فروش آنلاین مقالات دانشجویی، پروپوزال، پروژه، گزارش کارآموزی و کارورزی، طرح کسب و کار، طرح توجیهی کارآفرینی ، بروشور، پاورپوئینت و...

محل لوگو

آمار بازدید

  • بازدید امروز : 163
  • بازدید دیروز : 148
  • بازدید کل : 666722

مقاله61_بررسي روش تفسيري احسن الحديث


مقاله61_بررسي روش تفسيري احسن الحديث

فهرست مطالب
مقدمه

فصل اول :‌ كليات 1

بخش اول

1- 1- 1 زندگي نامة مؤلف 4

1- 1- 2 اساتيد 5

1- 1- 3 آثار قرآن پژوهي قريشي 5

1- 1- 4 توصيف مختصر برخي آثار 6

1 . الاخلاق و الآداب 6

2 . المعجم المهروس لا لفاظ الصحيفه الكامليه 7

3 . خاندان وحي در زندگاني چهارده معصوم عليه السلام 7

بخش دوم

1- 2- 1 منابع تفسير احسن الحديث 8

1- 2- 1- 1 منابع تفسيري 8

1- 2- 1- 2 منابع حديثي و روايي 16

1- 2- 1- 3 منابع لغوي 16

1- 2- 2 توصيف مختصري از تفسير احسن الحديث 17

فصل دوم : مباني ، روش و گرايش تفسيري احسن الحديث

بخش اول : مباني تفسير

الف . تفسير

1 . معناي لغوي تفسير 19

2 . معناي اصطلاحي تفسير 20

3 . ضرورت تفسير 21

4 . تفسير به رأي 22

ب . تأويل

1 . معناي لغوي و اصطلاحي تأويل 23

2 . كاربرد و معناي تأويل 24

3. آيات تاويل و نظر مفسر احسن الحديث 24

4 . تفاوت تفسير و تأويل 26

2- 1 مباني تفسيري احسن الحديث 28

2- 1- 1 مجيت ظواهر قرآن 28

2- 1- 2 بواطن قرآن 32

2- 1- 3 وحياني بودن الفاظ قرآن 34

بخش دوم

2- 2- روش تفسيري احسن الحديث 35

2- 2- 1- استنادات به قرآن 36

الف . سياق 37

ب . سياق متشابه 38

2- 2- 2استناد به روايات 40

1 . روايات مورد استفاده در مصداق آيه 40

2 . روايات مورد استفاده در استنباط حكم فقهي آيه 41

3 . روايات مورد استفاده در تاويل آيات 41

4 . روايات مورد استفاده در تفصيل و تبيين آيه 42

2- 2- 3 قواعد ادبي- زباني 43

2- 2- 3- 1 لغت 43

2- 2- 3- 2 صرف و نحو 44

2- 3 گرايش تفسيري احسن الحديث 47

2- 3- 1 جهت گيري هدايتي- تربيتي 48

2- 3- 2 جهت گيري علمي 51

2- 3- 3 جهت گيري اجتماعي 53

فصل سوم : مباحث علوم قرآني در احسن الحديث

3-1 حروف مقطعه در قرآن 58

3-1-1 تفسيرهاي مختلف راجع به حروف مقطعه در قرآن 60

3-1-2 ديدگاه صاحب تفسير احسن الحديث راجع به حروف مقطعه در قرآن 62

3- 2 اعجاز قرآن 65

3- 2- 1 اعجاز در لغت و اصطلاح 65

3- 2- 2 آيات تحدي 65

3- 2- 3 صرفه در اعجاز قرآن 67

3- 2- 4 وجوه اعجاز قرآن 70

3- 2- 5 فصاحت و بلاغت 70

3- 2- 6 اخبار از غيب 71

3- 2- 7 اعجاز در عدم اختلاف و هماهنگي در آيات قرآن 73

3- 3 تحريف نا پذيري قرآن كريم 74

3- 3- 1 مفهوم تحريف از ديدگاه لغويان 74

3- 3- 2 تحريف در اصطلاح 75

3- 3- 3 تحريف داراي اقسامي است كه ذيلا به آن اشاره مي شود . 75

3- 3- 4 دلايل و شواهد تحريف ناپذيري قرآن 77

3- 3- 5 بررسي ديدگاه مفسر احسن الحديث درباره تحريف ناپذيري قرآن در ذيل برخي آيات . 79

