فصل اول كليات

تعريف، ويژگيها و مشخصات محصول توليدي:

گلاب به حاصل تقطير گل هاي سرخ محمدي Rosa dama scenamiller تازه چيده شده و مخلوط آن با آب كه اساس اضافي آن از محلول ابكي جدا شده است اطلاق مي گردد. البته در ساير كشورها مثل تركيه، بلغارستان و فرانسه از گونه هاي ديگر گل سرخ براي تهيه گلاب استفاده مي شود. در حقيقت گلاب محصول سنتي ايران مي باشد كه برگرفته از گلهاي تازه محمدي مي باشد و در مورد آن همين بس كه متبرك به نام حضرت رسول (ص) مي باشد و نام آن حضرت را به همراه دارد.

توليد گل محمدي و تهيه گلاب سالانه براي هزاران خانواده ايراني اشتغال ايجاد مي كند و گردانندگان اين رشته بوي خوش طبيعت را به خانه علاقه مندان مي برد.

گلاب ايراني جنبه صادراتي دارد و نشانه مرغوبيت آن ايراني بودنش مي باشد به طوريكه خانه كعبه كه قبله مسلمين جهان است با گلاب ناب محمدي كاشان شسته مي شود.

از آنجا كه گلاب براي طعم دادن به مواد غذايي، آشاميدني و يا به عنوان ماده معطر كننده به كار مي رود بنابراين ويژگيهايش بايد به صورتي باشد كه خطري براي مصرف كننده نداشته باشد.

ويژگيهاي آن شامل موارد زير مي باشد.

ويژگي ظاهري: از اين لحاظ گلاب بايد زلال، بي رنگ، بدون سود و رسوب، فاقد ذرات خارجي، فاقد بوي ترشيدگي با هر نوع تخمير، فاقد بوي پختگي، داراي بوي ويژه گل سرخ، طعمي مطبوع و مختصري مايل به تلخي باشد. ضمناً واكنش گلاب بايد اسيدي باشد PH= 3.5-5,5

ويژگي مواد اوليه: آبي كه در تهيه گلاب به كار مي رود بايد مطابق با ويژگيهاي استاندارد آب آشاميدني شماره هاي 1053 و 1011 باشد. آب مقطر مورد استفاده براي رقيق كردن گلاب بايد تازه و تقطير شده باشد و براي تهيه گلاب از گلبرگهاي گل سرخ محمدي كه تازه چيده شده باشد استفاده مي گردد.

ويژگي شيميايي: اسانس: اسانس گل سرخ مايع روغني بيرنگ يا زرد است با طعم و بوي مشخص كه در 25 درجه به حالت مايع چسبنده درمي آيد و در اثر سرد شدن تدريجي شكل توده متبلوري به خود مي گردد و در اثر گرم كردن مجدداً مايع مي شود. اين اسانس از دو بخش جامد و مايع تشكيل شده تركيبات شيميايي آن الكلهاي ترپني مانند ژرانيول و ستبرونلول، ردنيول و نرول از همه مهمتر هستند و نرول موجود در آن به ميزان 5 تا 10 درصد مي تواند اثر بسيار مشخصي بر روي اسانس داشته باشد.

الكلهاي ديگري مانند لينالول، اوژنول و يك استئاروپتن بي رنگ كه در حرارت معمولي جامد است مواد متشكله اسانس گل سرخ را تشكيل مي دهند. بخش جامد گلاب فاقد بو است و بخش مايع داراي بوي خوبي مي باشد. مقدار اسانس موجود در گلابهاي درجه يك بايد حداقل mg35 در ml100 و براي گلابهاي درجه 2 حداقل mg15 در ml100 باشد.

انديس يد، انديس استر، انديس اسيدي، انديس اسيداسيون نيز براي گلابهاي سبك و سنگين مشخص مي باشد كه طبق جدول ارائه مي گردد.

شماره	انواع آزمايش	گلاب سنگين	گلاب سبك
1	وضع ظاهري گلاب	شفاف و زلال بدون ذرات خارجي	شفاف و زلال بدون ذرات خارجي
2	طعم	مطبوع و كمي مايل به تلخي	مطبوع و كمي مايل به تلخي
3	بو	بوي مطبوع گل سرخ	بوي مطبوع گل سرخ
4	انديس اسيدي بر حسب mg اسيداستيك درصد ميلي ليتر نمونه	5/5-5/2	6-1
5	PH	5-3	3-5/0
6	مقدار اسانس بر حسب mg در ml100	حداقل 35	حداقل 15
7	انديس يد	حداقل 35	حداقل 15
8	انديس استر	حداقل 3	حداقل 1
9	انديس اكسيداسيون	حداقل 200	حداقل 130
10	كلرور	نبايد وجود داشته باشد	نبايد وجود داشته باشد
11	سولفات	نبايد وجود داشته باشد	نبايد وجود داشته باشد
12	نيترات و نيتريت	نبايد وجود داشته باشد	نبايد وجود داشته باشد
13	مقدار مس بر حسب ppm	حداكثر 4/0	حداكثر 4/0
14	مقدار ارسنيك بر حسب قسمت در مليون	حداكثر 05/0	حداكثر 05/0
15	مقدار ××× بر حسب ppm	حداكثر 1/0	حداكثر 1/0

گلاب مي تواند به صورت سترون تجارتي تصفيه و عرضه شود كه در اين صورت مطابق با استاندارد سترون تجارتي فرآورده هايي با PH كمتر از 6/4 مورد آزمايش قرار مي گيرد.

