست و چهار بهار از سن او نگذشته بود كه پدر دست پسر را گرفت و او را به خانه «وهب بن عبد مناف» برد و از دختر او به نام «آمنه» كه به پاكي و عفت معروف بود خواستگاري كرد و در همان مجلس او را به عقد عبدالله در آورد. ميوه اين ازدواج فرزندي شد كه ورق تاريخ بشريت به وسيله او دگرگون گشت و انسانيت در مسير كمال و معرفت قرار گرفت، و از سير نبوت به وسيله او پايان يافت .

عبدالله پس از ازدواج با آمنه، همراه كارواني از مكه عازم شام گشت، اين مسافرت در زماني رخ داد كه دوران حاملگي همسرش آغاز شده بود. كاروان پس از چند ماه به مكه بازگشتند، در حالي كه عبدالله در ميان آنها نبود، پس از گفتگو با شخصيت هاي بزرگ كاروان، روشن شد كه عبدالله موقع بازگشت در يثرب بيمار شد و ناچار به توقف و استراحت گشته است.عبدالمطلب فوراً پسر بزرگ خود، حارث را مامور كرد كه به يثرب برود و عبدالله را همرا ه خود بياورد، وقتي حارث وارد يثرب گشت، مطلع شد كه عبدالله با همان بيماري در ميان بستگان خود درگذشته است. از عبدلله فقط پنج شتر و چند را س گوسفند و يك كنيز به نام «ام ايمن» باقي ماند كه بعدها پرستار پيامبر(صلي الله عليه و آله وسلم) شد.[12]

القاب پيامبر (صلي الله عليه و آله و سلم)

اصولا لقب و كنيه روي صفات يا سجاياي ذاتي يا بروز ملكات اخلاقي و آثار شخصيت پديد مي آيد و در اشخاص در همه طبقات يك سلسله القاب و كنيه‌هايي ديده مي شود كه روي آثار وجودي آنهاست ، مثلا سلطان المتكلمين – عمادالواعظين – ملك المحققين – استاد المجتهدين و نظاير آنانكه پيدايش آنها روي تحقيق علمي يا فني مانند ملك الكتاب و غيره بوده است و در ميان انبياء نيز اين سنت وجود داشته كه پرودگار عالم هر نبي و رسول خود را در صفاتي كه بيشتر قدرت بروز آن را داشته اند ملقب نموده مانند آدم صفي الله- ابراهيم خليل الله – موسي كليم الله –عيسي روح الله - محمد حبيب الله و درباره پيغمبر اسلام (صلي الله عليه و آله و سلم) كه داراي اثرهاي بيشماري از فضليت و كمال هستند القاب بي حسابي براي آن حضرت نوشته و گفته اند كه هر يك معرف صفات جسمي يا روحي و آثار طبيعي و اثرهاي معنوي او مي باشد كه رسول الله – حبيب الله – رحمت للعالمين– خيره الخلق– سيدالمرسلين– امام المتقين– خاتم النبيين- رسول الهادي–قائد عزالمحجلين- خيرالبريه- نبي الرحمه- مفتاح الجنه و غيره مي باشد و هزاران لقب كه در كتب مختلف نوشته اند كه در خطب امير المومنين، حضرت علي (عليه السلام) و در خطب امام سجاد (عليه السلام) بيان شده است .بنابراين، براي پيامبر (صلي الله عليه و آله واسلم) نامهاي بسياري است كه در آسمانها به نام احمد، و در زمين به نام محمد (صلي الله عليه و آله واسلم)، محمود و ابوا لقاسم شهرت دارد . طه – يس – خاتم – امين – فاتح – منذر – ماحي و … تا هزار اسم مي باشد.

حضرت ابوجعفر، امام محمد باقر (عليه السلام) مي فرمايد: جدم رسول خدا (صلي الله عليه و آله واسلم) هزار نام داشته كه مادرش در حين حمل نام او را احمد و در حين تولد او را محمد ناميدند.[13]

دوران شير خوارگي پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم)

نوزاد آمنه (سلام الله عليها) فقط سه روز از مادر شيرخورد و پس از او دو بانوي ديگر به افتخار دايه بودن پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) نائل شدند.

1- ثويبه: كنيز ابو لهب كه به مدت چهار ماه پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) را شير داد. وي قبلا حمزه، عموي پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم ) را شير داده بود. ثويبه تا آخرين لحظات زندگي مورد احترام و تقدير پيامبر
(صلي الله عليه و آله وسلم) بود.

2- حليمه: رسم اشراف عرب بر اين بود كه فرزندان خود را به دايه ها مي‌سپردند. دايگان معمولا در بيرون از شهرها زندگي مي كردند تا كودكان را در هواي صحرا پرورش دهند تا رشد و نمو و استخوان بندي آنها محكم تر شود و ضمنا از بيماري و وباي شهر مكه كه خطر آن براي نوزادان بيشتر بود مصون بمانند و زبان عربي را در يك منطقه دست نخورده فرا گيرند. در اين قسمت دايگان قبيله بني سعد مشهور تر بودند.

 

[1] - شمس الدين محمد، حافظ، ديوان اشعار غزل 161، به كوشش مجيد حميدا، تحقيق و پژوهش اشرف باقري، چاپ مهارت، تهران 1379، ص 144

[2] - محمد علي، ارزيده، خلاصه نهج الفصاحه همراه با شرح زندگاني پيامبر، چاپ نشر، انتشارات موسوي، مرداد 1361 ، ص 19

 

-[3]سيد كاظم، صدرالسادات دزفولي، سخنان و مواعظ و مناقب و تاريخ 14 معصوم (عليه السلام) از ديدگاه قرآن و حديث، انتشارات كتابخانه صدر، چاپ اول، تهران، زمستان 1381، ص20.

 

-[4] احمد بن تاج الدين، استراباد، آثار احمدي (زندگي پيامبر اسلام و ائمه اطهار عليه السلام) ، دفتر نشر ميراث مكتوب، انتشارات قبله، تهران، 1374، ص38.

-[5] حشمت الله قنبري همداني، سيري در تاريخ صدر اسلام،چاپ سپهر، انتشارات امير كبير، 1379، تهران ،ص38؛ علي اصغر ظهيري بر كرانه عصمت براي هر معصوم سه مجلس ص10؛ احمد بن يعقوب يعقوبي، ج‌2، ص5 ؛دكتر گوستا ولوبون فرانسوي، تمدن اسلام و عرب، ص100.

[6] - محمد بن يعقوب كليني، اصول كافي، با ترجمه و شرح سيد جواد مصطفوي، ج 2 ، انتشارات گل گشت ، چاپ اول، 1375،تهران، ص347.

[7]- بدنش را به چهار گوشه كعبه ماليد.

[8]- حشمت الله قنبري همداني ، همان، ص38.

 

[9] - جعفر سبحاني، فروغ ابديت، ج1،ناشر: مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي، چاپ دفتر تبليغات اسلامي، چاپ دوازدهم، بهار 1376، ص122 .

[10] - بيوگرافي: ترجمه حال، شرح حال نويسي، شرح احوال، تذكر، شرح سواحل زندگاني كسي.

[11]- همان، ص152.

[12]- همو ، تاريخ اسلام زندگي محمد خاتم ، مو سسه فرهنگي و انتشاراتي امام عصر ( عليه السلام )، چاپخانه مهر،چاپ چهارم ، 1380، قم،ص 33 .

 

[13]- حسين عماد زاده، مجموعه زندگاني چهارده معصوم ( عليه السلام ) ، نشر طلوع ، چاپ آينده ، بهار 1373، تهران ، ص 62 .