فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده

فصل اول:کلیات پژوهش

مقدمه.................................................................................................... 2

بیان مسئله.............................................................................................. 4

ضرورت و اهمیت تحقیق............................................................................ 6

اهداف تحقیق........................................................................................... 6

سوالات تحقیق......................................................................................... 7

تعریف واژه ها و اصطلاحات....................................................................... 7

تعریف جایگاه.......................................................................................... 7

مفهوم تربیت........................................................................................... 7

تعریف دین اسلام...................................................................................... 8

تعریف قانون........................................................................................... 9

مفهوم فقهی............................................................................................. 9

مفهوم حقوقی........................................................................................... 9

تعریف دختران........................................................................................ 9

 

فصل دوم: پیشینه پژوهش

مقدمه................................................................................................... 11

منزلت دختران در اسلام............................................................................. 13

سیمای دختران در قرآن ............................................................................ 13

فضیلت دختران در آینه ی روایات................................................................. 17

وجود دختر برکت می آورد......................................................................... 17

دختر نشانه ی سعادت خانواده...................................................................... 17

ثواب تربیت دختر.................................................................................... 17

ثواب سرپرستی دختران............................................................................. 18

ثواب شاد کردن دختر................................................................................ 18

پاداش تربیت دختر................................................................................... 18

دختران حسنات اند................................................................................... 18

خداوند به دختران مهربان تر است................................................................ 19

1- برای زدودن جهل ذاتی.......................................................................... 19

2- برای تداوم حیات................................................................................. 19

3- برای رعایت بینش اسلام........................................................................ 19

4- برای ادای حقوق................................................................................. 19

5- برای حیات اجتماعی............................................................................ 19

6- برای زندگی خانوادگی.......................................................................... 19

7- برای تربیت نسل................................................................................. 19

8- برای حیات سیاسی............................................................................... 20

دختران بهترین فرزندان ............................................................................ 20

دختر سپر آتش جهنم................................................................................. 21

بهترین دختران....................................................................................... 21

تقدم دختران در هدیه دادن........................................................................... 21

مقام دختر در نگاه امام خمینی (ره)................................................................ 21

ارزش دختر از دیدگاه اسلام........................................................................ 22

اسلام و فرزند دختر.................................................................................. 22

طرز تفکر اسلام درباره ی دختران................................................................ 23

عدم نقص.............................................................................................. 23

عدم ضعف............................................................................................ 23

عدم مذمت............................................................................................. 24

وجود خیر واحسان................................................................................... 24

عنایات اسلام درباره ی دختران.................................................................... 24

نجات او از قهر پدران............................................................................... 24

احترام به دختر........................................................................................ 24

توجه به تربیت دختر................................................................................. 25

اعطای امنیت اقتصادی.............................................................................. 25

استقلال دختران....................................................................................... 25

تشویق به حمایت از دختران........................................................................ 26

اهمیت دختران........................................................................................ 26

توصیه های اسلامی درباره دختران............................................................... 26

کفه عنایت............................................................................................. 27

درتربیت دختران..................................................................................... 27

دو جنسی بودن تربیت............................................................................... 27

دلایل دو جنسی بودن تربیت........................................................................ 27

اسلام و دو گونگی تربیت........................................................................... 29

دختر و حق تربیت................................................................................... 30

ضرورت و اهمیت تربیت دختران................................................................ 31

1- از لحاظ ادای حق ................................................................................ 31

2- از لحاظ خود فرد................................................................................. 31

3- از لحاظ عضویت جامعه........................................................................ 32

4- از جهت پرورش نسل .......................................................................... 32

5- در جنبه اصلاح جامعه.......................................................................... 32

6- از لحاظ فرهنگی................................................................................. 33

زیان عدم توجه به تربیت دختران.................................................................. 33

اصولی در تربیت دختران........................................................................... 34

در جنبه پذیرش....................................................................................... 34

در جنبه پرورش...................................................................................... 35

رعایت شوون......................................................................................... 35

توجه به اخلاق و عاطفه............................................................................. 36

اعطای اطلاعات لازم................................................................................ 36

در جنبه شرعی....................................................................................... 37

در سازندگی و هدایت................................................................................ 37

