فهرست مطالب
عنوان صفحه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
فصل اول : طرح تحقيق
مقدمه
بيان مسئله
ضرورت تحقيق
اهداف تحقيق
تعاريف واژهها
فصل دوم : گسترهي نظري و پيشينه پژوهش
خواب چيست
مكانيسم خواب از نظر فرويد
نظريات برخي روانشناسان دربارهي خواب و رؤيا
رؤيا و انواع آن
رؤياهاي ذكر شده در قرآن
خواب و رؤيا از منظر آيات قرآن
وجه تمايز خواب و بيداري
فهرست مطالب
عنوان صفحه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
خوابهاي الهام دهنده
خواب از ديدگاه دين اسلام
جدايي روح از بدن در هنگام خواب
تفاوت نفس از نظر قرآن و فلاسفه
تفاوت خواب و مرگ
وجوه اشتراك و اختلاف خواب و مرگ در قرآن
ماهيت مرگ در نگرش قرآني
واكنش انسانها در برابر مرگ
مرگ از ديدگاه اولياي خدا
ارتباط خواب با نفس، روح و مرگ
پيشينهي عملي تحقيق در ايران
فصل سوم : روش اجراي تحقيق
ابزار تحقيق
فهرست مطالب
عنوان صفحه
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
روش جمع آوري دادهها
نوع تحقيق
فصل چهارم : تجزيه و تحليل اطلاعات
معاني موت و اجل در قرآن مجيد
آيات در رابطه بالفظ توفي
آياتي كه در زمينه خواب آمده است
فصل پنجم
بحث و نتيجه گيري
پيشنهادها
فهرست منابع و مآخذ
فصل اول
طرح تحقيق
(1-1) مقدمه :
به نام او كه هستي و كائنات را آفريد. به نام او كه با نشانههايي انسانهاي غافل را از خواب غفلت بيدار ميدارد. خواب و مرگ آيت خداوندي است كه همواره مورد توجه دانشمندان و بشر بوده است. وقتي به حديثي كه در اين رابطه آمده است مينگريم «الناس ينام و اذا ماتوا انتبهوا (رسول) مردم در خوابند وقتي ميميرند از خواب بيدار ميشوند، نشان ميدهد كه انسانها در غفلت بسر ميبرند. مانند زماني كه مرگ يكي از عزيزان اتفاق ميافتد ذرهاي به خود ميانديشند ولي مدتي بعد به دنبال سرگرميهاي زندگي ميروند و دوباره غرق در لذتهاي دنيوي ميشوند و خود را در دنيا جاودانه احساس ميكنند. پس بايد با غفلت مبارزه كرد تا دچار پشيماني نشد.
(1-2) بيان مسئله :
خواب چيست؟ حالتي است كه دراثر ازكار افتادن موقتي بعضي از مراكز عصبي و دفاعي در بدن پديد ميآيد و در اين هنگام تنها يك قسمت از مراكز دفاعي از فعاليت باز ميماند و بقيه قسمتهاي دفاعي و ساير دستگاههاي بدن به كار مشغولند ولي حواس پنجگانه از كار ميافتد و تنها قوهاي كه درهنگام خواب از كار نميافتد قوهي تخيل است.
مرگ : خواب شديد و بزرگ، در هر دو مرحله روح و نفس كه انسان از نشئهاي به نشئهي ديگر انتقال مييابد با اين تفاوت كه در حين خواب انسان غالباً توجه ندارد و هنگامي كه بيدار ميشود نميداند كه حقيقتاً از سفري بازگشته است. بر خلاف حالت مرگ .
(1-3) مقايسه خواب و مرگ :
درخواب قبض روح به صورت كامل انجام نميگيرد ولي در مرگ قبض روح كامل صورت ميگيرد و تعلق روح نسبت به بدن بطور كامل از بين ميرود.
ضرورت تحقيق:
آشنايي با مفهوم واقعي خواب و مرگ و ايجاد تحول در ديدگاه انسان نسبت به زندگي در اين جهان و جهان آخرت و بي ارزش داشتن جهان فاني و اينكه انسان جاودان نيست پس بايد در زندگي براي رضاي خداوند قادر تلاش نمايد و براي جامعه فردي مفيد واقع گردد.
