فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه 1

برخي از استانداردهاي تابلوها 2

تعاريف تابلو ها 4

شرايط كار عادي 6

اطلاعات و لوح ويژگيها 9

اينترلاكها 10

طبقه بندي درجه حفاظتي تابلوها 12

علائم به كار رفته 13

كات اوت فيوز – برقگير 19

سكسيونر قابل قطع زير بار 20

تابلوي ان – اف 21

باردهي ترانسفورماتور 22

تنظيم ولتاژ 26

مراقبت و نگهداري از ترانسهاي قدرت 30

روشهاي خشك كردن ترانسها 35

 

 

مقدمه

نكاتي در مورد ساختمان تابلوها :

تابلو مي تواند از يك يا چند صفحه از جنس عايق كه جاذب رطوبت و خود سوز نباشد (فيبر الكتريكي ) تشكيل شده يا تمام فلزي باشد .چنانچه تابلو در محلي كه افراد غير متخصص در آن رفت و آمد مي كنند نصب شده باشد نبايد هيچ يك از قسمتهاي برق دار آ‎ن در دسترس يا قابل لمس باشد . به عبارت ديگر ، تابلو بايد با صفحات يا درب هاي عايق يا فلزي محصور شده باشد . براي دسترسي به قسمتهاي برق دار تابلو بايد بتوان صفحات محافظ يا درهاي سرويس آن را با استفاده از نوعي ابزار پياده كرد .

علاوه بر اين ، در چنين محلهايي تابلو بايد مجهز به در قفل شو باشد ، به نحوي كه كليه كليدها و لوازم و تجهيزات كنترل تابلو در پشت آن قرار گرفته باشد .

يادآوري 1 : چنانچه تابلو مجهز به كليدهاي كنترل روشنايي و نظاير آن باشد ، اين كليدها مي توانند موقع قفل بودن در تابلو در دسترس باقي بمانند از محل نصب كليدها نبايد امكان دسترسي به ترمينالهاي آنها يا داخل تابلو وجود داشته باشد .

يادآوري 2 : براي كمك به خنك شدن لوازم داخلي تابلو مي توان آن را به منافذ عبور هواي خنك كننده مجهز كرد مشروط بر اينكه آب ترشح شده نتواند به قسمتهاي برق دار آن سرايت كند .

تابلو بايد ساخت كارخانه و مطابق استاندارد هاي ملي يا بين المللي معتبر باشد .

برخي از استاندارد تابلوهاي «قدرت و فرمان » فشار قوي و ضعيف

تعاريف :

1- تابلو تمام بسته : عبارتست از مجموعه سوار شده در شركت كه تمام جوانب آن ، جزء سطح نصب كه ممكن است باز باشد به نحوي بسته باشد ، كه حداقل درجه حفاظت IP20 داشته باشد .

2- تابلو تمام بسته ايستاده : منظور تابلويي كه دسترسي براي فرمان ، تعويض فيوز و لوازم ، اتصال سر كابل و سيم و غيره كلاً از طرف جلو تابلو پذير باشد و شامل يك يا چند سلول مي باشد .

3- تابلو ايستاده دسترسي از پشت : عبارت است از تابلويي كه وسايل اندازه گيري در جلو تابلو قرار گرفته و فرمانها از سمت جلو تابلو انجام مي شود ، ولي دسترسي براي تعويض وسايل و اتصال كابلها و … از پشت تابلو امكانپذير است .

ابعاد تابلو :

حداكثر ابعاد تابلوهاي فشار ضعيف ايستاده قابل دسترسي از جلو و قابل دسترسي از پشت به قرار زير است :

تابلو قابل دسترسي از جلو :

ارتفاع : 220 سانت عرض : 90 سانت عمق : 60 سانتي متر

تابلو قابل دسترسي از عقب :

ارتفاع : 220 سانت عرض : 90 سانت عمق 80 سانت

4- تابلو توزيع نيرو و روشنايي براي نصب در محوطه باز :

اين نوع تابلو بايد از نوع ايستاده و بااسكلت نگهدار از آهن گالوانيزه به فرم نبشي ، ناوداني و سپري و پوشش آن از ورقهاي آهن گالوانيزه با ضخامت حداقل 2 ميليمتر يا بيشتر ساخته شود و به نحو مطلوب رنگ آميزي شود . (پيوست ت ) بدنه اين نوع تابلو ها بايد به نحوي ساخته شود كه كليه جوانب آن كاملاً مسدود بوده و فقط از طرف جلو قابل دسترسي باشد .