مساله روابط و ارتباطات دختران.................................................................. 37

حد و مرز آن.......................................................................................... 38

ضرورت آگاهی برای دختران..................................................................... 39

به گفته«لومبروزو»................................................................................. 40

ضوابطی برای روابط .............................................................................. 40

1- مراقبت در محیط اجتماعی..................................................................... 41

2- مراقبت در آمد و شد و خلوتها.................................................................. 41

3- در معاشرتها...................................................................................... 41

معاشرتها در سنین بلوغ............................................................................. 42

عوارض بی قیدی در روابط و مراقبت........................................................... 43

تربیت و سازندگی دختران.......................................................................... 44

غرض ما در سازندگی .............................................................................. 44

1- در آموزش وظایف خاص زن.................................................................. 45

2- وظیفه در برابر جنس او........................................................................ 46

3- در رشد و عزت نفس او......................................................................... 47

4- در آموزش موضعگیری ها..................................................................... 47

5- در مطالعات و سرگرمی ها..................................................................... 48

تربیت و بازسازی دختران.......................................................................... 48

امکان باز سازی ..................................................................................... 49

شناخت علل........................................................................................... 49

طریق درمان و اصلاح دختران.................................................................... 50

1- آگاهی ............................................................................................. 50

2- ایمان و عقیده..................................................................................... 50

3- استفاده از پند و اندرز............................................................................ 50

4- استفاده از ملاحظات............................................................................. 51

5- قهر و ملامت..................................................................................... 51

6-تهدید و اخطار..................................................................................... 52

7- تنبیه................................................................................................ 52

8- طرق دیگر........................................................................................ 52

تداوم بازسازی ....................................................................................... 53

هشدارها............................................................................................... 53

اهمیت روابط در تربیت دختران................................................................... 54

رابطه با پدر........................................................................................... 55

تربیت و مصالح فرزندان........................................................................... 55

کار پدر در تربیت.................................................................................... 56

حرمت گذاری پدر.................................................................................... 56

رعایت عدالت......................................................................................... 57

جنبه الگوئی پدر...................................................................................... 57

در رابطه با همسر................................................................................... 58

در ابراز عاطفه....................................................................................... 59

در اجرای انضباط.................................................................................... 59

پدران مستعفی........................................................................................ 60

لغزش های پدر....................................................................................... 60

نکته ها................................................................................................. 61

رابطه مادر با دختر.................................................................................. 62

نقش و نفوذ مادر...................................................................................... 62

نقش اخلاقی او........................................................................................ 63

نقش معنوی مادر..................................................................................... 63

رفتار و اخلاق مادر.................................................................................. 64

روابطش با همسر.................................................................................... 64

مادر و موضع گیری ها............................................................................. 65

در آموزش ها......................................................................................... 66

در محبت و نوازش.................................................................................. 66

مادر و اسرار دختر.................................................................................. 67

چند نکته............................................................................................... 67

 

فصل سوم: روش پژوهش

روش شناسی تحقیق.................................................................................. 70

مقدمه................................................................................................... 70

جامعه و نمونه پژوهش.............................................................................. 70

روش اجرای پژوهش................................................................................ 71

ابزار اندازه گیری و نحوه اجرای آن.............................................................. 71

طرح پژوهش......................................................................................... 72

 

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه................................................................................................... 74

الف) تحلیل توصیفی ................................................................................ 74

ب) تحلیل استنباطی.................................................................................. 82

 

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

مسأله، روش و یافته ها به صورت خلاصه...................................................... 88

پیشنهادات محقق...................................................................................... 90

الف) برای پژوهش گران آتی...................................................................... 90

ب) برای دست اندرکاران امر تربیت............................................................. 90

محدودیت ها در تحقیق.............................................................................. 92

الف) محدودیت های در اختیار پژوهش گر...................................................... 92

ب) محدودیت های خارج از اختیار پژوهش گر................................................. 92

 

 

 