ويژگي ميكروبيولوژي: اين مورد نيز طبق جدول زير مي باشد.

شماره	نوع m.o	حداكثر مجاز در هر گرم	دماي گرمخانه گذاري	زمان گرمخانه گذاري	شماره استاندارد
1	شمارش كليه باكتريهاي هوازي فروفيل	102×2	oc 37-35	48 ساعت	356
2	باكتريهاي كلي فرم	منفي	oc 37-35	48 ساعت	437
3	استرپتوكوكهاي گروه D لانسفيد	منفي	oc 37-35	72 ساعت	2198
4	پژودوموناس آثروژنفر	منفي	oc 37-35	48 ساعت	3140
5	كلستريديويهاي احيا كننده سولفيت	منفي	oc 37-35	48 ساعت	2197
6	كپكها	منفي	oc 25-22	5 روز	997
7	مخمرها	منفي	oc 25-22	5 روز	997

منظور از بين بردن m.o هاي بيماري زا و تامين وضعيت بهداشتي گلاب فرآورده نهايي بايد فرايند حرارتي را حداقل به مدت 15 ثانيه در دماي ^oc72 گذرانده باشند و همچنين آلاينده هاي فلزي در گلاب بايد مطابق با جدول زير باشد.

رديف	نام آلاينده	بديشنيه مجاز	روش آزمون
1	آرسنيك بر حسب ppm	0.05	مطابق استاندارد ملي ايران شماره 1478
2	سرب بر حسب ppm	0.1	مطابق استاندارد ملي ايران شماره 1478
3	مس بر حسب ppm	0.4	مطابق استاندارد ملي ايران شماره 1478

 

وجود اين عناصر در گلاب مي تواند رنگ مواد غذايي را كه آن گلاب در تهيه انها به كار رفته تحت تاثير قرار دهد. به طور كلي با توجه به سمي بودن عناصر ارسنيك و سرب مقدار آنها نبايد بيشتر از مقدار ذكر شده باشد. در غير اينصورت خطر مسموميت وجود دارد.

ديگهائي كه براي تقطير به كار مي روند بايد از جنسي باشند كه سمي نبوده و بو و مزه خاصي را به گلاب انتقال ندهد. به عبارت ديگر بايد از جنسي باشند كه تاثيري در كيفيت فرآورده ايجاد نكند و در نهايت اينكه حمل و نقل گلهاي سرخ در دماي ^oc15 مطلوب مي باشد.

تعيين مصرف سرانه

كشور ايران جزء كشورهاي در حال توسعه است و رشد نسبي جمعيت در اين كشور اغلب بالاست

بر اساس اطلاعات به دست آمده از سرشماري هاي سالهاي 1365-1355 رشد جمعيت 3% است.

ولي رشد جمعيت در سال هاي 1385-1375 به 5/2% رسيده است.

اگر بخواهيم جمعيت ايران را دقيق تر بررسي كنيم فاكتورهايي مثل رده هاي سني، ميزان مواد، نوع جنس، تعداد خانواده و … را در نظر بگيريم.

در اينجا نرخ رشد جمعيت 5/2% در نظر گرفته شده كه آنرا در فاصله سالهاي 1384 تا 1389 جهت تعيين مصرف سرانه در نظر مي گيريم.

F= P(1+i) ⁿ

F : جمعيت در آينده

P: جمعيت فعلي

i: نرخ رشد جمعيت

n: تعداد سالهايي كه از امروز سپري مي شود.

اگر ميزان مصرف هر ايراني را در سال نيم ليتر گلاب در نظر بگيريم خواهيم داشت

 

 

 

2-1-نحوه بسته بندي و ظروف بسته بندي:

كليه موادي كه در بسته بندي به كار مي رود بايد شرايط خوب و بهداشتي انبار شود و بر حسب نوع بايستي به نحوي انتخاب شوند كه خود باعث انتقال آلودگي و خرابي محصول نگردد. در ضمن اين مواد بايد مورد تاييد مقامات كنترل كننده ذيصلاح باشد. به طور كلي گلاب بايد در ظروفي كه حاوي مقدار كمي هوا باشد نگهداري شود.

ظروف مخصوص عرضه به بازار گلاب مي تواند شامل انواع زير باشد:

نوع شيشه اي: گلاب بايد در بطريهايي از جنس شيشه ترجيحاً قهوه اي، شفاف، بدون حباب هوا، تميز و ضد عفوني شده پر گردد و درآن به وسيله سرپوش تميز و غير قابل نفوذ بسته شود. و از نظر شكل و نوع و حجم يكسان باشد بسته بندي اين بطريها بايد به نحوي باشد كه در موقع حمل و نقل و جا به جا شدن از شكسته شدن شيشه ها جلوگيري شود.