(1-4) اهداف تحقيق :
1- ايجاد تحول در ديدگاه انسان نسبت به زندگي در اين جهان و جهان آخرت 2- بي ارزش دانستن جهان فاني
در اين پژوهش محقق به دنبال آن است تا براي سوالات زير پاسخهاي مناسبي پيدا نمايد.
1- ماهيت خواب چيست؟
2- مكانيسم خواب از نظر فرويد چيست؟
3- نظريات برخي روانشناسان در مورد خواب رؤيا چيست؟
4- رؤيا چيست و انواع رؤيا كدام است؟
5- رؤياهاي ذكر شده در قرآن كدام است؟
6- خواب و رويا از منظر آيات قرآن چيست؟
7- وجه تمايز خواب و بيداري چيست؟
8- خوابهاي الهام دهنده چيست؟
9- خواب از ديدگاه دين اسلام چيست؟
10- چگونه هنگام خواب روح از بدن جدا ميشود؟
11- تفاوت نفس از نظر قرآن و فلاسفه چيست؟
12- تفاوت خواب و مرگ چيست؟
13- وجوه اشتراك و اختلاف خواب و مرگ از نظر قرآن چيست؟
14- ماهيت مرگ در نگرش قرآني چيست؟
15- واكنش انسانها در برابر مرگ چيست؟
16- مرگ از ديدگاه اولياي خدا چيست؟
17- ارتباط خواب با نفس و روح و مرگ چيست؟
(1-5) تعاريف واژهها :
معناي لغوي خواب و مرگ :
خواب : حالتي توأم با آسايش و آرامش كه بر اثر از كار بازماندن حواس ظاهر در انسان و حيوان پديد ميآيد و معاني مختلفي دارد: 1- يقظه 2- نوم 3- غفلت 4- پرز جامه 5- غفلت و مغافل كه به منزلهي خواب است 6- گروه خفتگان
مرگ : فنا و نيستي، فوت. توفي : فلاني مرد، فلاني در گذشت
معناي اصطلاحي : نوم كلمهاي است عربي و در فارسي به معناي خواب ميباشد و در اصطلاح «خواب» آن حالتي است كه قسمتي از حواس انسان به واسطه عوامل طبيعي خاصي به هنگام آن ركود پيدا ميكند. (شريعتمداري، 74، ص 54)
«لا تأخذه سنه و لا نوم» (بقره 225) منام نيز به معني خواب است. «من آياته منامكم بالليل و النهار» (روم 23) از جمله آيات خدا خواب شما در شب و روز است. «و هو الذي جعل لكم الليل لباساً و النوم سباتاً» (فرقان 47)
زندگي امروز بشر، بدون خواب و تجديد قوا غير ممكن است و خواب در موجودات زنده از قبيل انسان، حيوان، حشرات و نباتات عموميت دارد. بيشتر گلها و برگها در روز روشن مقابل آفتاب بسته ميشوند و صبح شكفته ميشوند يعني آنها پس از خواب و تجديد قوا زندگي را از سر گرفتهاند. (قرشي، 86، صص 132 و 133) توفي از باب تفعل به معني اخذ به طور كامل و تمام است «التوفي اخذ الشئ و علي ايتام» توفي و استيفاء هر دو به يك معنياند. از اينجاست كه به مرگ وفات گفته شده كه انسان از طرف خدا بكلي اخذ شده و از بين ميرود. (بندر ريگي، سال 60، ص 87)
«فامسكوهن في البيوت حتي يتوفهن الموت» (نساء 15) آنها را در خانهها نگاه داريد تا مرگ آنها را بگيرد.
«و هو الذي يتوفا كم بالليل و يعلم ما جرحتم بالنهار» (انعام 60) در اين آيه خوابيدن به توفي اطلاق شده است زيرا انسان در خواب رفتن از طرف خدا گرفته ميشود و فهم و ادراك او مانند يك مرده از بين ميرود يعني خدا همان است كه در شب ميميراند و در خواب ميبرد و روز آنچه كردهايد ميداند. (طيبيان، 63، ص 94)
فصل دوم
گستره ي نظري و پيشينهي نظري تحقيق
(2-1) خواب چيست ؟
خواب يكي از لوازم معمولي زندگي است و حالتي است كه در اثر از كار افتادن موقتي بعضي از مراكز عصبي و دفاعي در انسان پديد ميآيد و در موقع خواب حواس پنجگانه انسان از كار ميافتد ولي ساير قسمتهاي بدن با صميميت و هماهنگي عجيبي همچنان به كار خود ادامه ميدهند و خوابهايي كه انسان ميبيند با فعاليتهاي ساير قسمتهاي مغز و بدن بي ارتباط نيست.