چکیده

مساله در پژوهش حاضر عبارت است از بررسی جایگاه تربیتی دختران دردین اسلام ،که در این رابطه باید گفت تربیت دختران دارای نکات لطیفی می باشد . روش استفاده شده در این تحقیق بصورت کتابخانه ای ،توصیفی،تحلیلی می باشد که برقرآن کریم وسنت نبوی (ص) مبتنی است . سوالات عنوان شده در این تحقیق عبارت است از :1- جایگاه دختران در دین اسلام چگونه است ؟ که نتیجه می گیریم جایگاه دختران به صورت عام و خاص و اخص تعریف شده است. 2- بین منظری که اسلام برای دختران ترسیم نموده و شرایط کنونی چه تفاوتهایی احساس
می گردد؟ آزادی در تصمیم گیری ، اعطای حقوق دختران ، مقام و مرتبت درصحنه سیاسی و حکومت ، تمایز تربیت دختران با پسران ،آزادی شکوفایی استعدادهای دختران نتایجی است که از این سوال بدست می آید . 3- چه راه کارهایی در جهت وصول دختران به شرایط ایده آلی که اسلام ترسیم نموده وجوددارد ؟ پرورش عاطفی ،فرهنگی ،اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی ،دینی و اخلاقی دختران راه کارهای موثر می باشد . 4-ادله تفاوت قوانین حقوقی و فقهی بین دختران و پسران چه می باشد؟ تفاوت ازنظر جسمی و عقلی و روانی و فزونی جنبه ی عاطفی زن برمردو همچنین عدم تشابه حقوق دختران با پسران دلایل این تمایز می باشد . 5- والدین از دختران خود چه توقعاتی باید داشته باشند ؟ معاشرت درست و پسندیده ، حس مسئولیت پذیری ایمان به خدا و احترام به والدین وتلاش و کوشش برای تحصیل علم رامی توان از توقعات والدین برشمرد .

6- ارزش شخصیت و کمال رشد دختران در چه چیزی است ؟ اعتقاد به حقایق و تعالیم الهی و معرفت به حق و عادت دادن دختران به پایبندی فضائل و مقاومت در مقابل خواسته های نا مشروع از جمله مواردی است که موجب کمال و رشد دختران می شود .

 

فصل اول کلیات پژوهش

 

 

 

 

 

مقدمه

در برهه ای از زمان به سر می بریم که از سوی دین ستیزان و کسانی که دین و دینداری را بزرگترین مانع در برابر امیال شیطانی و منافع مادی خویش می دانند، با طرح پروژه ی تقدس زدایی مانند: جدایی دین از سیاست، مشروعیت بخشیدن به پلورالیزم دینی، با شبه آفرینی و سکولار نمودن مفاهیم ارزشی و حیاتی، همچون ایجاد تردید و خدشه وارد نمودن به مسأله بسیار مهم و مقدس ولایت فقیه که متضمن استمرار خط انبیاء و سعادت جوامع انسانی است، قصاص که به صراحت قرآن، مایه ی حیات و امنیت فردی و اجتماعی انسان ها است، به عنوان حکم خشونت آمیز مطرح نمودن، و یا شهادت سالار شهیدان را نتیجه ی خشونت جداد بر شمردن و همه ی اینها بیانگر وجود یک توطئه ی خزنده ی فرهنگی برای خارج کردن پایانه های احکام نظری و عملی اسلام از صحنه ی زندگی جامعه ی بشری است.

در چنین شرایطی بر اهل قلم و اندیشمندان متعهد و متدین که مرزبانان معارف الهی اند، فرض است که در برابر مجسمه ی شبه افکنان که دانسته یا ندانسته ارکان دین خدا را هدف قرار داده اند، قلم هدایت اندیشه ها از نیام برکشیده و برای رفع غبار به شهادت از چهره ی گوهر دین و اذهان و افکار مردم به ویژه نسل جوان از هیچ کوششی دریغ نکنند.

البته این امر زمانی تحقق می یابد که شبه زدایی های منطقی و صحیح در قالب متد ها و روش های نوین جوان پسند تهیه و عرضه گردد(قائمی، علی.1371).

به رغم گذشت قرن ها از عصر جاهلیت و بی خبری مردم در بعضی جوامع باستانی، جای تعجب و تأسف است که بگوییم در عصر اتم و در اوج تکنولوژی و مدرنیسم و با وجود
پیشرفت های شگرف در فرهنگ ها و تمدن ها هنوز شاهد برخی بینش ها و تفکرات خرافی نسبت به نوزادان دختر هستیم.

