فهرست مطالب

عنوان صفحه

تاریخچه آب قم. 1

تاریخچه آب قم. 2

آزمايشگاه مركزي آب قم:4

اهم فعالیت ها4

هدف... 5

فعالیتها5

آزمایشگاه بیولوژی آب... 5

فعالیت ها5

آزمایشگاه باکتریولوژی آب... 6

هدف:6

فعالیتها6

آزمایشگاه پژوهشی آب... 6

نمودار سازماني شركت آب و قاضلاب استان قم. 8

منابع تامين آب آشاميدني و شهرك هاي صنعتي.. 8

آب و خواص آن. 10

آب و خواص آن. 11

1. آب سطحی : 12

2. آبهای زیرزمینی : 13

خواص آبهای آشامیدنی :15

1. خواص فیزیکی آب :16

1-1. رنگ.... 16

2-1. کدری.. 17

3-1. بو. 20

4-1. مزه21

الف

5-1. درجه حرارت... 22

2. خواص شیمیائی آب... 22

1-2. خاصیت اسیدی و بازی.. 23

2-2. قابلیت هدایت الکتریکی.. 29

3-2. خاصیت خورندگی.. 30

4-2. مواد معلق.. 31

5-2. خاصیت حلالیت آب... 31

ناخالصی های موجود در آب 32

ناخالصی در آب... 32

ناخالصی های جامد موجود در آب... 33

سختی آب... 34

سختی کل.. 34

خواص بیولوژیکی آب... 35

اثرات آلودگی آب در انسان. 37

الف – مستقیم. 38

ب – غیر مستقیم. 38

ج – آب درانتقال بعضی از بیماریها نقش توأم مستقیم و غیر مستقیم دارد. 39

د – آب در انتقال بعضی از بیماریها نقش مساعد کننده شرایط انتقال را بعهده دارد. 39

منابع آلودگی.. 39

1. اختلالات ناشی از ناخالصی های شیمیایی آب... 39

2. منابع آلودگی.. 40

کاتیونها45

1- کلسیم. 45

2- منیزیم. 45

3- سدیم. 46

4- پتاسیم. 46

5- آهن.. 47

ب

6- منگنز. 48

7- روی.. 48

آنیونها48

1-دی اکسید کربن ، کربنات و بی کربنات... 48

2-کلر. 49

3-سولفات... 49

4-ترکیبات آمونیاکی.. 50

5-نیتریت و نیترات... 51

6-فسفات... 52

7-فلوئور. 52

8- ید. 53

9-برم. 53

عناصر سمی.. 54

1-آرسنیک.... 54

2-سیانور. 55

3-سرب... 55

4-کادمیم. 56

5-جیوه56

مواد رادیو اکتیو. 57

عناصر کمیباب... 59

1-آلومینیم. 59

2- مس... 59

3-سیلیس... 60

مواد آلی.. 60

سموم دفع آفات... 60

ترکیبات فنلی.. 62

پاک کننده ها و مواد شیمیایی شوینده62

ج

آلودگی های کشاورزی.. 65

سایر آلوده کننده ها68

انواع و خواص فاضلابها و روشهای تعیین میزان آلودگی.. 72

1-فاضلابهای خانگی 72

رنگ فاضلاب... 73

بوی فاضلاب... 73

درجه اسیدی.. 73

دمای فاضلاب... 74

مواد خارجی در فاضلاب... 74

وزن مخصوص فاضلاب... 74

موجودات زنده در فاضلاب... 74

2-فاضلابهای صنعتی.. 75

3- فاضلابهای سطحی ( آبهای سطحی )76

آزمایش فاضلاب... 77

مهمترین روش های تعیین درجه آلودگی فاضلاب عبارتند از. 78

1- تعیین مقدار بی – او – دی ( BOD )78

2-تعیین سی – او – دی ( COD )79

3-تعیین تی – او – سی ( TOC )80

4- تعیین مقدار مواد معلق در فاضلاب ( SS )80

5- تعیین اکسیژن محلول ( DO )81

پیش تصفیه. 81

فرآیندهای پیش تصفیه. 84

آشغالگیری.. 84

آشغالگیرهای میله ای.. 85

آشغالگیرهای با منافذ بسیار ریز. 85

اختلاط تند. 85

ته نشینی مقدماتی.. 85

ح

کنترل طعم و بو. 87

گندزدایی مقدماتی.. 87

آنالیز شیمیایی.. 90

الف) آشنایی با دستگاه فوتومتر. 90

اندازه گیری نیترات و نیتریت... 91

ب) آشنایی با دستگاه اسپکتروفوتومتر:92

- اندازه گیری آهن.. 92

ج) آشنایی با دستگاه فوتومتر شعله ای(FLAME PHOTOMETER)94

د) تیتراسیون. 95

شرح آزمایش... 97

منابع. 99

 