3- 4 محكم و متشابه 80

3-4-1 معناي لغوي احكام و تشابه 81

3- 4- 2 تعريف محكم و متشابه 81

3- 4-3 ديدگاه صاحب تفسير احسن الحديث راجع محكم و متشابه 82

3- 4- 4 بررسي تفسير چند نمونه از متشابهات در تفسير احسن الحديث . 84

3- 5 نسخ در قرآن 85

3- 5- 1 معناي لغوي و اصطلاحي نسخ 86

3- 5- 2 انواع نسخ 87

3- 5- 2- 1 نسخ تلاوت بدون حكم 87

3- 5- 2- 2 نسخ حكم و تلاوت 87

3- 5- 2- 3 نسخ حكم بدون تلاوت 88

3- 5- 3 ابعاد نسخ از ديدگاه مفسر احسن الحديث و ذكر نمونه هايي از آن 88

3- 5- 4 برخي از آياتي كه قريشي نسخ آنها را نپذيرفته است . 90

3-6 جمع در قران 92

3-6-1 موارد استعمال واژه جمع 92

3-6-2 ادله معتقدان به جمع آوري قرآن پس از رحلت پيامبر صلي اله عليه و آله 93

3-6-3 ادله معتقدان به جمع آوري قرآن قبل از رحلت پيامبر صلي اله عليه و آله 96

3-6-4 جمع آوري قرآن توسط حضرت علي عليه السلام 99

3-6-5 ديدگاه صاحب احسن الحديث راجع به جمع قرآن 100

3-6-6 جمع آوري قرآن در زمان ابوبكر به دست زيد بن ثابت 103

3-6-7 جمع آوري در زمان خليفه سوم عثمان 105

منابع عربي 116

منابع فارسي 117

چكيده انگليسي 120

 

 

مقدمه

سنت الهي در همه زمان ها ، بر آن بوده كه هر پيامبري را به زبان قومش مبعوث كند . لذا زبان قرآن ، همان زبان پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله يعني زبان عربي است كه مردم هم ، به همان زبان با يكديگر سخن مي گفته اند . خداوند متعال پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله را مفسر قرآن معرفي كرد . اصحاب پيامبر صلي الله عليه و آله كه زبانشان عربي بود ، قرآن را مي فهميدند ، چرا كه قرآن به زبان آنها نازل شده بود . اما با وجود اين هم زباني ، اختلاف نظرهاي بسياري داشتند كه پس از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله به مرور ظهور پيدا كرد . گاهي نيز اصحاب به برخي معاني دست نمي يافتند و به خود پيامبر صلي الله عليه و آله كه اولين مفسر بود ، رجوع مي كردند و پس از او نيز به اصحاب برجسته اي چون حضرت علي عليه السلام ، ابن عباس ، ابن مسعود و . . . مراجعه مي كردند به همين دليل ، از همان زمان به پيدايش ‹‹ علم تفسير ›› منجر شد . از اين رو علم تفسير قرآن يكي از مهم ترين علومي است كه دچار تحولات گوناگون شده است . تا جايي كه پس از خود تفسير ، مفسرين به بررسي مباني و روش هاي تفسيري ، مفسرين پرداخته اند ، زيرا در ميان مباحث علوم قرآني ، بحث از روش هاي تفسيري جايگاه خاصي به خود اختصاص داده است و پيدايش شيوه هاي مختلف تفسيري و به كار گيري مباني گوناگون در تفسير قرآن كريم ، زمينه طرح اين بحث ضروري را در علوم قرآني به وجود آورده است . با توجه به اهميت موضوع روش هاي مفسران و جايگاه ويژه اي كه در ميان مباحث علوم قرآني به خود اختصاص داده است ، در اين رساله به تبيين روش تفسيري ‹‹ تفسير احسن الحديث › از مؤلف معاصر ‹‹ سيد علي اكبر قريشي ›› پرداخته ايم . با مراجعه اي كه به پايگاه هاي اطلاع رساني و منابع مختلف شد ، در مورد اين تفسير كار جدي صورت نگرفته است . تنها در برخي از كتاب ها و مجلة حوزه به معرفي اين تفسير پرداخته شده است و به عنوان نمونه به مواردي از آن اشاره مي شود :