اگر نگوییم که دختران مورد بی توجهی و گاه بی مهری برخی پدران قرار می گیرند اما یک نکته مسلم است و آن این که کم نیستند پدران و مادرانی که فرزند پسر را ترجیح می دهند و دختر را مورد کم مهری و کم توجهی قرار می دهند.

دختر و پسر هر دو انسانند و فضیلت و برتری هر انسان به مراتب انسانیت او بستگی دارد. هر کس در کسب کمالات انسانی به نقطه ی مطلوبی رسیده باشد در حقیقت چنین کسی می تواند انسان برتر جانشین خدا در زمین باشد.طرز تفکر دیگری که اکنون برخی روشنفکران و دگر اندیشان غربزده، هویت باختگان و یا مغرضان در پی اشاعه ی آن هستند، این است که اسلام را مخالف آزادی فعالیت زنان و دختران معرفی نمایند و بگویند: حقوق زنان و دختران در اسلام مورد غفلت قرار گرفته و ارزش آنان کمتر از مردان انگاشته شده است. هر چند هر انسان منصفی با اندکی آشنایی با معارف اسلام، بی پایگی این ادعاهای موهوم را در می یابد، روزی که دست توانا و هنرمند خالق هستی بر خاک نقش آفرینی کرد و آدم ابولبشر به عالم ناسوتی آورد و او را خلیفه ی خود خواند همسرش را نیز آفرید تا مایه ی آرامش و سکون وی باشد و در قلب هایشان مودت و رحمت را جایگزین ساخت و بدین سان اولین خانواده در تاریخ بشریت بر پایه ی مهر و الفت بنا گردید. از آن روز تا عصر حاضر که میلیاردها زن و مرد از نژادها و مذاهب و جوامع مختلف، به سبک ها و شیوه های گوناگون در این عالم زندگی می کنند و پیشرفت های عظیم بشر در صنعت و فن آوری و علوم و ارتباطات، بسیاری از موازنات طبیعت بر هم زده است، روابط زن و مرد دوران های مختلفی را پشت سر گذاشته است. مطالعه ی سیر تاریخی تحولات و تغییرات در جایگاه هر یک از زن و مرد نسبت به دیگری و رقابت در کسب برتری هر جنس بر جنس مخالف مسلما حاوی نکاتی جالب و درس آموز برای نسل امروز خواهد بود تا بدانند آنچه که امروز زن و مرد به اصطلاح متمدن بدان دست یافته اند پس از طی چه مراحلی صورت پذیرفته است و هر یک ار آنها تا چه اندازه ای به جایگاه واقعی و در خور شأن خود نزدیک و یا از آن دور شده اند.

بررسی نظر دین مبین اسلام بر منزلت اجتماعی دختران در دورانهای بیش از اسلام بهتر می توان دریافت که آنچه اسلام به عنوان کامل ترین آیین آسمانی و دستور زندگانی برای بشر سرگردان به ارمغان آورده است، تنها راهی است که می تواند انسان را به منزلگاه نهایی رهنمون کند. منزلگاهی که آزادی، عشق،ایمان، اخلاق، و تمام ارزش ها را یکجا در خود دارد.

ندای ملکوتی و آسمانی « اِنی جاعلٌ فیِ الاَرضِ خَلِیفَته » و بسیاری از آیات دیگر که سخن از شأن والای انسان در نظام آفرینش را مطرح کرده است، بدون شک متوجه جنس زن یا مرد به طور خاص نیست، بلکه در طی مراتب والای کمال انسان، آنچه موجب موفقیت و قرب بیشتر به آستان مقدس ربوبی و حیات طیبه مطلوب می باشد پروا پیشگی و عمل صالح است و هر کس به انجام وظیفه ی الهی و انسانی خویش پایبند تر باشد به مقصد نزدیک تر است. خداوند در قرآن کریم
می فرماید:

« مَن عَمِلَ صالِحاً مِن ذَکِرَ أو اُنثی و هُوَ مُؤمِنُ فَلَنُحیِیَنَهُ حَیاةً طَیبَةً »

یعنی : هر کس از مرد و زن کار نیکی به شرط ایمان به خدا به جای آورد، ما او را در زندگانی خوش و با سعادت می گردانیم و اجری بسیار بهتر از عمل نیکی که انجام داده، به او عطا می کنیم.

