فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه. 1

 

فصل اول: آشنايي كلي با مكان كارآموزي

1. انبار مواد اوليه:4

2. آزمايشگاه‌ها:5

3. واحد توليد:6

4. بسته‌بندي:6

5. انبار:6

 

فصل دوم:ارزيابي بخش‌هاي مرتبط با رشته‌ي عمي كارآموز

بخش اول: مباني رنگ.... 8

دسته‌بندي.. 9

خواص اساسي و اختصاصي رنگ‌ها10

خواص ويژه. 10

بخش دوم: اكستندرها13

اكستندرها13

1. اكستندر كربنات كلسيم يا گل سفيد CaCo₃. 14

2. اكستندر سولفات باريم- باريت- بلانك فيكس BaSo₄. 14

3. اكستندر سيليكات منيزيم يا تالك2MgO.4SIO₂.H₂O... 16

4. سيليكات آلومينيوم يا خاك چيني، كلي و يا كائولين.. 17

5. سيليكات مضاعف آلومينيوم و پتاسيم يا ميكا K₂O.3Al₂O₃.6SiO₂.2H₂O... 19

6. اكستندرهاي سيليس يا سيليكا (SiO₂)20

7. پنبه‌نسوزها (آزبست)22

8. استئارات آلومينيوم. 22

9. آلومينيوم سفيد. 22

10. سيليكات كلسيم (CaO, SiO₂, nH₂O)23

بخش سوم: پيگمان‌هاي رنگي.. 23

الف

A. پيگمان‌هاي پوششي.. 23

B. پيگمان‌هاي غيرپوششي (اكستندرها)25

C. پيگمان‌هاي فلورسنتي.. 25

2-A₁. پيگمان‌هاي رنگي معدني (طبيعي و مصنوعي)26

1. اكسيد طبيعي قرمزآهن.. 26

2. اكسيد طبيعي زرد آهن (اخرا و سيناي خام)27

3. اكسيد طبيعي سياه آهن (Fe₃O₄)28

4. اكسيد طبيعي قهوه‌اي آهن (آمبرخام، سوخته و سيناي سوخته)29

5. اكسيدهاي مصنوعي آهن.. 29

6. پيگمان‌هاي كرومي.. 32

7. كروم سبز PbCrO₄.PbSO₄Fe(NH₄)₂Fe(CN)₆. 34

8. اكسيد كروم سبز Cr₂O₃. 35

9. اكسيدكروم سبز ئيدراته (آبدار) Cr₂O₃.2H₂O... 36

10. موليبدات نارنجي.. 36

11. آهن آبي Fe(NH₄)₂.Fe(CN)₆. 38

12. آلترامارين آبي.. 39

13. سرب قرمز يا سرنجPb₃O₄. 40

14. فسفات روي.. 42

15. كرومات روي و تتروكسي كرومات روي.. 42

16. پيگمان‌هاي كادميمي و يا كادميم‌هاي رنگي.. 43

17. ديگر پيگمان‌هاي معدني مصنوعي رنگي.. 46

18. اكسيدمس (CuO)46

3- A₁. پيگمان‌هاي متاليك.... 47

A₂. پيگمان‌هاي آلي.. 49

3-A₂. پيگمان‌هاي آلي رنگي.. 50

3-A₂. پيگمان‌هاي آلي رنگي.. 53

1. آزوهاي نامحلول:53

2. آزوهاي اسيدي.. 56

3. آنتراكوئينون‌ها58

4. ايندوگويدها59

5. فتالوسيانين‌ها (سبز و آبي)59

ب

 