المفسرون و حياتهم و منهجهم محمد علي ايازي ، نگاهي به قرآن قريشي ، سير تطور تفاسير شيعه محمد علي ايازي ، دانشنامه قرآن بهاء الدين خرمشاهي ، آشنايي با قرآن پژوهان ايران حسن پيري . روش تحقيق در اين پژوهش به شيوه كتابخانه اي است و در قم بيشترين بهره را از كتابخانه تخصصي مركز فرهنگ و معارف قرآن بردم اما با كمال تأسف و با اين همه اهميت ، تلاش هاي در خور توجهي در جهت معرفي و بازشناسي اين روشها به چشم نمي خورد . اين تفسير گران سنگ را به هدف تبيين مباني ، روش و گرايش هاي تفسيري مفسر ، و نيز بررسي مباحث علوم قرآني آن برگزيديم . اميد است خداوند منان ، اين بنده حقير را مورد هدايت و رحمت قرار دهد .

 

و الله المستعان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فصل اول :

 

 

‹‹ كليات ››

بخش اول

1- 1- 1- زندگي نامه

سيد علي اكبر ، اينجانب سيد علي اكبر قريشي فرزند مرحوم سيد محمد قريشي در 14 شعبان 1347 ق . در شهر بناب از شهرهاي آذربايجان شرقي متولد شدم . دروس ابتدايي را در مدارس ملي آن روز خواندم و دروس حوزوي را در نزد مرحوم پدرم و مدرسة علمية آن شهر شروع نمودم . حدود سال 1324 ش . براي تكميل تحصيل به حوزة قم مشرف شدم و از اساتيد بزرگواري امثال آيت الله بروجردي ، آيت الله سلطاني ،آيت الله مجاهدي ، آيت الله سيد حسين قاضي و ديگران استفاده كردم. 1

حدود سال 1332 از قم به اروميه منتقل شده و در آنجا اقامت كردم . يكي از پيشامدهاي بسيار مفيد آن بود كه در اروميه با چند نفر از روحانيون كه آنها نيز از حوزة قم برگشته بودند بحث تفسير قرآن و روايات را شروع كرديم كه تقريبا بيشتر از ده سال ادامه داشت2. از سال 1342 كه امام سلام الله عليه قيام خود را شروع فرمود ، ما هم به پيروي از آن رهبر بزرگ مبارزه با طاغوت را شروع كرديم . در آن مدت به دفعات از منبر محروم شدم . حتي يك دفعه يك سال تمام طول كشيد . در سال 1357 به مدت يك سال به بافت كرمان تبعيد شدم . ولي بعد از چند ماه تبعيد شكسته شد ، به اروميه برگشتيم . تا 21 بهمن 57 رسيد كه انقلاب پيروز شد و در سال 1358 براي نوشتن قانون اساسي به عنوان خبرگان قانون اساسي انتخاب شده و به تهران رفتم ، سه ماه تنظيم قانون اساسي طول كشيد . در سال 1361 براي مجلس خبرگان رهبري انتخاب شدم و در سال 1369 بار دوم به عضويت مجلس خبرگان در آمدم و اكنون به صورت يك روحاني آزاد مشغول تبليغ و هدايت و ارشاد مسلمانان و مسئول نهاد نمايندگي رهبري در دانشگاه اروميه مي باشم و در سال 1374 در سومين نمايشگاه قرآن كريم به عنوان خادم قرآن معرفي شدم . و در زمينة وعظ و خطا به داراي بيانات گرم و سخنان ناقد و در عرصة تأليف قلم شيوا و توانايي دارم و حدود 30 اثر در زمينه علوم اسلامي ، تاريخ اسلام و قرآن پژوهي به رشته تحرير در آورده ام 1 .