 

1-1 بیان مسئله :

در تربیت دختران نکات و لطایفی است که هر ولی و مربی مسئولی باید بدان توجه کند به ویژه در تربیت اسلامی آنان که اصل تفاوت بر تربیت بر مبنای جنسیت است، و روزی باید راهی طریقی شود که در آن دو گونه تربیت را با دو گروه از ویژگی های زیستی، فطری و عاطفی عرضه کند نظامی برای تربیت پسران و نظامی دیگر برای دختران ما در این بحث توجه جدید و بیشتری به تربیت دختران و ساختن آینده ی آنان عرضه خواهیم داشت (قائمی، علی.1362).

گمان بر این است که اگر بخواهیم جامعه سر و سامان داشته و به سوی رشد و حرکت باشد چاره ای نیست جز این که به تربیت دختران بپردازیم و حتی امر تربیت آنان را بر پسران مقدم داریم.

این نسل است که باید افراد شریف، متعهد، مؤمن، آگاه و خدمتگزار به جامعه بسازند و تحویل دهد رهبران جامعه، متفکران، مخترعان، افراد پاک و مسئول، مردان و زنان شایسته و عفیف دامن زنها برخاسته اند و این امر قابل تحقق نبوده و نیست، جز در تربیت اولیه شان و اعطای آن چیزی که می خواهیم از آنان بازگیریم.

برای پدران و مادران آگاه، طبقه حکمران مسؤول و پرورشکاران متعهد راهی جهت سازندگی و هدایت جامعه نیست جز راه تربیت و به پیروی این نسل و به کار انداختن قدرت فکری آنها در طریق خیر و صلاح و ایجاد رشد و مهارت و آگاهی عملی در این طبقه و در این امر باید سریعاً اقدام و تأکید کرد.

این نکته ی هشدار دهنده و دردآوری است همه ساله گروهی از کودکان به علت آشنا نبودن مادران به فنون تربیتی و قوانین طبیعت و ساختمان جسم و روان و خلقت او تلف می شوند، در حالی که در حالت حیوانات چنین وضعیتی نیست و یا رقم آمار تلفات آن کمتر است. این امر بدان خاطر است که حیوان در سایه ی هدایت الهی اش به پیش می رود و بشر باید بر اساس تعالیم الهی نسل خود را بسازد و به عمل آورد و طبیعی است که مسامحه و غفلتها و جهل ها زمینه ساز چنین شرایطی است. صدمه این امر بیشتر از آن جهت است که برخی از والدین و مربیان از دو جنسی بودن تربیت و فنون مربوط به تربیت دختران آگاهی ندارند.

اگر در جامعه ای فساد است ، انحطاط است ، لغزش و انحراف است، سیر رو به زوال ملکات و فضایل است ، بخشی از آن بدان خاطراست که دختران دیروز همسران خوب، مادران مؤمن و آگاه وسنگردارانی وفادار تربیت نشده اند.

و اگر بخواهیم در جامعه ای رشد و حرکت باشد، شرافت و نجابت حکومت کند، باید به دنبال مادران و دختران رویم و از آنها بخواهیم که چنین اهدافی را در خود پدید آورند و تثبیت نمایند. به گفته « فوریر » « تغییر در یک دوره تاریخی همیشه به وسیله ی پیشرفت و ترقی زنان تعیین می شود» مادران نا آگاه فرزندانی زنده به دنیا می آورند، با فطرتی خدا آشنا و گرایش به خیر و حسن، ولی به علت جهل و غفلت عامل مرگ روانی آنها می شوند و یا فطرتشان را در زیر توده هایی از خاکستر های گوناگون قرار می دهند.

این امر بدان خاطر است که به تربیت صحیح و اسلامیشان توجهی نشده است و راه نجات بازهم در بازگشت از وضع موجود به وضع مطلوب است. بنابراين مسئله در پژوهش حاضر، بررسي جايگاه تربيتي دختران در دين اسلام است.