بخش چهارم: حلال‌ها مصرفي در صنايع رنگ‌سازي.. 61

خواص فيزيكي حلال‌ها61

حلال‌هاي نفتي.. 63

حلال‌هاي آروماتيك.... 65

الكل‌ها، استرها و كتون‌ها66

بخش پنجم: رزين‌ها67

تعريف... 67

انواع رزين‌هاي مصرفي در صنايع رنگ‌سازي.. 67

بخش ششم: مواد كمكي اضافه شونده به رنگ در هنگام ساخت... 69

بخش هفتم: خشك‌كن‌ها74

استفاده از خشك‌كن‌ها در رنگ‌هاي محتوي آب به عنوان حلال. 74

طريقه محاسبه مقادير خشك‌كن‌هاي مورد نياز در فرمول يك رنگ.... 75

بخش هشتم: روغن‌ها و اسيدهاي چرب مورد استفاده در صنعت رنگ‌سازي.. 75

بخش نهم: اصول فرمول‌نويسي در رنگ.... 76

وهيكل.. 76

تهيه‌ي چسب... 80

بتونه. 81

بتونه‌هاي مورد مصرف در صنايع چوب... 81

تينت يا رنگ جوركني.. 83

ساخت رنگ‌هاي ضدخزه. 85

ساخت رنگ مقاوم در مقابل سايش.... 85

رنگ‌هاي مقاوم در مقابل مواد شيميايي.. 86

انتخاب رنگ‌هاي مقاوم در مقابل اسيدها86

انتخاب رنگ‌هاي مقاوم در مقابل بازها87

انتخاب رنگ‌هاي مقاوم در مقابل آب... 88

 

فصل سوم: آزمون آموخته‌ها، نتايج، پيشنهادات

بخش اول: آزمون‌هاي رنگ.... 90

گرانروي.. 90

تعيين گرانروي با استفاده از كاپ... 91

ج

تعيين گرانروي با استفاده از دستگاه كربس استورمر. 92

تعيين ميزان نرمي ذرات... 94

قدرت پوشش قشر تر رنگ.... 96

قابليت خمش قشر خشك رنگ.... 97

قابليت پوشش رنگ.... 98

بخش دوم: آزمون آموخته‌ها100

تعيين دانسيته و پوشش رنگ‌ها100

تعيين ويسكوزيته‌ي رنگ.... 101

اندازه‌گيري دانه‌بندي.. 103

رنگ‌هاي پلاستيك و نيمه‌پلاستيك.... 104

كار با فيلم.. 105

تست‌هاي آزمايشگاهي Laboratory Tests. 106

 

 

 

مقدمه

كارخانه‌ي رنگ بارك با مساحت5000 متر و 100 آمپر برق در سال59 شروع به كار نموده است در حال حاضر داراي

28 كارگر به صورت يك شيفت و12 كادر اداري مي‌باشد.

اين كارخانه قبلاً بصورت يك واحد مستقل بوده ولي هم اكنون به صورت دو واحد جداگانه كه يكي در شهرك شكوهيه با نام تجاري تاراشيمي و ديگري هم در 5 كيلومتري جاده قديم اصفهان مشغول به كار است.

كه البته دوره كارآموزي ما در واحد اول يعني 5 كيلومتري جاده اصفهان است مي‌باشد و جزوه‌اي كه پيش روست شرح مختصري از فعاليت ما در دوره كارآموزي در اين واحد است.

از جمله توليدات اين كارخانه انواع ضدزنگ، تينرهاي روغني، چسب‌چوب، چسب فوري، بتونه، رنگ‌هاي آستري، رنگ‌هاي پلاستيك و رنگ‌هاي نيمه پلاستيك مي‌باشد.

البته لازم به ذكر است كه تا اوايل قرن بيستم85 درصد نيازهاي جهاني مواد رنگ‌زا در آلمان توليد مي‌گرديد و كشورهاي اروپايي ديگر (سوئيس، انگلستان و فرانسه) 10درصد ديگر نياز جهان را برآورده مي‌ساختند.

و با گذشت هفتاد سال اين صنعت تغييرات چشمگيري داشته و جاي آن مي‌دانيم كه از تمام كساني كه در اين صنعت گام برداشته و نيازهاي كشور ايران را برطرف مي‌سازند تشكر نماييم از جمله از مسئول كارخانه رنگ بارك جناب آقاي مهندس صادقي و از همكاري صميمانه مسئولان آزمايشگاه سركار خانم‌ها مهندس نادري‌فرد، اسدگل و جابري كمال تشكر را داريم.

