مقدمه :

مسجد در فرهنگ اسلامي جايگاه ويژه اي دارد . اعتبار و اهميتي كه اسلام به مسجد داده است به هيچ نهادي نداده و مسجد را خانه اي براي خداي لامكان معرفي كرده است ، خانه اي از آن خدا كه براي مردم است .

و لذا مي بينيم پس از هجرت پيامبر خدا به مدينه ، اولين بنيادي كه نهاده شد، به مسجد بود ، و رسول گرامي اسلام نخست در قبا و سپس در مدينه مسجدي را پايه گذاري كرد كه كانوني براي انجام عبادات مركزي براي تجمع مسلمانان و پايگاهي براي تصميم گيري هاي مهم باشد .

داستان شورانگيز ساختن اولين مسجد در مدينه و اشتياق مسلمانان براي انجام اين كا و اينكه شخص پيامبر در ساختن مسجد فعاليت مي كرد ، در كنب تاريخ بطور مبسوط آمده و همچنين سرودهايي كه مسلمانان در حال ساختن مسجد زمزمه مي كردند ، در اين كتاب ها نقل شده است ، از جمله اين سرود :

ائن قعدنا و النبي يعمل فذاك من العمل المضلل

اگر ما بنشينيم و پيامبر كار كند اين عمل ما باعث گمراهي خواهد بود . يا اين سرود كه پيامبر و مسلمانان بطور دسته جمعي مي خوانند :

لا عيش الا عيش الاخره اللهم ارحم الانصار و المهاجره

زندگي نيست مگر زندگي آخرت ، خداوندا به انصار و مهاجرين رحمت فرما.

اهميت ساختن مسجد و رفت و آمد و حضور در آن آنچنان زياد است كه در قران و حديث تاكيدهاي فراواني بر آن شده است . خداوند در قرآن كريم درباره ي تعمير مسجد و حضور در آن چنين فرموده است :

انما يعمر مساجد الله من آمن بالله و اليوم الاخره

همانا مساجد خدا را كساني تعمير مي كنند كه ايمان به خدا و روز قيامت داشته باشند .

لمسجد اسس علي التقوي من اول يوم احق ان تقوم فيه

مسجدي كه از نخستين روز بر اساس تقوي ساخته شده ، سزاوار است كه در آن مقيم باشي .

همچنين در روايات از معصومين عليهم السلام سفارشات بسياري درباره­ي مسجد شده است كه ما به عنوان نمونه ه چند حديث اكتفا مي كنيم :

قال رسول الله «ص» :

كونوا الدنيا ضيافا و اتخذوا المساجد بيوتا .

پيامبر خدا فرمود : در دنيا ميهمان باشيد و مساجد را به خانه ي خود قرار دهيد .

قال رسول الله «ص» : بشر المشائين الي المساجد في ظلم الليل بنور

ساطع يوم القيامه

پيامبر خدا فرمود : مژده بده به كساني كه در تاريكي هاي شب به مساجد مي روند به نوري كه در روز قيامت مي درخشد .

قال الصادق «ع» : من بني مسجدابني الله له بيتا في الجنه

امام صادق فرمود : هركس مسجدي را بنا كند ، خداوند براي او در بهشت خانه اي بنا مي كند .

به خاطر همين سفارش ها و تاكيدهاست كه مسلمانان در تمام بلاد اسلامي در هر محله و روستايي ، مسجد بنا كردند و هيچ محله اي نيست مگر اين كه يك يا چند مسجد در آنجا وجود دارد . انبوهي مساجد مسلمانان ، دليل روشني بر اهتمام فوق العاده آنان بر تاسيس مسجد است . به گفته ي يعقوبي ، در بصره هفت هزار مسجد وجود داشت .

و نيز او مي گويد : بغداد داراي سي هزار مسجد است .

در قرون اوليه اسلامي بخصوص در عهد رسول گرامياسلام «ص» مسجد مركز همه گونه فعاليت هاي فرهنگي و اجتماعي و حتي نظامي بشمار مي رفت . مي توان گفت كه مسجد قلب تپنده ي جامعه ي اسلامي بود .