 

1-2 ضرورت و اهميت تحقيق:

اگر دختران در جامعه اصلاح شوند می توان امید داشت که نقش فوق العاده در بنیاد های یک جامعه ی متحرک داشته باشند و هدیه ای به بشریت عرضه کنند.تربیت درست زمینه ساز وقار و آرامش زن است و این در شرایط سیاسی جامعه فوق العاده مؤثراست. به گفته آقاي ايرانشهر:(اگر ازمن بپرسند كه راهي براي تاسيس صلح بين المللي هست يا نه، مي گويم هست و آن راه، تربيت زنان عالم است، به شرطي كه همه زنان عالم به يك نحو صحيح تربيت شوند).

 

1-3 اهداف تحقیق :

بیان جایگاه تربیتی دختران در دین اسلام از مهمترین اهدافی است که در تحقیق دنبال
می شود و این جایگاه ویژه را می توان با استفاده از روایات کلام ائمه استنباط نمود.

در این تحقیق هدف جلب توجه والدین و مربیان به امر تربیت دختران و جایگاه آنان
می باشد که همانا این دختران هستند که سازندگان واقعی جامعه و نسل آینده می باشند و سعادت یا انحطاط جامعه ای به نحوه تربیت و رشد امروزشان وابسته است. اهداف اين پ‍‍ژوهش عبارتند از:

1- بررسي جايگاه دختران در دين اسلام.

2- راه گشائي براي بررسي جنبه هاي مختلف تربيتي در دين اسلام.

3- ارائه راه كارهاي مناسب براي تربيت بهينه ي دختران بر اساس ديدگاه اسلامي.

 

1-4 سؤالات تحقیق :

1-جايگاه دختران در دين اسلام چگونه است؟

2- ارزش شخصیت و تمام و کمال رشد دختران در چه چیزی است ؟

3- والدین از دختران خود چه توقعاتی باید داشته باشند و حدود روابطشان یا آنها چگونه باشد؟

4-ادله تفاوت قوانین حقوقی و فقهی بین دختران و پسران چه می باشد ؟

5- بین منظری که اسلام برای دختران ترسیم نموده و شرایط کنونی چه تفاوت هایی احساس می گردد ؟

6- چه راه کارهایی در جهت وصول دختران به شرایط ایده آلی که اسلام ترسیم نموده وجود دارد ؟

 

1-5 تعریف واژه ها و اصطلاحات :

1-5-1 تعریف جایگاه:

- جایگاه از نظر لغوی به معنای محل توقف، محل، مقام، موقعیت می باشد.

- جایگاه به مقام و محلی گفته می شود که بسیاری از مسائل بیرونی در تعیین آن نقش دارند و گاهاً جایگاه بسیاری افراد در مراتب اجتماعی بی تناسب با توانایی های آنان است.

- در مورد مفهوم جایگاه این مفهوم دارای خصلت عینی و ساختاری است که گویای مقام و موقعیت و جایگاه هر یک از عناصر و عوامل متعلق به حوزه های مختلف مي باشد.

1-5-2 مفهوم تربیت :

- تربیت از نظر لغوی به معنای پروردن، پروراندن، آداب و اخلاق را به کسی آموختن، تهذيب كردن، توجيه نمودن سياست و رهبري كردن و تغذيه دادن است .

- تربیت عبارت است از فراهم کردن زمینه ها و عوامل برای به فعلیت رساندن و شکوفا نمودن استعدادهای انسان در جهت مطلوب.

- تربیت به معنای ایجاد تغییرات مطلوب در انسان و به عبارت دیگر و بهتر تحولات ثمر بخش در محیط زندگی انسان به منظور ساختن و شکوفایی استعدادهای آدمی و یا تربیت عبارت است از پروردن قوای جسمی و روحی انسان برای وصول به کمال مطلوب و انتقال طرز تفکر و احساس و عمل یک جامعه آیندگان.

از دیدگاه دکتر باقری به رغم دامنه ی محدودی که کلمه ی تربیت از(رب و) داشت، ماده ی (رب ب) و استعمال و مشتقات آن در ارتباط با انسان، فراخنای وسیعی از آیات قرآن را در بر گرفته است.