و در پايان از راهنمايي‌هاي جناب آقاي دكتر نجفي به عنوان استاد راهنما در طول دوره‌ي كارآموزي قدرداني مي‌نماييم و توفيق روزافزون ايشان را از خداوند مسئلت داريم.

اميد است در سايه تفكر و تدبر به ايمان به خداوند در سايه ارزش‌هاي اسلامي و انساني همه با هم در ساختن ايران آباد و آزاد گام برداريم.

و از ايزدمنان خواستاريم كه تمام خدمتگزاران به ايران عزيز را در سايه لطف الهي، منصور و موفق سازد. آمين

 

 

 

 

 

 

فصل اول:

آشنايي كلي با مكان كارآموزي

 

كارخانه‌ي رنگ بارك در 5 كيلومتري جاده قديم اصفهان واقع شده است.

اين كارخانه توليد كننده‌ي انواع:

1. ضدزنگ
2. تينرهاي روغني
3. چسب‌چوب
4. چسب فوري
5. بتونه
6. رنگ‌هاي آستري
7. رنگ‌هاي پلاستيك
8. رنگ‌هاي نيمه پلاستيك

قسمت‌ها و واحدهاي مختلف اين كارخانه شامل:

1. انبار مواد اوليه
2. آزمايشگاه كنترل كيفيت
3. واحد توليد
4. بسته‌بندي
5. انبار

1. انبار مواد اوليه:

فهرستي از مواد اوليه كه در اين كارخانه مورد استفاده قرار مي‌گيرند.

الف)‌رنگدانه‌ها كه شامل سفيد، متاليك، رنگ، محلول نيترو سلولز رنگ، نيمه پوششي مي‌باشند.

ب) حلال‌ها كه شامل هيدروكربن‌هاي زنجيري، هيدروكربن‌هاي حلقوي، الكل‌ها، استرها، كتون‌ها، اتر- الكل‌ها، نيتروپارافين‌ها، حلال‌هاي كلردار مي‌باشند.

ج) اضافه‌شونده‌ها كه شامل ضد پوسته‌ي رنگي، ضد ته‌نشيني، ضد شوره، ضد كف، ضد قارچ، كپك‌زدگي، ضد خزه، ضخيم كننده‌ها، مرطوب كننده‌ها، الكتروستاتيك، كاتاليست

د) صابون‌هاي فلزي اسيدهاي چرب كه شامل سرب، منگنز، كبالت، كلسيم، آهن، روي، باريم، زيركنيم مي‌باشند.

كه البته يكسري از پليمرهاي مصرفي در اين كارخانه جديداً از شركت تاراشيمي واحد دوم اين كارخانه كه واقع در شكوهيه مي‌باشد تأمين مي‌شوند.

2. آزمايشگاه‌ها:

يك آزمايشگاه رنگ از دو قسمت اصلي تشكيل شده است:

الف)‌ قسمت كنترل كيفيت QC كه عبارتند از:

• كنترل كيفيت مواد اوليه
• كنترل كيفيت مواد توليدي
• كنترل كيفيت مواد اوليه ارسالي به كارخانه و مطابقت آن با استاندارد

ب) قسمت تحقيق و توسعه Rand D

ارائه فرمول و ساخت نمونه بر مبناي سفارش مشتري به عنوان استاندارد و تحويل آن به قسمت كنترل كيفيت از جمله كارهاي اساسي اين بخش است.

3. واحد توليد:

در واحد توليد آن پاتيل‌هاي بزرگي قرار دارند كه موادي كه قرار است توليد رنگ و ساير محصولات كارخانه را نماييد از قسمت فوقاني اين واحد كه در واقع بخش انبار مواد اوليه مي‌باشد. با مقياس‌هاي مشخص به داخل پاتيل‌ها افزوده مي‌شود و با همزن‌هاي برقي بسيار بزرگي كه مخصوص اين پاتيل‌هاست همزده مي‌شود كه در هر دوره نوبت يك رنگ يا محصولات كارخانه است كه در پاتيل ساخته مي‌شود (البته بنابر سفارش) كه پس از آن پاتيل‌ها شسته مي‌شوند و مجدداً مورد استفاده براي ساخت و توليد قرار مي‌گيرند.