سقف اينگونه تابلوها داراي شيب دو طرفه با لبه برگردان به طرف داخل باشد و حداقل پنج سانتي متر از هر چهار طرف بزرگتر از ابعاد سقف تابلو باشد .

ساختمان تابلو بايد طوري باشد كه دسترسي به كليه لوازم و تجهيزات داخلي تابلو براي فرمان تعمير ، تعويض ، بدون تداخل با كار قسمتهاي ديگر امكان پذير باشد .

اينگونه تابلو ها بر روي سكوهايي به ارتفاع 20 الي 25 سانتي متر بالاتر از كف نصب مي شوند كه در بند 1-2 جلد سوم كتاب استانداردهاي توزيع تابلو تحت عنوان نصب و نگهداري تابلو ها آمده است .

ابعاد تابلو :

ابعاد تابلو هاي توزيع نيرو و روشنايي در محوطه باز به قرار زير است .

ارتفاع :120 سانتي متر

عرض :بر حسب نياز

عمق : 40 سانتي متر

قسمت اول:

تعاريف :

1- تابلوهاي قدرت و فرمان :

تركيبي از وسايل كليد زني همراه با تجهيزات كنترلي ، حفاظتي و تنظيم است كه شامل وسايل جنبي ، اتصالات مربوطه ، محفظه ها ، وسازنده هاي نگهدارنده آنها مي باشد .

2- تابلو هاي قدرت :

تركيبي از وسايل كليد زني همراه با تجهيزات كنترل ، اندازه گيري ،حفاظت و تنظيم است كه شامل وسايل جنبي …نيز مي باشد و اصولاً در ارتباط با توليد ، انتقال و توزيع و تبديل انرژي الكتريكي بكار مي رود .

3- تابلو هاي فرمان :

مشخصات كلي اين نوع تابلو همانند بالاست و اصولاً براي كنترل تجهيزات مصرف كننده انرژي الكتريكي ، بكار مي رود .

4- بوشينگ :

ساختاري است كه يك هادي را از ميان يك پوشش و يا جداره عبور داده و آنرا نسبت به آنها عايق مي كند و شامل متعلقات اتصالات به جداره پوشش نيز مي باشد .

5- دماي هواي محيط :

دماي هواي اطراف محفظه خارجي تابلو قدرت يا فرمان است كه تحت شرايط مشخص شده براي تابلو بدست مي آيد .

6- مدار فرعي :

كليه قسمتهاي هادي يك مجموعه كه در تشكيل مداري براي كنترل ، اندازه گيري ، حفاظت و تنظيم ، و غيره بكار رفته باشد .

7- مقدار اسمي سطح عايق :

به مجموعه مقادير ولتاژ (با فركانس قدرت و جذبه ) كه ايستادگي عايقي تابلو هاي قدرت و فرمان را در برابر تنش دي الكتريكي مشخص كند اطلاق مي شود .

8- جريان ايستادگي كوتاه مدت :

مقدار موثر جرياني است كه يك مدار تابلوي قدرت يا فرمان در زمان كوتاه مشخص و تحت شرايط تعيين شده مي تواند تحمل كند .

9- جريان ايستادگي پيك :

مقدار پيك جرياني است كه مدار تابلو هاي قدرت و فرمان مي تواند تحت شرايط مشخص ، در برابر آن ايستادگي كند .

شرايط كار عادي :

تابلو هاي قدرت و فرمان با پوشش فلزي طرح شده مطابق اين استاندارد ، تحت شرايط زير مورد استفاده قرار مي گيرند .

الف – دماي هواي محيط بيشتر از 40 سانتي گراد نشود و مقدار متوسط آن در مدت 24 ساعت از 35 درجه سانتيگراد بيشتر نباشد .

ب – حداكثر دما به صورت بالا بود، حداقل دما به صورت زير است :

- براي نصب در داخل ساختمان 5- درجه سانتي گراد .