از يك سو دادگاه ها و محكمه هاي قضايي در مسجد تشكيل مي شد و مسائل حقوقي و كيفري مردم در مسجد تشكيل مي شد و مسائل حقوقي و كيفري مردم در مسجد به داوري گذاشته مي شد و از ديگر سو به عنوان يك مركز نظامي در امور مربوط به جنگ و سازماندهي سپاه و طراحي نقشه هاي نظامي مورد استفاده مي گرفت مسلمانان از طريق مسجد بسيج مي شدند و از سوي ديگر ديد و بازديدها و ملاقات ها و محل تجمع مومنان و جائي براي مشورت ها و تصميم گيري ها بود .

همچنين مسجد جايگاهي بود براي فراگيري علوم و آموزش هاي گوناگوني كه جامعه اسلامي به آن نيازمند بود . در مسجد علاوه بر بيان احكام و مسائل فقهي و تفسير قرآن ، اصول و مسائل فقهي و تفسير قرآن ، اصول عقائد اسلامي و حتي بحث هاي ادبي و عقلي مورد مذاكره قرار مي گرفت . مسلمانان در طول تاريخ به ساختمان مساجد نيثز اهميت خاصي داده اند و گاهي با ساختن يك مسجد شاهكار بزرگ معماري عصر را به وجود آورده اند .

در مساجد ، تجلي انواع هنرهاي اسلامي را مي توان ديد ، مسجد نموداري از هنر معماري كاشي كاري و نقاشي و خطاطي و گچ بري و آئينه كاري و منبت كاري و صنايع دستي و ديگر هنرها كه در قنديل ها و فرش ها و پرده ها و ظرف ها و شمعداني ها به كار رفته است مي باشد ، و مي توان گفت : مسجد گالري هنرهاي اسلامي است .

بعضي از مساجد از لحاظ معنوي خصوصياتي دارند كه مساجد ديگر فاقد آن هستند ، مثلا خاطره ي مهمي را به ياد مي آورند و يا به وسيله و يا دستور عزيزي و وليي از اولياء خدا ساخته شده اند كه همين امر موجب عظمت آن مسجد و توجه ويژه مسلمانان به آن شده است مانند مسجد الحرام كه پايگاه توحيد و محل انجام مناسك عظيم حج است و يا مسجد پيامبر در مدينه كه يادآور خاطره ي خطير پيامبر بزرگوار اسلام و هم محل دفن پيكر پاك آن بزرگوار است . و همچنين مسجد الاقصي يا مسجد كوفه مسجد سهله و يا مسجد براثا كه هر كدام داراي خاطره ها و سوابق درخشان تاريخي است .

يكي از مساجدي كه نام آن همواره يادآور نام گرامي حضرت بقيه الله امام زمان عجل الله تعالي فرجه الشريف است ، مسجد مقدس« جمكران» در شش كيلومتري شهر قم مي باشد كه حدود يكهزار سال پيش به دستور خود آن حضرت ساخته شده و از آن زمان به بعد مطمح نظر و مورد توجه عاشضقان و دلباختگان و ارادتمندان ان حضرت قرار گرفته است .

در طول تاريخ اين مسجد كرامات و معجزات بسياري در آنجا ديده شده و شيعيان و علاقمندان حصرت مهدي«ع» از هر سو بار سفر بسته و براي خواندن نماز در اين مسجد همواره از احترام و قداست خاصي برخوردار است . بعضي از علماء و مراجع تقليد و بزرگان ، معجزات و عناياتي درباره ي اين مسجد نل شده كه نشان مي دهد آنان چگونه به اين محل مقدس احترام مي گذاشتند ، از جمله آنها مرحوم آيه الله العظمي حائري موسس حورزه ي علميه ي قم و مرحوم آيه الله العظمي حجت كوه كمري ، آيه الله العظمي امام خميني ، مرحوم آبه الله العظمي سيد محمد تقي خوانساري و مرحوم آيه الله العظمي بروجردي ، و مرحوم آيه الله العظميگلپايگاني و مرحوم آيه الله العظمي نجفي مرعشي ، مرحوم ايه الله العظمي اراكي و غير آنها را مي توان نام برد . عنايت وعلاقه مقام معظم رهبري به اين مسجد مقدس جمكران آنقدر زياد است كه طبق گفته ي مسئولين محترم بارها به اين مسجد شريف جمكران آنقدر زياد است كه طبق گفته ي مسئولين محترم بارها به اين مسجد شريف جمكران تشريف آورده اند ، نظر آنان درباره ي مسجد جمكران در همين كتاب نقل خواهيم كرد .