4. بسته‌بندي:

محصولات توليدي از داخل پاتيل‌ها به درون ظروف‌هاي موردنظر كه براي آنها در نظر گرفته شده است ريخته مي‌شوند براي رنگ‌هاي پلاستيك و نيمه پلاستيك ظروف شيشه‌اي و پلاستيكي در نظر گرفته شده است و براي عده‌اي ديگر از محصولات ظروف فلزي تعبيه شده است كه پس از آن در ظروف پرس شده ليبل مخصوص كارخانه به آن زده شده و درون Packهاي بزرگتري قرار مي‌گيرند.

5. انبار:

در قسمت انبار كه در محوطه‌ي بيروني تعبيه شده اين محصولات بسته‌بندي شده بنابر سفارش و ميزان تقاضا طبقه‌بندي مي‌شوند.

البته در قسمت انبار يكسري محصولات كه تاريخ انقضاي آن گذشته يا اينكه خراب شده است از آن جايي كه كارخانه نسبت به محصولات خود تعهد دارد اين محصولات را پس گرفته و در اين واحد آنها نيز انبار مي‌شوند.

 

 

 

 

 

فصل دوم:

ارزيابي بخش‌هاي مرتبط با رشته‌ي عمي كارآموز

 

فرمول‌هاي ساخت و دستورهاي ساخت محصولات مختلف در كارخانه محفوظ مي‌باشند و اطلاعاتي كه در زير بطور خلاصه‌وار بيان شده است از طريق منابع مختلف وابسته به رنگ گردآوري شده است.

بخش اول: مباني رنگ

رنگ، در دنياي امروز نقش بسيار مهمي را در پرورش ذوق و قرايح بشري و ارضاي نيازهاي زيباشناسي وي ايفا مي‌كند. بدين جهت است كه احساس رنگ را به تعبيري حس هفتم مي‌گويند. رنگ با حفظ اهميت ويژه و بي‌چون و چراي خود در مباني زيبايي‌هاي هنر قديم در روزگار ما عامل پرتواني در آراستن و جلوه‌گري همه آثار زندگي و زيبا گردانيدن و مطلوب نمودن كالاها و وسائلي است كه بدست تواناي انسان توليد مي‌گردد. انسان در پهنه توليد، تزئين خانه‌ها، پوشاك و حتي نوشابه‌ها، آذين‌بندي مجالس جشن و سرور، در هنر نقاشي، صنايع كشتيراني، امور ارتباطات، محصولات مصرفي، در صنايع فضايي و خلاصه در همه شئونات زندگي با رنگ سر و كار دارد.

بطور كلي از رنگ علاوه بر ايجاد زيبايي محيط، جهت حفاظت اشيا در مقابل عوامل طبيعي و سببي از قبيل ضربه، خراش، سائيدگي، موادشيميايي، حلال‌ها، آب و هواي جوي و غيره استفاده مي‌گردد و بندرت ديده شده است كه سطح يك جسم مورد ديد را فقط با رنگ حفاظتي بپوشانند و از رنگ رويه تزئيني استفاده ننمايند.

صنعت رنگ‌سازي قدمت طولاني دارد اوايل رنگ را بطريق ابتدايي از روغن‌هاي گياهي با استفاده از آسياب‌هاي سنگي و دستي جهت نرم كردن رنگدانه‌ها توليد مي‌كردند. اما امروزه با پيشرفت صنعت و تكنولوژي، صنعت رنگسازي پيشرفت شاياني نموده بطوري كه توانسته در ميدان علم و صنعت جايي پرنفوذ براي خود باز نمايد و به جرأت مي‌توان گفت كه يكي از اركان مهم هر يك از توليدات صنايع گوناگوني كه به مصارف عمومي و يا خصوصي مي‌رسند، مي‌باشد.