رب ب (که در صورت مضاعف،رب) می شود و عنصر معنایی دارد، مالکیت و تدبیر پس رب به معنای مالک مدبر است، یعنی هم صاحب است و تصرف در مایملک از آن او و هم تنظیم و تدبیر مایملک در اختیار او است.

در المفردات، رب در معنای مصدری معادل تربیت گرفته شده است، یعنی گرداندن و پروراندن پی در پی چیزی تا حد نهایت است.

1-5-3 تعریف دین اسلام :

-دین در لغت به معنای مختلف از جمله عادت، روش، قهر و غلبه و ریاست و فرمانبرداری آمده است.

- دین به معنای وسیع آن عبارت است از شناختن خدا و دانستن وظایف آدمی در برابر او و انجام آنها و دانستن تکالیف شخص نسبت به وجود خود و همنوعان خود است.

- دین به معنای حکم و داوری کردن، فرمانبرداری، کیش و شریعت می باشد.

فقط تعریف دین اسلام است که جامع تمام ادیان الهی است و به عبارت دیگر کامل ترین مرتبه از دین الهی به شمار می رود و آن عبارت است از مجموعه ی معارف، احکام و دستورالعمل هایی که منشأ الهی دارد و برای هدایت انسان و وصول به سعادت دنیایی و آخرتی به دست بشر می رسد.

منظور از اسلام، موارد مطرح شده در ثقل اكبر(قرآن كريم) و ثقل اصغر( روايات مستند بدست آمده از پيامبر اكرم(ص) و ائمه معصومين (ع) مي باشد).

 

1-5-4 تعریف قانون:

- قانون در کتب لغت به معنای رسم، قاعده، روش،آیین می باشد.

- قانون امری است کلی که بر همه جزئیاتش منطبق می گردد و احکام جزئیات از آن شناخته می شود.

- قاعده ای است که مقامات صلاحیت دار آن را وضع و ابلاغ می کنند.

آنچه از اصول تعیین شده و جاری در جامعه که به صورت قراردادی و یا غیر قراردادی علاوه بر تعیین و تبیین نیازمندی ها به شرح توانمندی های جامعه پرداخته وموجب ایجاد تعادل و توازن ما بین نیازمندیها و توانمندیهای موجود در جامعه می گردد.

1-5-5 مفهوم فقهی:

- فقه به معنای دانستن یا فهمیدن است در معجم المقاییس اللغه می خوانیم فقه دلالت
می کند بر ادراک چیزی و علم نسبت به آن.

- در مجمع البحرین آمده است که معنای فقه فراتر از مطلق دانستن است و منظور از فقه علم و دانستنی است که همراه با دقت نظر و استنباط باشد.

- فقه به معنای علم و آگاهی دقیق نسبت به علوم دین و احکام دینی می باشد.

1-5-6 مفهوم حقوقی:

- حقوق جمع حق یعنی راستی ها، بهره ها، مواجب، اموال

- امتیاز و قدرتی که یک فرد در مقابل دیگران در زندگی اجتماعی دارد و از آن می تواند استفاده کند مثل حق آزادی، حق مالکیت، حق رأی.

- حقوق مجموعه قواعد الزامی حاکم بر روابط افراد جامعه می باشد.

1-5-7 تعريف دختران:

- دختر(دت)، فرزند مادينه انسان، بنت، ابنه.

- دختر مقابل پسر كه فرزند نرينه ي آدمي است.

 

 

 

فصل دوم پیشینه پژوهش

 

2-1 مقدمه:

اسلام بیش از همه مکاتب و فلسفه ها درباره زن نظر داده و از او حمایت کرده است. این مسئله صرفا ادعا نیست. نگاهی ولو اجمالی در منابع اسلام و در مباحث مربوط به زنان دعوی ما را ثابت می کند. این خطاست که بعضی ها گفته اند اسلام دین مردان است.اسلام دین انسان هاست و در آن زن و مرد مطرح نیست.