همچنين از علماء و اساتيد حوزه علميه و مراجع فعلي نيز كه در حال حيات هستند نمونه هايي در ذكر معجزات و كرامات اين مسجد خواهيم آورد .

ما در اين كتاب تاريخچه ي احداث مسجد جمكران را با تكيه بر منابع فراواني از كتب علماء گذشته ذكر خواهيم كرد و آنگاه نظرات علماء و اساتيد و مرتاجع را خواهيم آورد و نمونه هاي اندكي از معجزات بسياري كه در اين مكان شريف به مقوع پيوسته است نقل خواهيم كرد ، و در پايان مطالب مختصري در پيرامون حضرت مهدي ارواحنا فداء فدا خواهيم آورد .

اين كتاب ارمغاني است براي شيفتگان امام زمان و عاشقان مسجد جمكران كه همواره و بخصوص در سب هاي چهارشنبه از اطراف و اكناف و دور و نزديك آهنگ سفر به مسجد جمكران مي كنند و در گوشه اي از آن باخداي خود با راز و نياز مشغول مي شوند ، و پس از اداي نماز مخصوص مسحد ، به دنبال گمشده ي خود هستند وآن در دانه ي يكتا و عزيز سفر كرده را مي خوانند و راز خود را با او در ميان مي گذارند .

تا تو ز كسي روي نهان كرده اي خون به دل پير و جوان كرده اي

در آخرين فراز از اين پيشگفتار توجه خوانندگان گرامي را به اين نكته جلب مي نمايم كه فرمان لازم الاطاعه ي حضرت بقيه الله – ارواحنا فداه – به شيخ حسن بن مثله جمكراني در بيداري بوده ، چنانچه از متن داستان و تاكيد مرحوم آيت الله حائري به روشني ثابت مي شود ، و بناي فعلي مسجد مقدس جمكران نيز به فرمان آن حضرت است ، چنانچه در منابع و ماخذ بر آن تاكيد شده است.

بر شيفتگان حضرت صاحب الزمان – عج الله تعالي فرجه الشريف – است كه اين مكان مقدس را قدر بدانند و در هر فرصتي به اين مكان مقدس بشتابند و مشكلات خود را با آن امام رئوف در ميان بگذارند و خداي را به نام او بخوانند و سريع الاجاه بيابند ، ما نيز عاجزانه از شيفتگان كويش تقاضا مي كنيم كه هنگام تشرف نخست براي تعجيل در امر فرج دعا كنند و حوائج آن حضرت را بر حوائج خويش مقدم بدارند .

اي عاشقان امام زمان و علاقمندان مسجد جمكران ، قدر خودتان را بيشتر بدانيد كه خداوند اين توفيق را به شما داده است ، در اين مكان مقدس « مسجد جمكران» مشغول عبادت و راز نياز باشيد ، مسجدي كه حضرت اميرالمومنين علي «ع» از آن به پسر يمتني خبر داده است ، مسجدي كه به امر مبارك حضرت ولي عصر امام زمام «ع» بنا گرديد .

امام زمان فرموده : من صلي فيه كمن صلي في البيت العتيق .

مسجدي كه آيات عظام و علماء اعلام پياده به آن مكان مقدس مشرف
مي شدند .

مسجدي كه رفت و آمد حضرت بقيه الله الاعظم امام زمان «ع» به آن
مي باشد ، كه در اين مدت عده اي زياد محضر آن بزرگوار رسيده و از بركات آن حضرت به فيض رسيده اند .