 

 

 

تاریخچه آب قم

آب نه تنها مایه حیات بلكه مایه بهبود كیفیت حیات، محیط زیست و اقتصاد جوامع بشری است، و این مهم در مناطق خشك و گرمسیری همچون استان قم از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا شركت آب و فاضلاب استان قم بعنوان متولی تامین و توزیع آب بهداشتی و آشامیدنی مسئولیت شریف سقایت شهروندان و زائران حرم كریمه اهل بیت علیهم السلام را عهده دار است و با تلاش و همت شبانه روزی همه كاركنان و كارگران زحمت كش خود می كوشد تا در كشاكش بحران كم آبی، این شهر تشنه را سیراب از ساغر حیات بخش آب نماید و نبض زندگی را هماره به تپیدن وادارد.

 

مسئله تامین آب قم و مطالعات آن از سال های حدود 1330 توسط مهندسین مشاور فرانسوی و ایرانی آغاز و پس از بررسیهای بعمل آمده، مسیر رودخانه قمرود جهت حفر چاه های نیمه عمیق پیشنهاد گردید كه در این راستا 4 حلقه چاه در مسیر این رودخانه حفر شد و با احداث 83 كیلومتر لوله گذاری چدنی آب و دو باب مخزن 2000 مترمكعبی بتنی هوایی در سال 1343 استخوان بندی اولیه شبكه آبرسانی شهر قم ایجاد گردید و به تبع آن دایره آبیاری در شهرداری قم تشكیل شد.

 

به مرور زمان با توجه به توسعه شبكه و افزایش جمعیت، تعداد چاه های حفر شده تا 34 حلقه در مسیر رودخانه و حومه قم افزایش یافت. در سال 1347 سازمان آب قم زیر نظر مستقیم وزارت كشور تاسیس گردید. در سال 1356 مطالعات انتقال آب از دشت علی آباد آغاز شد و سرانجام در سال 1359 تعداد 11 حلقه چاه عمیق در دشت علی آباد حفر گردید و با احداث 65 كیلومتر خط انتقال و ایستگاه پمپاژ شكوهیه و منابع ذخیره بتنی، اولین آب نسبتا" شیرین با EC مناسب به قم انتقال یافت و در سال 1362 به بهره برداری رسید.

 

در سال 1369 قانون تشكیل شركت های آب و فاضلاب توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و شركت آب و فاضلاب قم در سال 1372 با عنوان سهامی خاص و با سهامداری شهرداری قم، شركت آب و فاضلاب استان تهران، شركت مهندسی آب و فاضلاب كشور و سرمایه گذاری نیرو بعنوان یكی از شركت های اقماری آب و فاضلاب استان تهران تشكیل و تحت نظارت وزارت نیرو مشغول به فعالیت گردید، آنگاه پس از استان شدن قم در سال 1376 از آن شركت منفك و بعنوان شركت آب و فاضلاب استان قم به كار خود ادامه داد.

 

این تغییر و تحول در حالی صورت پذیرفت كه این شركت، انبوهی از مشكلات فنی و ساختاری نامناسب را به ارث پذیرفت و به منظور تامین و بهبود نیازمندیهای روز آمد مشتریان، با یك نگرش سیستمی و جهت گیری در راستای مهندسی مجدد ساختار های فنی ، انسانی ، توسعه منابع و تجهیزات مورد نیاز، كار سنگین و حجیم خود را آغاز نمود.

 

 

 

 

آزمايشگاه مركزي آب قم:

مطالعات آزمایشگاهی پایه ای برای توصیه روش های علمی بوده و نتایج حاصل از آن تکیه گاه مطمئن را برای بهره برداری بهینه فراهم می آورد. آزمایشگاه مرکزی آب در سال 1378در محل تصفیه خانه فاضلاب راه اندازی شد. و از سال 1382با ساخت و تجهیز محل جدید در منطقه 2 شرکت به صورت آزمایشگاه مستقل به فعالیت های خود ادامه می دهد.