- براي نصب در هواي آزاد : در شرايط معتدل 25- درجه سانتي گراد . در شرايط سرد و يخ بندان 50- درجه سانتي گراد . استاندارد مقادير اسمي جريان مطابق نشريه IEC شماره 59 :

8 3/6 5 4 15/3 5/2 2 6/1 25/1 1

80 63 50 40 5/31 25 20 16 5/12 10

800 630 500 400 315 250 200 160 125 100

8000 6300 5000 4000 3150 2500 2000 1600 1250 1000

پ- مقدار اسمي سطح عايق :

مقدار اسمي سطح عايق براي تأ سيساتي كه به خارج راه دارند بايستي از جدول (2-2)در شرليط استاندارد در نظر گرفته شده است . (فشار اتمسفر برابر 1013 ميلي بار و دماي 20 درجه سانتي گراد و رطوبت 11 گرم در متر مكعب).جدول( 2 -2)

 

ولتاژ اسمي (كيلو ولت موثر)	ولتاژ ايستادگي ضربه اي (كيلو ولت ) نسبت به زمين و بين فاصله بين فازها عايق	ولتاژ ايستادگي براي يك دقيقه با فركانس 50 هرتز(كيلو ولت موثر) نسبت به زمين و بين فازها بين فاصله عايق آزمون نوعي آزمون معمولي
6/3 2/7 12 5/17 24 36 5/72	45 52 60 70 75 85 95 110 125 145 170 195 325 375	21 27 35 45 55 75 140	16 22 28 38 50 70 140	25 35 45 60 75 100 190

 

توجه :

در مواردي كه لازم باشد بايد جهت اطمينان از وجود شرايط مناسب كار ، اقدامات احتياطي (مانند گرمايش يا تهويه ) بعمل آيد ، مثلاً براي بعضي از رله ها ، دستگاههاي اندازه گيري و غيره دماي محيط كارنبايد 5+ درجه سانتي گراد كمتر شود .

پ – ارتفاع كمتر از 1000 متر باشد ،

توجه :

مقادير نامي سطح عايق كه در بندهاي قبل مشخص شده اند براي تابلو هاي قدرت و فرمان كه در ارتفاع هاي كمتر از 1000 متر و دماهاي مشخص شده بالا بكار مي رود و در انتخاب تابلو در ارتفاع هاي بالاي 1000 متر مورد استفاده قرار مي گيرد بايد ضريب تصحصح مطابق جدول (2-1) اعمال گردد.

ضريب تصحيح براي ولتاژهاي نامي	ضريب تصحيح براي ولتاژهاي آزمون نسبت به سطح دريا	ماكزيمم ارتفاع متر
1 95/0 8/0	1 05/1 25/1	1000 1500 3000

 

قسمت 2 – مقادير اسمي :

الف – فركانس اسمي : فركانس اسمي برابر 50 هرتز انتخاب مي گردد .

ب- جريان اسمي عادي : مقاديرجريان اسمي عادي مدار ها مانند فيدرها ، شينه ها بايد مطابق استاندارد اسمي نشريه IEC شماره 59 انتخاب گردد .

ابعاد تابلو :

الف – حداكثر ابعاد تابلوي فشار قوي تمام بسته قابل دسترسي از جلو بدين صورت است :

	تابلو هاي 20 كيلو ولت	تابلو هاي 33 كيلو ولت
ارتفاع حداكثر (سانتي متر )	220	225
عرض حداكثر( سانتي متر)	140	160
عمق حداكثر( سانتي متر )	140	160

ب- حداكثر ابعاد تابلو هاي فشار قوي تمام بسته كشوئي :

	تابلو هاي 20 كيلو ولت	تابلو هاي 33 كيلو ولت
ارتفاع حداكثر (سانتي متر )	تا 225	تا 225
عرض حداكثر (سانتي متر)	110	130
عمق حداكثر( سانتي متر)	-	-

 

اطلاعات ، لوحه ويژگيها :

الف – اطلاعاتي كه بايد توسط بهره بردار داده شود : - نوع داخلي يا خارجي بودن و شرايط كاري (سرويس دهي)

- درجات حفاظتي

- دياگرام مدار

ب- اطلاعاتي كه بايد توسط سازنده داده شود : - مقادير اسمي و اطلاعات ساختاري. - دستورالعملهاي بهره برداري و تعمير و نگهداري

- دستورالعمل حمل و نقل (وزن و ابعاد جعبه ها )

ج – لوحه ويژ گيها :

اطلاعات زير اجباري است :

الف – نام سازنده يا علامت (آرم) مشخصه آن .