در بعضی از خانواده ها شوق داشتن پسر بیشتر از دختر است و بدین نظر دختران را به دیده تحقیر می نگرند. اما این امر بر اساس یک سابقه ی تاریخی و از جهاتی دارای ریشه های اقتصادی و اجتماعی است. بازمانده ای از افکار جاهلیت راجع به پسر و دختر است نه نظر اسلام در مورد زن.

اسلام از همان آغاز با این افکار پوچ و بی اساس مبارزه کرده و دختران را همانند پسران را مورد حمایت قرار داده است. اسلام زن را موجودی ناقص نمی داند که مثلا یک دنده از مرد کمتر داشته باشد بلکه موجودی تام الخلته اش می شناسد.

اسلام دختر را چون گلی در خانه مایه رحمت، زیبایی و احسان خداوند می داند مایه رحمت الهی است و در بزرگی و زندگی عامل پناه شوهر است و سبب سکون او تجسم و لبخند او رمزی از رمزهای الهی و مهر خداوندی است و حاکی از صدق و صفای اوست که آرامش بخش است.

اسلام به والدین دستور داد به فرزندان خود احترام کنید و عنایت خود را بیش تر به دختر معطوف می دارد.

پیامبر بزرگوار اسلام ختم المرسلین حضرت محمد(ص) می فرماید: (آنکس که صاحب ارزش و احترام و فردی محترم است به زن احترام می کند و تنها فرد پست و لئیم است که به زن اهانت روا می دارد.)

اسلام به تعلیم و تربیت دختران همت گماشت و تربیت او را به عنوان حقی ذکر کرد. اسلام زنان را مستقل کرد و از حالت تملک بودن رهایی شان داد و برای زنان حق مالکیت قائل شد. به زن حق رای داد و آزادش گذاشت که خود بتواند سرنوشت خود را تعیین کند. فردی که به خواستگاریش آمد مورد ارزیابی قرار دهد اگر خواست پاسخ مثبت به او بدهد و اگر نخواست پاسخ منفی و کسی حق ندارد او را به ازدواج مجبور کند.

از نظر اسلام وظیفه والدین نسبت به کودکان دختر، دشوارتر از پسران است چون انحراف از قانون فطرت و آیین صحیح، خانواده و بقای نسل شریف را در معرض خطر قرار می دهند. از این رو تعلیم و تربیت دختران باید دقیق تر انجام گیرد تا نهال وجودشان از راه فطرت منحرف نشود، بویژه هنگامی که تمایلات جنسی آنان شکفته می شود به حکم لطافت طبع ممکن است در معرض ناپاکی و بی عفتی قرار گیرند.

از آنجایی که دختران و پسران هر دو انسان محسوب می شوند و متعلق به یک نوع از موجودات هستند قاعدتا شیوه های تعلیم و تربیت(اعم از تربیت مذهبی یا غیر مذهبی) مشترکند.) البته ملاحظاتی ممکن است به ظهور برسد که بعضی از این شیوه ها را اختصاصی هم بکند. این عوامل می تواند جنسی، تاریخی و اجتماعی باشد. مثلا فرض کنید در جنبه جنسی با توجه به ساختار تقریبا متفاوت روانی و انگیزشی و هیجانی دختران نسبت به پسران، ایجاب می کند که بعضی از شیوه های تربیتی هم اختصاصی شود. مثلا اعتماد به نفس که یکی از ابعاد تربیتی است نیاز آن در دختران دارای قوت بیشتری است. چون اگر یک موجودی از احساسات قوی تری برخوردار باشد، دارای حساسیت بیشتری بوده و در نتیجه نیازش برای استواری و اعتماد به نفس هم بیشتر خواهد بود. در این صورت ما می توانیم بگوئیم که در تربیت دختران یکی از اموری که در اولویت خاص قرار می گیرد، رشد مضاعف اعتماد به نفس است. البته این امر بدان معنا نیست که پسرها به اعتماد به نفس نیاز ندارند. با توجه به اینکه سن بلوغ در دختران زودتر رخ می دهد به این ترتیب لازم است که ما زمینه های بیشتر قوی تر و زودتر در آنان فراهم کنیم. دختران در سنین نوجوانی به دلیل قوی تر بودن عواطف در آنان نیاز به ثبات شخصیت بیشتری برای محافظت از خود دارند.