بعضي از رنگ‌ها مثل آستري‌ها بعلت داشتن مقدار زيادي پيگمان مات بوده كه بمنظور حفاظت از سطوح بكار مي‌روند و برخي ديگر نيمه‌شفاف و شفاف مي‌باشند كه از آنان بر روي آستري‌ها به هر دو منظور حفاظتي و تزئيني استفاده مي‌گردد. عموماً يك رنگ از اجزاي ذيل تشكيل شده است:

دسته‌بندي

رنگ‌ها را مي‌توان به روش‌هاي مختلفي دسته‌بندي كرد روش انتخابي بستگي به اين دارد كه دسته‌بندي كننده چه مقصودي دارد.

هدف اول از دسته‌بندي آن است كه رنگ‌هايي كه در يك قسمت قرار مي‌گيرند داراي خاصيت مشتركي بوده و نيز اين خاصيت را تا حد لزوم دارا باشد به اين ترتيب رنگ‌هاي خارج از دسته‌ي موردنظر يا اصلاً خاصيت مربوطه را ندارند يا به حد لزوم ندارند.

هدف دوم از دسته‌بندي بدين قرار است رنگ‌هايي كه در اين دسته قرار مي‌گيرند به يك روش يا براي يك منظور يا به يك صورت مصرف مي‌شوند به اين ترتيب رنگ‌هايي كه به يك روش مصرف نمي‌شوند يا كاربرد آنها يكسان نيست از يكديگر جدا مي‌شوند.

خواص اساسي و اختصاصي رنگ‌ها

برخي خواص اساسي (چسبندگي، سهولت كاربرد، بي‌نقص بودن لايه و ثابت بودن كيفيت) در كليه رنگ‌ها بايد تا به عملكرد تزئيني و حفاظتي به عنوان يك ماده مهندسي عينيت بخشد خواص اختصاصي بستگي به استفاده نهايي دارد.

چسبندگي: در درجه‌ي اول پوشش‌ها بايد به زمينه بچسبند تا ساير خواص را ايجاد كنند حتي پوشش‌هايي كه قرار است بعداً برداشته شوند در ابتدا بايد به زمينه بچسبند تا آماده كنده شدن گردند.

سهولت كاربرد: رنگ را بايد طبق روشي كه سازنده ارائه داده يا ساير روش‌هاي تأييد شده به آساني به كار گرفت. براي اينكه رنگي عملاً يك ماده مهندسي تلقي گردد بايد موقع مصرف حداقل زمان از دست رفته و كمترين زمان فوق‌العاده وجود داشته باشد رنگ‌ها بايد با ضخامت معيني با ظاهر مناسب خشك شوند و خواص موردنظر لازم را داشته باشند.

بي‌نقص بودن لايه رنگ: يك لايه خشك رنگ در صورتي كه به روش درستي تشكيل شده‌ باشند بايد تمام خواص موردنظر سازنده را داشته باشند. اين خواص عبارتند از بي‌نقص بودن يا كامل بودن لايه مربوطه و نيز عدم وجود هرگونه لكه‌اي بر اثر خشك شدن و يا سخت شدن ناقص لايه يا كم پوششي در جاهايي كه ضخامت لايه كمتر از مقدار لازم است نبايد وجود داشته باشد.

كيفيت ثابت: رنگ‌هاي براي قابل استفاده بودن به عنوان مواد مهندسي بايد از لحاظ كيفيت هنگام انتقال از يك قوطي به قوطي ديگر و از يك پاتيل به پاتيل ديگر و از يك محموله به محموله‌ي ديگر ثابت باشد. نام، گرانروي، خواص كاربردي، دوام و .... تماماً بايد در حد مشخصي قرار گيرند.

خواص ويژه

خواص ويژه موقعي در نظر گرفته مي‌شوند كه كاربرد رنگ براي استفاده نهايي خاص معين شده باشد.

• رنگ‌هاي نماي گچي كه بايد در مقابل آب، قليا، نور خورشيد مقاوم باشند و بتواند بخار آب را از خودشان عبور دهند.
• رنگ‌هاي استخري كه بايد مقاومت ويژه‌اي در مقابل مواد شيميايي محتوي آب استخر مخصوصاً اسيدها كلر و نيز آب و نور خورشيد نشان دهند.
• رنگ بدنه هواپيما تماماً بايد در مقابل اثرات اشعه ماوراءبنفش، خوردگي در برابر هوا و از بين رفتن چسبندگي در سرعت‌هاي بالا، تغييرات ناگهاني دما و واكنش‌هاي شيميايي به وسيله روغن‌هاي هيدروليك موجود در هواپيما و شكستگي در نتيجه تا شدن‌هاي لايه آن و اثر تورفتگي سطح مقاوم باشد.