ب- شماره سريال يا نوع علامت طراحي كه توسط آن ، تمام اطلاعات لازم را بتوان از سازنده دريافت كرد .

اطلاعات زير نيز توصيه مي شود :

- ولتاژ اسمي .

- جريان اسمي براي شينه ها و براي مدارها .

- فركانس اسمي .

- سال ساخت .

اينترلاكها :

به دلايل ايمني و سهولت بهره برداري ، بين قطعات مختلف تابلو ، اينترلاك نصب مي گردد . اقدامات زير براي مدارات اصلي لازم مي باشد .

الف – تابلو هاي قدرت و فرمان با پوشش فلزي داراي قطعات جدا شدني .

خارج كردن و يا درگير نمودن يك كليد : كليد قدرت يا كنتاكتور نبايد امكان پذير باشد مگر اينكه وسيله كليد زني در حالت مدار باز باشد . بجز وضعيت كار (اتصال) قطع يا جدا شده ، آزمايش و يا در وضعيت زمين شده ، نبايد كليد قدرت ، كليد و يا كنتاكتور قادر به كاركردن باشد . بجز در مواقعي كه وسيله كليد زني به مدارات كمكي متصل است ، بستن كليد قدرت و يا كنتاكتور بايستي غير ممكن باشد .

ب – تابلو هاي قدرت و فرمان با پوشش فلزي بودن وجود قطعات جدا شدني وداراي كليد جدا كننده .

اينترلاكها براي جلوگيري از كار كردن كليدهاي جدا كننده ، تحت هر شرايطي بجز در موارد ذكر شده در بند 3 نشريه IEC شماره 129 بكار مي روند . بجز در حالت باز بودن كنتاكتور ، كليد و يا كليد قدرت عملكرد جدا كننده (باز و بسته شدن ) نبايد ممكن باشد .

وسايلي كه در مدارات اصلي نصب شده اند و عملكرد نادرست آنها ، باعث ضرر و آسيب مي شوند و يا براي حفظ فاصله عايقي به هنگام تعمير و نگهداري مورد استفاده قرار مي گيرند بايستي داراي سيستم قفل باشند .

زمين كردن :

يك هادي زمين در تمام طول تابلوي قدرت و فرمان بايستي كشيده شود . در شرايط اتصال كوتاه در هادي زمين چگالي جريان از 200 آمپر بر ميلي نبايد تجاوز كند (البته وقتي كه هادي از نوع مس باشد ) و همچنين سطح مقطع اين هادي نبايستي از 30 ميلي متر مربع كمتر باشد و هادي زمين در انتها بايد طوري بريده شود كه داراي ترمينال مناسب براي اتصال به سيستم زمين تأسيسات باشد .

هر واحد اتصال زمين بايد گردد. تمام قسمتهاي فلزي كه به مدارات اصلي و كمكي تعلق ندارند بايستي به هادي اتصال زمين متصل شوند .

در جاهايي كه اتصال زمين بايستي جريان كامل اتصال كوتاه سه فاز را حمل كند (براي مثال حالتي كه كليدهاي زمين بكار مي روند ) ، اين اتصالات بايد ابعاد مناسبي داشته باشند .

توجه :

جرياني كه بين هادي زمين و نقطه اتصال كوتاه سه فاز مدار زمين ، توسط هاديها حمل مي شود به مقدار قابل توجهي به نقطه خنثي ايزوله شده و سيستمهاي زمين بستگي داشته و اين جريان متفاوت است و اين موضوع ممكن است به توافق توليد كننده و بهره بردار مربوط باشد .

طبقه بندي درجات حفاظتي براي تابلوها :

اين فصل طبقه بندي درجات حفاظتي تابلوهاي الكتريكي را مشخص مي كند و سازندگان تجهيزات بايد نوع حفاظت قسمتهاي مختلف را مشخص كنند . محدوده كاربرد اين طبقه بندي ، تابلوهاي بكار رفته در شبكه هاي توزيع را شامل مي شود .

نوع حفاظتي كه در اين طبقه بندي مشخص شده شامل موارد زير مي باشد :

1- حفاظت اشخاص در برابر تماس با قسمتهاي برق دارومتحرك در داخل تابلو و حفاظت وسايل داخل تابلو در برابر نفوذ اجسام خارجي جامد به تابلو .

2- حفاظت تجهيزات داخل تابلو در برابر ورود مايعات به داخل آن .