1- 1- 2- اساتيد

از محضر اساتيد فراواني بهره برده ام به گفته خود وي ، ايشان بحث بديع ، از كتاب مطول و شرح لمعه در خدمت حجت الله محمد تقي زرگر و وسائل ، را نزد مرحوم آيت الله شهيد صدوقي بحث بيع و خيارات ، را از مكاسب ، نزد سيد محمد باقر سلطاني طباطبايي و مقداري هم از محضر مرحوم آقا سيد حسين قاضي فرا گرفت كه ايشان عضو هيئت منتحنه بود كه از طرف مرحوم آيت الله بروجردي انتخاب شده بود و در مدرسة فيضيه ، از طلاب امتحان مي گرفتند قرار گرفت و مدتي نيز درس خارج مرحوم آيت الله بروجردي ، رفتم كه اواخر عمر ايشان شركت كرد .

1- 1- 3- آثار قرآن پژوهي قريشي

آثار قرآن پژوهي قريشي عبارتند از : تفسير احسن الحديث ، قاموس قرآن و نگاهي به قرآن كه اكنون به توضيح هر يك از اين آثار مي پردازيم :

1 . تفسير احسن الحديث

كتابي است ساده و روان با جهت گيري هدايتي و تربيتي كه مخاطب آن توده مردم مي باشد و نگارش آن در سطح قرار گرفته تا قرآن در سطح عموم مردم مورد فهم قرار گيرد و مردم با آگاهي از تعاليم انسان ساز قرآن به سوي عمل گام پيش نهند اين تفسير كل قرآن را به ترتيب از سوره حمد تا ناس را در بر دارد . 2

2 . قاموس قرآن

اين كتاب به شرح واژه ها و لغات قرآن كريم پرداخته و در نوع خود از بهترين آثار در لغت پژوهي الفاظ قرآن است . مؤلف آن را در سال 1349 ش شروع و در سال 1354 به اتمام رسانده است .

قاموس قرآن در واقع دايره المعارفي است براي قرآن مجيد كه تمام كلمات قرآن را به ترتيب الفباء توضيح داده و به اقوال لغت شناسان و روايات معصومين (ع) توجه نموده و بيش از ده بار به چاپ رسيده است . قرآن كريم با حذف مكررات و مشتقات حدود 1860 كلمه است ، در اين كتاب هم كلمات فوق يكي يكي بررسي شده ، آيات آنها و مقداري از روايات و اقوال دانشمندان در تفسير آيات بيان شده است . مثلا شما اگر كلمه وحي را در نظر بگيريد خواهيد ديد كه دربارة ‹‹ وحي ›› چند صفحه سخن گفته : وحي انبياء ، وحي براي بشر ، وحي موجودات زنده و وحي موجودات مادي ... ذكر شده است . و تأليف اين كتاب حدود 5 سال طول كشيده است . 1

3- نگاهي به قرآن

مؤلف در اين كتاب به بررسي پاره اي از مباحث علوم قرآني پرداخته و در آن اطلاعات سودمندي دربارة قرآن شناسي ارائه داده است و در اين كتاب از قبيل واژه قرآن به چه معناست ؟ قرآن چند آيه دارد ؟ سوره هاي مكي و مدني قرآن كدامند ؟ در اين كتاب 7 موضوع از موضوعات قرآني نظير وحي در قرآن ، تثليث در قرآن ، محكمات و متشابهات سحر و معجزه ، خلقت در شش روز ، حروف مقطعه و نظاير آن توضيح داده شده است . برخي مباحث آن جنبة كلامي دارد مثل بحث پيرامون بلاء ، مراد از امامت چيست ؟ شبهة اكل و مأكول و برخي جنبة علمي دارد مثل زنبور عسل ، هدهد ، و مورچگان و برخي جواب شبهات آيات مشكل است مثل بحث پيرامون آيه ليس بظلام للعبيد لاخوف عليهم و لا هم يحزنون و برخي ديگر دربارة اعلام و كلمات و حقايق و معارف ديگر قرآني است 2 .