نوع پليمري: در صورت استفاده، اين بسته بندي هاي پليمري بايد داراي مقاومت كافي بوده و از نوع مجاز براي مواد غذايي باشد.

نوع پلاستيكي: اين نوع بسته بندي بايد با ضخامت لازم و بدون واكنش شيميايي بوده و از نوع مناسب براي مواد غذايي باشد.

نكته قابل توجه اين است كه جنس درپوس براي گلاب بي اثر است يعني مي تواند از نوع فلزي و يا از نوع پلاستيكي باشد. بسته بندي گلاب در اندازه هاي 300، 450، يك ليتري و دو ليتري انجام مي گيرد كه بسته بندي 300 و 450 معمولاً از جنس شيشه و پلاستيك است و بسته بندي يك ليتري و دو ليتري منحصراً از نوع پلاستيكي و پليمري است.

بعد از پر كردن ظروف بسته بندي توسط دستگاه شرينگ پك صورت مي گيرد و درب بندي نيز در همين زمان صورت مي گيرد.

شرينگ كپ بسته بندي نيمه اتوماتيك است. پر كردن ظروف هم مي تواند توسط فيلر صورت گيرد و هم به صورت دستي توسط كارگر درب بندي نيز به همين گونه است. اين كه بسته بندي و درب بندي توسط دستگاه باشد يا كارگر به ظرفيت توليد، زمان توليد و نيروي كارگر بستگي دارد.

در مورد بعضي از محصولات كارتن گذاري هم داريم يعني شيشه ها ديگر به بخش شرينگ نمي رود و درون كارتن قرار مي گيرد. به طوريكه ابتدا كف كارتن به كمك نوار چسب محكم مي شود. شيشه ها داخل آن قرار مي گيرد و بعد كارتن با نوار چسب محكم مي شود.

3-1-نشانه گذاري:

هر محصول با نشانه گذاري آن شناخته مي شود. به طور كلي آگاهيهاي زير بايد با مركب غير سمي پاك نشدني با خط خوانا روي هر شيشه يا كارتن جداگانه به زبان فارسي و اگر محصول براي صادرات است به زبان كشور خريدار و يا انگليسي در محلي كه به وضوع قابل رويت باشد نوشته و يا برچسب شود.

گاهي اين اطلاعات بر روي ليبل چاپ و در مورد محصولات به كار گرفته مي شود.

اين اطلاعات عبارتند از:

1-1-نام و نوع كالا

2-1-نام و نشاني توليد كننده، آدرس، email و شماره تلفن

3-1-ميزان اسانس گل سرخ محمدي

4-1-وزن خالص

5-1-مشخصات بهر[1] (شماره سري ساخت).

6-1-تاريخ توليد (روز- ماه- سال).

7-1-تاريخ انقضاء و قابليت مصرف (روز- ماه- سال).

8-1-شرايط نگهداري (دور از نور- در محل خنك)

9-1-شماره پروانه ساخت از وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكي

10-1-ذكر عبارت ساخت ايران.

11-1-مخصوص صادرات (در صورت صادراتي بودن)

اتيكت محصول گلاب

4-1-مصارف عمده محصول:

گلاب محصول سنتي ايران است. در مورد گل محمدي با رايحه معنوي همين بس كه متبرك به نام حضرت رسول است.

خانه خدا كه قبله مسلمين جهان است با گلاب ايراني شستشو مي شود. گلاب محصولي است كه در هر خانه ايراني يافت مي شود. اين محصول داراي طبيعتي گرم است كه جهت تسكين و بهبود بسياري از بيماريها استفاده مي شود. چرا كه گلاب مقوي قلب اعصاب و مغز بوده و مضوح است.

ويژگي شاخص گلاب همان عطر و بوي خوش و مقدس آن است كه در ايران جهت خوشبو كردن اماكن مقدس به خصوص زيارتگاهها به كار مي رود.

همچنين از اين صنعت استفاده كرد و از آن در تهيه عطر و ادكلن و لوازم آرايشي استفاده شده.

گلاب مي تواند جنبه خوراكي داشته و به عنوان چاشني بخش و سو چاي و شربت به كار رود. همچنين در قناديها و شيريني پزيها نيز كاربرد دارد. همچنين از قسمت روغني جمع آوري شده گلاب در دكانتور براي كارخانجات آدامس سازي و … استفاده مي گردد.

5-1-ارائه ديدگاه كلي در مورد قيمت و بازار فروش و بررسي بازار و شناخت واحدهاي مشابه

هدف اين قسمت بررسي تعداد واحدهاي گلابگيري در سطح استان و كشور و درصد صادرات و واردات آن مي باشد. اينكه چه كساني موافقت اصولي گرفته و يا در حال گرفتن آن هستند و به طور كلي يك بررسي كلي از بازار.

 

[1] -بهر يا l, tعبارت است از مقدار معيني از كالا كه تحت شرايط يكنواخت ساخته و يا توليد گردد.