اگر كسي دارد به دل درد و فغان بايدش رو آورد بر جمكران

جمكران دارالشفاي مومن است چون طبيب آن بود صاحب زمان

در خاتمه :

اميدوارم كه اين اثر ناچيز مورد عنايت حضرت رب الارباب و ارواح طيبه حضرات معصومين عليهم الاسلام قرار گيرد و خوانندگان محترم را مفيد فايده و مثمر ثمر باشد برايم باقيات الصالحات باشد ، براي يوم لا ينفع مال و لا بنون ، و الباقيات الصالحات خير عند ربك ثوابا و خير اقلا .

در اينجا فرصت را مغتنم شمرده ، از آيات عظام و علماء اعلام و حجج اسلام و بزرگان و دوستان عزيزي كه از تاليفات قبلي اينجانب استقبال كردند و مرا مورد تشويق قرار دادند صميمانه سپاسگذاري مي كنم ثوابي از آن به ارواح مقفدسه علماء و شهداء و صالحين از مومنين و بانيان خير و اموات دوستاني كه ما را در چاپ اين كتاب پر ارزش مسجد جمكران تجلي گاه صاحب الزمان «ع» ياري نمودند و والدين اينجانب و اخوي محترم مرحوم مغفور آيت الله حاج سيد قادر مير عظيمي قرار دهد ، آمين يا رب العالمين بحق محمد و آله الطاهرين .

پيشگويي امير مومنان علي عليه السلام از مسجد مقدس جمكران

در خلاصه البلدان اين حديث مذكور است از كتاب مونس الحزين از تاليفات شيخ صدوق ، با اسناد صحيح و معتبر از اميرالمومنين عليه السلام كه فرمود :

« اسي پسر يماني در اول ظهور خروج نمايد قائم آل محمد از شهري كه آن را قم مي گويند و مردم را دعوت مي كند به حق و همه خلايق از شرق و غرب به آن شهر قصد كنند و اسلام تازه گردد و هر كه از خوف اعداء پوشيده و مخفي باشد بيرون آيد و حوش و طيور در مساكن و اوطان خود ايمن بخوبد و چشمه آب حيات از آن شهر ظاهر شود و آبي كه هر كس بخورد نميرد و از آب چشمه ها منفجر شود و از آن موضع رايت حق ظاهر شود و ميراث جمله انبياء بر پشت زمين به آن باشد ، اي پسر يماني اين زمين مقدسه است كه پاك است از تمام لوثها و از خداي تعالي در خواسته كه بهترين خلق خود را ساكن او گرداند و دعايش مستجاب شده و حشر و نشر مردم در اين زمين باشد و بر اين زمين اساس و بنياد قصري عظيم نمايند ، بعد از اينكه بناي قصر مجوس بوده باشد و آن قصر از صاحب شهرت ملك روم باشد و از اين زمين گوسفند ايراهيم خليل را آوررند و قربان كنند و بر اين زمين هزار صنم و بت از اصنام اهل روم بشكنند و بر اين زمين اثر نور حق ساطع شود و از اين زمين رايحه و بوي مشبك شوند ، حق تعالي بيت العتيق را به اين شهر فرستد و بناها و آسياب ها بر اين زمين شود و منازل و مواضع زمسين هاي اينجا عالي و گرانبها گردد كه چندان زمين كه پوست گاوي باشد به پانصد دينار بدهند و عمارت آن هفت فرسنگ در هشت فرسنگ باشد و رايت وي بر اين كوه سفيد بزنند ، به نزد دهي كهن كه در جنب مسجد است و قصري كهن كه قصر محبوس است و آن را جمكران خوانند از زير يك مناره آن مسجد بيرون آيد نزديك آنجا كه اتشخانه ي گبران بوده و حضرت امام سفطي از زر بسته باشد و بر براق سوار شده و با ملائكه مقب و حاملان عرش گردش نمايد و منطق آدم با او باشد و حلم خليل الله و حكمت حضرت داود و عصاي موسي وخاتم حضرت سليمان و تاج طالوت و بر سر آن نوشته است نام هر پيغمبري و وصي و نام هر مومني و موحدي .