 

اهم فعالیت ها

- پایش کیفی منابع آب های سطحی و شناسایی مراکز آلوده کننده سد 15 خرداد

- بررسی کیفیت سفره های آب زیر زمینی تأمین کننده آب آشامیدنی

- کنترل کیفیت آب در شبکه آب آشامیدنی قم

- مطالعه در مسائل مربوط به کیفیت آب شرب و تصفیه آب

- ارائه خدمات کارشناسی و آزمایشگاهی به سایر شرکت ها

- آزمایش مربوط به کنترل کیفیت آب آشامیدنی استان قم بر اساس زمان بندی و با استفاده از روش های آزمایشگاهی استاندارد

- ارائه خدمات آموزشی به دانش پژوهان

- تنظیم و سنجش کلر در شبکه آبرسانی

- نظارت بر شرکت ویژه در زمینه تولید آب شرب و بهداشتی

- شناسایی، اصلاح و بازسازی نقاط کور شبکه

 

هدف

کنترل کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب آشامیدنی بر اساس استانداردهای موجود

فعالیتها

اندازه گیری PH ،EC ، TS ، TDS ، TSS ، کدورت ترکیبات نیتروژن دار (NH₃ ، NO₃ ، NO₂)، کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کلرور، سختی کل، سولفات، قلیائیت، فسفات، آهن، منگنز، فلئور، آلومینیوم، دما، رنگ، طعم و بو، جارتست، کلر، COD ،BOD ، تعیین کلر مورد نیاز برای گندزدایی آب.

آزمایشگاه بیولوژی آب

تشخیص و شمارش میکروارگانیسم هایی که از نظر تکاملی بالاتر از باکتریها قرار دارند، پلانکتون ها، انگلها، قارچها و نماتدها در آب جهت بررسی های بهداشتی و اختلالات احتمالی در تصفیه خانه و شبکه توزیع آب آشامیدنی.

فعالیت ها

- شناسایی و شمارش انواع پلانکتون های گیاهی (دیاتومه، سیانوفیسه، کلروفیسه) و پلانکتون های جانوری (پروتوزوآ، رونیفر، کریستاسه)

- شناسایی و شمارش انواع کرمها نماتدها که به صورت آزاد زی در آب هستند.

آزمایشگاه باکتریولوژی آب

هدف:

بررسی و شناسائی شاخصهای آلودگی باکتریابی در منابع تأمین کننده آب شرب و شبکه آب رسانی بر اساس استانداردهای سازمان بهداشتی جهان.

فعالیتها

– آزمایش باکتریولوژی نمونه های متفرقه.

– سنجش کلر آزاد باقیمانده در شبکه آبرسانی.

– شمارش باکتریهای هتروتروفیک (H.P.C).

– شناسائی باکتریهای فیکال کلیفرم و مجموع کلیفرم.

– انجام آزمایش به روش P.A

– انجام آزمایش به روش LMX

– شناسائی باکتری سود و موناس آئروجینوزا

– شناسائی باکتریهای بیماریزا

آزمایشگاه پژوهشی آب

- جایگزینی روشهای جدید آزمایشگاهی مطابق آخرین استانداردهای موجود.

- راه اندازی و بهره برداری از تجهیزات جدید خریداری شده.

- تهیه گزارش های سالیانه مقایسه ای بررسی کیفی منابع آب.

- کسب آخرین اطلاعات جهانی مربوط به آلاینده های شیمیایی و میکروبی و روشهای نوین تصفیه آب و فاضلاب.

- استقرار سیستم مدیریت کنترل کیفیت و دریافت گواهی ایزو.

- کنترل کیفیت آزمایشگاه های مربوطه.

- انجام تحقیقات و پژوهش در زمینه آب.

- شرکت در جلسات تدوین استانداردها و برنامه ها.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نمودار سازماني شركت آب و قاضلاب استان قم

 

منابع تامين آب آشاميدني و شهرك هاي صنعتي

رودها:رودهای این استان بیشتر از غرب به شرق و از جنوب به سمت شمال جریان دارند. مهم ترین رودهای استان عبارتند از؛ رودهای اصلی " قره چای"و "قمرود"(اناربار) و رودهای فرعی" امامزاده اسماعیل"،"بیدهند"(ابرجس)،"قره سو" و "طغرود". رودهای شور کرج و جاجرود از شمال استان تهران، وارد استان قم شده و سرانجام به دریاچه ی نمک میریزند.تعدادی رودهای فصلی کوچک نیز به دریاچه حوض سلطان در شمال استان وارد میشوند.