1- 1- 4- معرفي ديگر آثار قريشي

1 . الاخلاق و الآداب

اين كتاب عربي است . حدود هزار روايت و آيه در ضمن صد و ده فصل جمع شده است رواياتي كه جنبة حكايتي و اخلاقي دارند انتخاب شده است .

 

2 . المعجم المفهرس لا لفاظ الصحيفه الكامليه

استاد دربارة اين كتاب گويد : روزي يكي از دوستانم ، جناب آقاي محمد امين رضوي گفت : صحيفه سجاديه ، كتابي است كه چندان به آن توجه نمي شود . شايسته است معجمي براي صحيفه بنويسيم ، كه دسترسي به مطالب آن آسانتر باشد . ايشان مرا به نوشتن معجم، تشويق كردند.

اين كتاب 5 سال طول كشيد . و اين كار در سه مرحله داشت : يكبار از اول تا به آخر نوشته شد و بعد تنظيم شد در نوبت سوم ، در دفتر مخصوصي و به ترتيب خاص ، پاكنويس شد.

3 . خاندان وحي در زندگاني چهارده معصوم عليه السلام

در اين كتاب از هر يك از معصومين عليه السلام چهار فصل و نادر آمده است كه مجموعا 196 نادره ها ، را تشكيل مي دهد . در اين نادره ها بيشتر ، آن حكايتي آمده است كه صحيح و در منابع اوليه وجود دارد .

4 . سيري در اسلام

5 . معاد و علم از نظر قرآن

6 . سيري در عالم برزخ

7 . اعلام نهج البلاغه

8 . مفردات نهج البلاغه شرح لغات نهج البلاغه

9 . شخصيت امام حسن مجتبي عليه السلام

10 . مرد مافوق انسان امام حسين عليه السلام

11 . انفاق در مهدي موعود ( عج )

 

 

 

 

بخش دوم

1- 2- 1- منابع تفسيري ‹‹ احسن الحديث ››

معرفي منابع هر تفسير نه تنها در شناخت روش هر مفسر داراي اهميت است ، بلكه اين منابع ، بيانگر بينش مفسر و محتواي علمي تفسير مي باشد . بيان اين مسأله ميزان تأثير پذيري مفسر از مفسران قبلي را روشن و ميزان وابستگي و تقليد يا استقلال مفسر از ديگر مفسران را آشكار مي سازد وي علاوه بر تفاسير در اين تفسير از كتاب حديثي ، لغت و كتاب هاي ديگر نيز استفاده كرده است . منابع در اين تفسير بر دو نوع است : يكي كتب تفسيري و ديگري كتب غير تفسيري از آنجايي كه كتب تفسيري از اهميت خاصي برخوردار است لذا در آغاز مهمترين منابع تفسيري را ذكر مي نماييم و در مورد كتابهاي غير تفسيري تنها به ذكر آنها اكتفا مي نماييم .

1- 2- 1-1- منابع تفسيري ‹‹ تفسير احسن الحديث ›› از اين قرار است :‌

1 . مجمع البيان

اين كتاب بعد از تفسير تبيان شيخ طوسي از بزرگترين و گرانبهاترين كتب تفسير اثني عشري به شمار مي رود . نويسنده اين كتاب ابو علي فضل بن حسن ملقب به طبرسي مشهدي رضوي مي باشد . قريشي در موارد متعددي به اين تفسير استناد نموده است :

الف . قريشي در بيان معناي تعداد زيادي از لغات قرآني از گفتار طبرسي در مجمع البيان استفاده كرده است در مورد كلمه ( رد ء ا ) در آية :

‹‹ واخي هارون هو أ فصح مِني لساناً فارسِلهُ مَعِي رٍدءاً يصدقني إني اخافُ ان يكًذبون ›› قصص : 34 .