خواب در تجديد نشاط سلولها و تغيير قسمتهاي فرسودهي بدن، پر كردن جاي قواي از دست رفته و آماده كردن بدن براي فعاليتهاي جديد حياتي را موجب ميشود حتي دستگاههاي شبانه روزي بدن كه كار دائمي دارند هنگام خواب كمي استراحت ميكنند زيرا كار و حركت آنها بطور محسوسي سبكتر ميشود و لذا خواب صحيح و بموقع را رمز سلامت و طول عمر ميشمارند. (مكارم شيرازي، 81، ص 87)
(2-2) مكانيسم خواب از نظر فرويد : رؤيا نيز مانند خيالبافي وسيلهاي براي نجات از كشاكش دروني است با اين تفاوت كه خيالبافي در بيداري و رؤيا در خواب صورت ميگيرد. در حالت خواب همهي اعضاي ما براي رفع خستگي و تجديد نيرو از فعاليت خود ميكاهد و رؤيا مانند بازيگري ماهر با صحنه آرايي و بازيهاي متنوع اميال سركش را از آشوب باز ميدارد پس ميتوان گفت: كه رويا حافظ خواب است نه مانع آن (معنوي و فدايي، 67 صص 19 و 20)
(2-3) نظريات برخي روانشناسان درباره خواب و رويا : پروفسور يا برز روانشناس انگليسي ميگويد: ما بايد خواب را همچون مرحلهي مخصوص از شخصيت خود به شمار آوريم كه با مرحلهي بيداري هم آهنگ بوده و براي خود استعدادهاي مخصوص دارد. خواب از نظر زيست شناسي، رهايي يك غريزه آن هم غريزهاي است كه ما براي آن نميخوابيم كه مسموم هستيم بلكه بدان جهت ميخوابيم كه مسموم نگرديم.
هانري بركسون ميگويد: رؤيا حيات نفساني است كه كمتر تمركز دارد. آن را ميتوانيم يك گفتگوي من بيدار و من خواب بپنداريم. زندگاني در حال بيداري يك زندگاني كار است حتي مواقعي كه كاري براي انجام دادن نداريم. (عليخواه، 72، صص 68-69)
(2-4) رؤيا و انواع آن :
رويا در اصطلاح روانشناسي خواب، تجربة تصاوير، صداها، افكار، عواطف و احساساتي است كه در عالم واقع وجود ندارد. رويا در حالت خواب با حركات سريع جسم پديد ميآيد.
روياها يك محتواي ظاهري دارند كه از رويدادهاي روز قبل يا زندگي شخصي مايه ميگيرد و خود معني و مفهوم مهمي را دربرندارد. هر رويا يك محتواي نهفته نيز دارد كه با وادار كردن شخص به تداعي آزاد رويا، درباره محتواي ظاهري به دست ميآيد.
فرآيندهاي متعددي كه در رويا اتفاق ميافتد در مجموع پرداخت رويا نام دارند. فرآيند تراكم حالتي است كه در آن، قسمتهايي از بدن و شخصيت افراد مختلف در يك شخص ادغام شده و وارد رويا ميشوند. جابهجايي رويا فرآيند ديگري است كه در آن اتفاقات با يكديگر جايگزين مي شوند. در رؤيا يا افكار در قالب تصاوير و نمادها و به طور زنده ظاهر مي شوند. زيگموند فرويد بيش از دويست نماد خواب را كه از نظر او در تمام عالم معناي يكسان دارند معرفي كرد. در هنگام بيدار شدن ممكن است رؤياها يادآري شوند و يا دوباره دست كاري شوند كه به آن پرداخت ثانوي رؤيا گفته مي شود. براي تحليل رؤياها بايد رؤياها را پس از بيدار شدن ثبت كرد تا مورد پرداخت ثانوي يا فراموشي قرار نگيرند. (www.fa.wikipedia.org)
مبلغ قابل پرداخت 68,300 تومان