توليدات رنگي نيز مي‌بايستي همانند مواد اوليه كدگذاري شوند بدين ترتيب كه هر توليدي به يك كد اصلي مشخص گرديده و شعبات آن با افزودن اعدادي به كد اصلي مشخص مي‌گردند. توليدات رنگي عموماً عبارتند از:

 

• رنگ ساختماني؛ روغني- پلاستيكي
• رنگ اتومبيلي؛ روغني- فوري
• رنگ كوره‌اي
• رنگ دريايي
• روغن جلا
• آستري فوري
• كلر
• رنگ چكشي
• رنگ استخري
• وارنيش
• آستري كوره‌اي
• چسب اپوكسي
• رنگ اپوكسي
• رنگ ترافيك
• آستري ساختماني
• سيلر
• و غيره

 

در ضمن توليدات رنگي نيز ممكن است بصورت يكي از رنگ‌هاي اصلي با فام‌هاي مختلف توليد شوند كه خود اين فام رنگ‌ها نيز مي‌بايستي داراي علائم اختصاري باشند. بعنوان مثال:

نوع فام كد مربوط به آن

سفيد 1

زرد 2

نارنجي 3

قرمز 4

قهوه‌اي 5

سبز 6

آبي 7

خاكستري 8

سياه 9

 

رنگ‌هاي ساختماني، اتومبيلي، اپوكسي و غيره هر كدام در انواع رنگ‌ها و هر نوع رنگ در انواع فام‌ها موجودند كه در ذيل در جريان طريق كدگذاري آنان قرار مي‌گيريد:

بعنوان مثال: رنگ ساختماني روغني را به –HP، رنگ اتومبيلي روغني به- AP، اتومبيلي فوري را به –APL، اپوكسي را به –EP، ترافيك را به –TP و بقيه را نيز بهمين ترتيب نمايش داده و اعداد لازمه را بعد از آنان بيفزاييد. مثال:

رنگ اتومبيلي فوري سفيد 100- APL

رنگ اتومبيلي روغني نارنجي كمرنگ 300- AP

رنگ اتومبيلي روغني نارنجي پررنگ 380-AP

رنگ اپوكسي آبي روشن 700- EP

رنگ اپوكسي سياه سير 880- EP

بخش دوم: اكستندرها

اكستندرها

پيگمان‌هاي سفيد معدني‌اي هستند كه به علت داشتن ضريب شكست بسيار پايين (كمتر از 7/1) فاقد هرگونه پوششي بوده و به دلايل ذيل مصارف زيادي در ساخت آستري‌ها، بتونه‌ها و رنگ‌هاي مات و نيمه براق دارند:

1. در درجه اول جهت پايين آوردن قيمت يك رنگ بكار مي‌روند.

2. جهت ايجاد خواصي چون ثبات، ماتي، جلوگيري از ته‌نشيني، تنظيم ويسكوزيته، حفظ شفافيت رنگ رويه، ايجاد يكنواختي در سطح رنگ بعد از مصرف و غيره بكار مي‌روند.

3. جهت دادن خواص مطلوب به سطح فيلم نظير چسبندگي، نفوذناپذيري، قابليت سمباده خوري و حفظ رزين‌ها از فاسد شدن به كار مي‌روند.

بعضي از اكستندرها بازي بوده و همانند پيگمان سفيد سربي و اكسيد روي با اسيدهاي چرب آزاد و يا اسيدهاي توليدي بر اثر اكسيداسيون، توليد صابون‌هاي فلزي را مي‌نمايند كه اثرات جانبي مضري بر خواص نهايي فيلم يك رنگ مي‌گذارند. شكل و فرم اكستندرها در پخش پيگمان‌ها، خاصيت انعطاف‌پذيري فيلم حاصل رنگ در بردارنده‌ي آنان، ايجاد شكاف در فيلم و غيره مؤثرند. اندازه‌ي ذرات اكستندر متفاوت بوده و در انواع شكل از قبيل سوزني، نعلي شكل و كروي موجود مي‌باشند.