گفتار طبرسي را نقل كرده كه مي گويد : وقتي كه گفته مي شود فلاني ( ردء ) فلاني است معنايش اين است كه ياور پشتيبان اوست 1 .

ب . از موارد استناد قريشي به مجمع البيان مي توان بعضي موارد اعراب و حركات را نام برد كه در روشن شدن معاني آيات ، نقش بسزايي دارد . در تفسير آية : ‹‹ ذلكم و أنَ اللهَ موهِنُ‌ كيد الكافرين ››‌ گفتار طبرسي را نقل مي كند كه مي فرمايد : ( ذلكم ) و ( أنَ الله ) هر دو محلاي مرفوغند و تقدير آيه چنين است :‌ ( الامر ذلكم ) امر اين است و الامر انَ الله موهن و آن امر اين است كه خدا سست كننده نيرنگ كافران است و در آية ‹‹ ذلكم فذقوه و انَ للكافرين عذاب النار ‌›› نيز همين تقدير است و اينكه بعضي گفته اند كلمه ذلكم ( مبتدأ ) و كلمه ( فذقوه ) خبر است صحيح نيست براي اينكه ما بعد فاء هيچ وقت خبر براي مبتدأ واقع نمي شود .

ج . قريشي تعداد زيادي از روايات را كه از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و ائمه اهل بيت عليه السلام را از مجمع البيان نقل نموده كه در توضيح معاني آيات مفيد است از آن جمله در ذيل آية أهٌم خيرُ ام فومُ تُبَع دخان : 37 . سهل بن ساعد از رسول خدا (ص) روايت كرده كه فرمودند قوم تبع را ناسزا نگوئيد چون اسلام اختيار كردند . و در معناي حفده در آية ‹‹ و جَعَلَ لكم من ازواجكم بنين و حفده ›› نحل : 72 . روايتي از امام صادق (ع) نقل كرده كه فرمودند حفده فرزندان فرزندان مي باشند . 1

2 . تفسير الميزان

الميزان في تفسير القرآن تأليف سيد محمد حسين طباطبايي متوفي 1402 ه 1981 م .

اين تفسير شريف كه تاكنون بارها به چاپ رسيده است در موارد بسيار آراي ديگر مفسران را در موضوعات مختلف مورد ارزيابي قرار داده و تعدادي را تأييد و برخي را رد نموده است و از نظر بعضي علت نامگذاري اين تفسير به ‹‹ الميزان ›› نيز همين امر بوده است 2 . اين تفسير ارزشمند حاوي امتيازات زيادي است از جمله اينكه شامل دو روش تربيتي و موضوعي قرآن مي باشد و به وحدت موضوعي سور قرآن براساس هدف آن توجه داشته و براي توضيح و تشريح آيات ، آنها را به مقاطع معيني براساس سياق واحد تقسيم نموده و معتقد است كه يك وحدت كلي بر قرآن حاكم مي باشد كه در تمام آيات و سورش ساري و جاري است 3 .

اين تفسير يكي از مهمترين تفاسير شيعه به شمار مي آيد و از مزاياي آن بحث هاي كامل و وسيع در تفسير برخي آيات است كه مفسر بر بسياري از كتب تفسيري و حديثي و تاريخي و لغوي و ديگر منابع تكيه كرده و بر اين نظر است كه تنها راه درك مفاهيم قرآني اين است كه قرآن را با خود قرآن تفسير نماييم سپس به پيامبر و عترت و اهل بيت عليه السلام رجوع كنيم . 1

شايان ذكر است كه علامه در بيان لغت و اعراب و صور بلاغي آيات به اندازه اي كه به كشف مقصود منتهي گردد اكتفا نموده و براي تأييد صحت و مطالب عنوان شده مباحث عقلي و علمي و فلسفي و اجتماعي و تاريخي را در قسمت ‹‹ بيانات ›› به صورت مفصل آورده است كه در واقع توضيح بيشتر و تأييد معنايي است كه علامه آن را برگزيده است2 اين تفسير يكي از مهمترين منابع احسن الحديث به شمار مي آيد به گونه اي متفاوت مورد استفاده مفسر بوده است .