 

سدها:سه سد مخزنی امامزاده اسماعیل، سد کبار و سد سنجگان با هدف تامین آب کشاورزی و تغذیه ی سفره های آب زیرزمینی نواحی اطراف احداث شده است.سدهای انحرافی نسبتآ مهمی نیز در سطح استان استان بر روی رودهای مختلف به منظور انحراف آب رودها به کانال های آبیاری در زمینهای کشاورزی زده شده است. سد کبار، از جمله آثار ثبتی میراث فرهنگی و گردشگری استان قم است و بر اساس شواهد، قدیمی ترین سد قوسی جهان محسوب میشود. یکی دیگر از سدهای مخزنی سد پانزده خرداد استک این سد،اگر چه در خارج از استان احداث شده،هدف از ساخت آن تامین آب آشامیدنی مورد نیاز مردم قم بوده است.

 

آب های زیرزمینی:موقعیت های اقلیمی استان قم موجب شده، مردم این منطقه از دیرباز به احداث قنات و حفر چاه برای آبیاری بخش عظیمی از مزارع خود روی آورند.

 

 

 

 

آب و خواص آن

بعد از انسان ، آب شاید یکی از اجزاء بی نظیر جهان هستی باشد . آب از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن تشکیل شده است که این دو عنصر در شرایط معمولی بصورت گاز می باشند . عنصر هیدروژن قابل اشتعال است در حالیکه اکسیژن برای سوختن ضروری است با این وجود آب آتش را خاموش می‌کند .

انسان و سایر حیوانات و همچنین گیاهان بدون آب نمی توانند به حیات خود ادامه دهند صنایع بدون آب نمی توانند به موجودیت خود ادامه دهند در عین حال آب باعث مشکلات زیادی در صنایع می‌شود.

آب ماده ای حیاتی است که حدود 60 تا 70 درصد وزن انسان رشد یافته را تشکیل می دهد و بعد اکسیژن مهمترین ماده برای زیستن می باشد . دو سوم سطح زمین را آب فرا گرفته و بطور کلی می توان گفت که منابع موجود آب دو نوع است :

1- آبهای زیرزمینی

2- آبهای سطحی

برحسب نوع منبع ، نوع آب و مواد موجود در آن متفاوت می باشد مثلاً آبهای سطحی دارای مواد محلول معدنی کمتری نسبت به آبهای عمقی می باشند و برعکس محتوای مواد آلی آبهای سطحی از آبهای عمقی بیشتر است .

ناخالصی هائی که ممکن است در منابع آب موجود باشند به دو دسته جامدهای معلق و محلول تقسیم می شوند . جامدات کلوئیدی و معلق آنهائی هستند که در آب حل نشده و می توان آنها را با صاف کردن جدا نمود . این مواد باعث کدری و ایجاد رنگ در آب می شوند و تا اندازه ای قابل رویت هستند. بعنوان مثال ، گل و لای موجود در آب نمونه ای از مواد معلق موجود در آن است .

مواد محلول در آب ممکن است مواد معدنی یا آلی باشند که با چشم قابل دیدن نیستند و بوسیله تجزیه های شیمیائی تعیین می گردند وجود سختی آب را می توان مثالی برای مواد جامد حل شده ذکر نمود .

علاوه بر این مواد ، گازهای موجود در هوا نیز در آب وارد می شوند ولی بجز در مواقعی که با ناخالصی های دیگر موجود در آب ترکیب می شوند در موارد دیگر بر اثر جوشاندن از آب خارج می‌شوند .

بنابراین آب مایعی است که حاوی مواد معدنی ، آلی و گازهای محلول می باشد در نتیجه بطور کلی با دید ظاهری نمی توان در مورد خوبی و بدی آب قضاوت نمود و زلالی آب دال بر تمیزی آن نمی‌باشند و مسئله تصفیه و میکروب کشی آب در مواقعی که آب مصرف خوراکی دارد مهم است .

 

1. آب سطحی : [1]

آب سطحی ، آبی است که در سطح زمین مثل اقیانوس ها ، دریاچه ها ، رودخانه ها و نهرها وجود دارد . بارش ها با ریزش مستقیم بر منابع آبی و نیز از طریق رواناب ها بخشی از آب های سطحی را تشکیل می دهند .

 

[1]- Surface Water