اكستندرهايي كه قدرت جذب روغن بيشتري دارند ممكن است به جهت افزايش ويسكوزيته در رنگ مورد استفاده قرار بگيرند بدون اينكه تأثيري در افزايش قيمت داشته باشند. انواع آنان عبارتند از: كربنات‌ها، سيليكات‌ها، سولفات‌ها و غيره كه به علت كثرت تعداد از ذكر و بحث درباره همگي آنها خودداري نموده و فقط به بحث مختصر درباره‌ي آن تعدادي كه رل اساسي در ساخت يك آستري يا رنگ را دارند اكتفا مي‌شود.

1. اكستندر كربنات كلسيم يا گل سفيد CaCo₃

اكستندر كربنات كلسيم به رنگ سفيد بوده و در هر دو رنگ مصرفي بر سطوح دروني و بيروني بغير از پايين آوردن قيمت جهت كنترل براقيت، كپك‌زدگي و تنظيم ويسكوزيته بكار مي‌رود. حدالامكان سعي مي‌شود كه مقدار مصرف آن را در ساخت رنگ‌هاي مصرفي بر سطوح خارجي، بعلت اينكه نسبت به گازهاي اسيدي صنعتي موجود در هوا و يا آب باران خنثي نبوده و ممكن است بر خواص نهايي فيلم بر اثر تشكيل سولفات كلسيم اثر نامطلوب بگذارد كاهش دهند. كربنات كلسيم در هر دو نوع معدني و سنتزي به اندازه‌هاي 05/0 الي 44 ميكرون يافت مي‌شود كه در رنگ‌هاي پلاستيك پوشش بيشتري از روغني دارد. نوع معدني به خاطر اينكه ارزان‌تر و هم اينكه در بعضي خواص بهتر از نوع سنتزي است بيشتر مصرف مي‌گردد و عموماً در آستري‌ها، رنگ‌هاي مصرفي بر سطوح داخلي و رنگ‌هاي مات ديواري از قبيل پلاستيك مصرف فراوان دارد و يكي از مصارف مهم ديگر آن در بتونه‌ها است. بطور كلي مصارف كربنات كلسيم در صنايع رنگ، لاستيك، پلاستيك، كاغذسازي، سراميك ساختمان و قند و چسب مي‌باشد.

اين اكستندر از آنجا كه اندكي بازي است مي‌بايستي با رزين‌هاي اسيدي و با پيگمان‌هاي رنگي از قبيل آهن آبي، كرم سبز، موليبدات نارنجي و غيره كه با بازها حساسيت دارند بكار نرود.

2. اكستندر سولفات باريم- باريت- بلانك فيكس BaSo₄

اين اكستندر كه بطور طبيعي و هم مصنوعي تهيه مي‌شود داراي وزن مخصوص ظاهري زيادي بوده و داراي جذب روغن كم مي‌باشد كه بنابراين در رنگ سريع ته‌نشين شده و جهت جلوگيري از ته‌نشيني آن مي‌بايستي از مواد ضد ته‌نشيني مثل استئارات آلومينيوم استفاده نمود. اين مواد در مقابل بازها و اسيدها پايدار بوده و بنابراين مي‌توان از آنان در تمام رنگ‌ها به همراه آهن آبي و كرم سبز كه خاصيت قليايي دارند نيز استفاده نمود.