‹‹ و يسئلونك عن الروح قل الُروحُ من امر ربي . . . ›› آيه 85 : اسراء .

علامه در مورد مفهوم اين آيه توضيحاتي دارد كه خلاصه چنين است . واژه روح در لغت به معناي مبدأ حيات و ضمير مذكر و مؤنث هر دو به آن باز مي گردد و شايد به دليل جواز استعمال براي هر دو جنس، آن باشد كه به طور مجازي مي توان آن را براي موردي اطلاق كرد كه به وسيله آنها آثار نيك و مطلوب ظاهر مي شود ، در اين آيه مورد نظر گروهي روح را به وحي تفسير كرده اند ‹‹ اوحينا اليك روحا من امرنا ›› آيه 52: شوري .

و علت نامگذاري وحي و قرآن به روح اين بوده كه نفوس مرده را حيات مي بخشد . ايشان به استناد به آياتي كه جبرئيل را آورنده قرآن معرفي نموده يا وحي را روح الامين و حامل قرآن ناميده و روح القدس را كه غير از ملائكه است به جاي جبرئيل كه خود از ملائكه است دانسته نتيجه گرفته اند كه جبرئيل روح القدس را بر قلب پيامبر نازل مي كند و اين روح حامل قرآن است . به نظر علامه منظور از روح در آية ‹‹ و يسئلونك عن الروح قل الروح من امر ربي . . . ›› . روح مطلق يا مقيد نيست مصداق خاصي را مدنظر ندارد ، بلكه سئوال از حقيقت روح است كه اين حقيقت در همه مصاديق وجود دارد . ايشان مي فرمايد كه كلمه من از حقيقت جنس را معنا مي كند و مي فهماند كه روح از جنس و سنخ امر است و امر خدا همان كلمة ‹‹ كن ›› است و آن كلمه اي ايجادي است و آن فعل خاص خداست كه اسباب گويند و تدريج در آن دخيل نيست و آن وجودي است بالاتر از زمان و ظرف مكان و نشئت ماده و روح به حسب وجود از سنخ امر از ملكوت است . 1 قريشي در رابطه با روح مي فرمايد : مراد از روح روحي است كه در بدن است و در بسياري از آيات آمده كه روح جبرئيل و فرشته وحي است قل نزله روح القدس من ربك بالحق 102 نحل .

قريشي در رابطه با آيه 12 تا 14 مؤمنون ثم انشأناه خلقا آخر مي فرمايد كه به استناد آيات قرآني ادله مادي بودن روح را بيان مي كند . بدين ترتيب كه خداوند در سورة مؤمنون بعد از بيان مراتب پنج گانه خلقت انسان كلمه انشأناه بر اين معني دلالت دارد كه بعد از كامل شدن بدن آن را به صورت خلقي ديگر ايجاد كرديم پس روح برخاسته از بدن است اگرچه ماده نيست ولي مادي است . اين كلمه فقط درباره انسان آمده است كه با دميدن روح مخلوق ديگري غير از مخلوق اول مي شود سپس نظر علامه را چنين بيان مي كند براساس ‹‹ الامرُ الخلقُ و الامر ›› آيه 8 اعراف : 54 . امر را در مقابل خلق و قرار دادن كلمه كن را به امر در ايجاد مجردات بدون تجرد و خلق را به ايجاد ماليات با تدرج2

 

3 . تفسير المنار ( تفسير القرآن العظيم )

اين تفسير تأليف محمد رشد رضا ، متوني 1354 ه . ق . 1935 م .