نوع طبيعي آنكه به باريت معروف است و به رنگ كرم خاكي معدني مي‌باشد داراي ذرات درشت‌تري از نوع مصنوعي بوده كه استفاده‌ي اصلي آن در آستري‌هاي صنعتي از جمله اتومبيلي است و از آنجايي كه جذب روغن پاييني دارد خاصيت پركنندگي خوبي داشته و جهت افزايش پيگمنت به بايندر در رنگ‌هاي مات، نيمه مات، ترافيك و .... استفاده مي‌گردد بدون اينكه باعث افزايش زياد ويسكوزيته گردد. از ديگر خواصي كه باريت ايجاد مي‌كند عبارتند از: حفظ براقيت رنگ رويه، دادن حالت سمباده خوري خوب به آستري و به علت خنثي بودن امكان كاربرد آن در ساخت اكثر رنگ‌هاي مقاوم در مقابل مواد شيميايي. از مصارف عمده‌ي ديگر باريت صنايع حفاري نفت، سراميك‌سازي، كاغذسازي، پلاستيك‌سازي و پزشكي را مي‌توان نام برد.

نوع مصنوعي يا رسوبي آن به بلانك‌فيكس معروف است كه سفيدرنگ بوده و ذرات آن ريز و مناسب از براي رنگ‌هاي رويه تا گرند 5/7 مي‌باشد و بيشتر جهت حفظ براقيت رنگ رويه در آستري‌ها و آستري‌هاي سرب قرمزدار بكار مي‌رود. بلانك‌فيكس با اينكه از لحاظ رنگ و اندازه ذرات مرغوب‌تر از نوع باريت است ولي كمتر از آن در آستري‌ها مصرف مي‌گردد. زيرا باريت نه تنها خواص لازمه را در مجموع ارائه مي‌دهد و بلكه ارزان‌تر نيز مي‌باشد. يون باريم اين اكستندرها در رزين‌هاي وينيلي با قيمتي كمتر از صابون‌هاي باريمي عمل تثبيت‌كننده‌گي و يا استابلايرزي را ايفا مي‌نمايد كه اثرات جانبي مفيد ديگري نيز بغير از دو عمل فوق‌الذكر از خود بجا مي‌گذارد. بلانك‌فيكس به آساني و سريع در اسيدسولفوريك غليظ حل مي‌گردد.

 

طرز تهيه آن بصورت ذيل است:

3. اكستندر سيليكات منيزيم يا تالك2MgO.4SIO₂.H₂O

سيليكات منيزيم در برابر اسيدها و بازها خنثي و به رنگ‌هاي سفيد و طوسي كم رنگ (استخواني) موجود مي‌باشد كه نوع سفيدرنگ آن مصنوعي بوده و ذرات آن نسبت به نوع رنگي معدني خيلي ريزتر مي‌باشد و در نتيجه بيشتر در رنگ‌هاي رويه مصرف مي‌گردد و در رزين‌ها بسادگي خيس شده و احتمالاً احتياجي به آسياب كردن آن نيست. از اين اكستندر بيشتر جهت ارائه قابليت سمباده خوري و همچنين بعنوان يك عامل مات كننده در آستري‌ها مصرف مي‌گردد.

بطور كلي درباره‌ي سيليكات‌هاي منيزيمي مي‌توان گفت كه:

1-3. ذراتشان سوزني شكل بوده و لذا باآساني ته‌نشين گرديده و اما مجدداً بسهولت پخش مي‌شوند.

2-3. حالت دندانه‌اي به فيلم داده و از اينرو در برابر ايجاد شكاف در فيلم مقاومت كرده و سختي و چسبندگي خوبي به فيلم مي‌دهند و به همين منظور هم در ساخت رنگ‌هاي ترافيك مصرف فراواني دارند. استفاده از آنان در ساخت رنگ‌هاي سفيد كه با ساچمه‌هاي استيلي‌پرميل مي‌شوند مناسب نمي‌باشد زيرا كه بعلت مقاومت در مقابل سايش باعث تيرگي رنگ سفيد مي‌گردند.

3-3. در آستري‌ها بيشتر جهت افزايش خاصيت سمباده خوري مصرف مي‌گردند.

4-3. در رنگ‌هاي روغني جهت ايجاد خواص پخش‌پذيري بهتر، ثبات يا عدم ته‌نشيني، كنترل ويسكوزيته، برس‌خوري بهتر، سختي بيشتر فيلم و قابليت رنگ‌پذيري مجدد فيلم كهنه بكار مي‌روند.