اين تفسير مجموعه دروسي است كه رشيد رضا از استادش شيخ محمد عبده اخذ كرده در ابتداي قرآن تا آيه 53 سوره يوسف را شامل مي شود . محمد عبده در اين تفسير ، روش تربيتي را ترسيم نموده مسلمانان را به كار گيري عقل و تفكر دعوت مي كند ، به مسائلي چون علاج عوامل عقب ماندگي جوامع اسلامي توجه نموده و نظر مخالف نظر جمهور اهل سنت را در بر دارد و به گفته ذهبي راه معتزلي ها را در پيش گرفته اما به طور كلي به اقوال مفسران ديگر تقيدي ندارد و مبهمات قرآن را با آنچه در تورات و انجيل ذكر شده توضيح داده است .1

نظر عبده در رابطه با فرشتگان و شياطين اين است نيروهاي فعال و موجود در عالم طبيعت و در جهت صلاح يا فساد حيات هستند آنها مانند انسان موجوداتي مستقل با اعضا و جوارح باشند را قبول ندارد و نظر او برخلاف نظري است كه اهل ظاهر از ظواهر آيات و احاديث مي فهمند به اعتقاد رشيد رضا جن ديده نمي شود هر كس كه ادعاي رؤيت جن را بكند ناشي از خطاي حس و ادراك مدعي مي داند و به نظر او حديث صحيحي هم در اين خصوص نيامده و هر كس كه ادعا كند جن را ديده است ، ادعايش وهم و خيالي بيش نيست و حقيقت خارجي ندارد . ‌، رشيد رضا بعد از اظهار اين نظر حديثي از ابو هريره مي آورد در مورد اينكه كسي خرماي صدقه را دزديد و پيامبر خبر داد كه سارق جزو شياطين است و احاديث ديگري هم از ديگران نقل شده كه دلالت بر اين دارد كه انسان جن را مي بيند. رشيد رضا بعد از نقل اين احاديث مي گويد حق اين است كه در بين همه اين احاديث صحيحي وجود ندارد2 .

 

1 . خرمشاهي ، بهاء الدين ، دانش نامه قرآن ، ج 2 ، ص 1749 .

2 . تفسير احسن الحديث ، ج 12 ، ص 429 .

1 . مجله حوزه ، شماره 35 ، آذر 1368 ش .

2 . ايازي ، محمد علي ، سير تطور تفاسير شيعه ، ص 195 .

1 . دانشنامه قرآن ، ج 2 ، ص 2263

2 . دانشنامه قرآن ، ج 1 ، ص 1750

1 . تفسير احسن الحديث ، ج 8 ، ص 46 .

1 . تفسير احسن الحديث ، ج 5 ، ص 472.

2 . الاوسي، علي ، روش علامه در تفسير الميزان ، ص 162 .

3 . معرفت ، محمد هادي ، التفسير و المفسرون ، ج 2 ، ص 470 و 471 .

1 ايازي ، محمد علي ، المفسرون حياتهم و منهجهم ، ص 706 و 707 .

2 الاوسي ،‌ علي ،‌ روش علامه در الميزان ، ص 163 و 168 .

1 . طباطبايي ، محمد حسين ، تفسبر الميزان في تفسير القرآن ، ج 13 ، ص 120 و 211 .

2 تفسير احسن الحديث ، ج 7 ، ص 110 و 111 .

1 ايازي ، محمد علي ، المفسرون حياتهم و منهجهم ، ص 664 . ذهبي ، محمد حسين التفسير و المفسرون ، ج 2 ، ص 558 .

2 تفسير المنار ، ج 3 ، ص 96 .


مبلغ قابل پرداخت 68,300 تومان

توجه: پس از خرید فایل، لینک دانلود بصورت خودکار در اختیار شما قرار می گیرد و همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال می شود. درصورت وجود مشکل می توانید از بخش تماس با ما ی همین فروشگاه اطلاع رسانی نمایید.

Captcha
پشتیبانی خرید

برای مشاهده ضمانت خرید روی آن کلیک نمایید

  انتشار : ۱۱ تیر ۱۳۹۶               تعداد بازدید : 596

توجه: چنانچه هرگونه مشكلي در دانلود فايل هاي خريداري شده و يا هرگونه سوالي داشتيد لطفا ازطريق شماره تلفن (9224344837)و ايميل اعلام شده ارتباط برقرار نماييد.

فید خبر خوان    نقشه سایت    تماس با ما