علائم بكار رفته :

براي نشان دادن درجات حفاظت ، ابتدا دو حرف IP آورده مي شود و سپس با دو عدد مشخص كه در بندهاي 1-2 و 1-3 آمده است . درجه حفاظت تابلو مشخص مي گردد . اولين رقم نمايانگر درجه حفاظت اشخاص در برابر تماس با قسمتهاي برق دار متحرك داخل تابلو و نفوذ اجسام خارجي جامد به آن و دومين رقم نشاندهنده درجه حفاظت در برابر نفوذ مايع به داخل تابلو مي باشد .

مثال فوق درجه حفاظتي تابلو طرح شده اي را نشان مي دهد كه در مقابل اجسام بزرگتر از يك ميليمتر و در برابر پاشيدن مايع حفاظت شده است .

اولين رقم مشخص كننده درجه حفاظتي :

اولين رقم نشان دهنده حفاظت اشخاص در برابر تماس با قسمتهاي متحرك و برق دار در داخل تابلو و حفاظت در برابر نفوذ اجسام خارجي جامد به داخل تابلو مي باشد .

درجه حفاظت در مورد اولين رقم مشخصه در جدول (1-1) آمده است . ج

اولين رقم مشخصه	درجه حفاظت   توصيف كوتاه و مختصر تعريف		وضعيت آزمايش رجوع به بند
0	حفاظت نشده	هيچ حفاظت مشخصي ندارد	1-6-1
1	دربرابراجسام جامد بزرگتر از 50 ميليمتر حفاظت شده است	سطح بزرگي از بدن مانند يك دست در مقابل اجسام جامد با قطر بزرگتر از 50 ميليمتر نيز محافظت شده است	1-6-2
2	دربرابراجسام بزرگتر از 12 ميليمتر حفاظت شده است	انگشتان يا اجسام مشابه بطول كمتر از 80ميليمتر و به قطر بزرگتر از 12 ميليمتر در برابر تماس با قسمتهاي برق دارو متحرك داخل تابلو محافظت شده	1-6-3
3	در برابر اجسام بزرگتر از 5/2 ميليمتر حفاظت شده است	ابزارها ، سيمها و مواد مشابه به قطر بيشتر از 5/2 ميليمتر در برابر تماس با قسمتهاي داخل حفاظت شده اند	1-6-4
4	در برابر اجسام جامد بزرگتر از 1 ميليمتر حفاظت شده اند.		1-6-5
5	حفاظت در مقابل گرد و غبار مضر وجود دارد .	از نفوذ گرد و غبار بطور كلي جلوگيري نشده و ليكن گرد و غبار نمي تواند به مقدار كافي در عملكرد رضايتبخش وسايل تداخل كند.	1-6-6

 

دومين رقم مشخص كننده درجه حفاظتي :

دومين رقم ، نشاندهنده حفاظت وسايل در مقابل نفوذ مايع مي باشد . جدول (1-2) نوع حفاظت را با توجه به رقم دوم نشان مي دهد . جدول (1-2)

دومين رقم مشخصه	درجه حفاظت توصيف كوتاه ومختصر تعريف		وضعيت آزمايش
0	حفاظت نشده	هيچ حفاظت مشخصي وجود ندارد	1-7-1
1	حفاظت در مقابل قطرات آب	قطرات آب كه بصورت عمودي بر روي تابلو مي ريزد براي تابلو مضر نيست.	1-7-2
2	محافظت در مقابل قطرات آب با زاويه ريزش 15 درجه	قطرات آب كه بصورت عمودي مي ريزند برروي تابلويي كه 15 درجه از وضعيت عادي خود كج شده مضر نيست.	1-7-3
3	حفاظت در مقابل باران و قطرات آب با زاويه 60 درجه	قطرات آب در زاويه تا 60 درجه نسبت به حالت عمودي نبايستي هيچگونه آسيبي به تابلو برساند .	1-7-4
4	حفاظت در مقابل پاشيدن مايع	مايع پاشيده شده از هر جهت نبايستي به تابلو آسيبي برساند	1-7-5
5	حفاظت در مقابل پاشيدن آب تحت فشار	آب پاشيده شده توسط شيپورك شيلنگ از هر طرف نبايستي براي تابلو مضر باشد.	1-7-6

 

درجات حفاظتي : حفاظتهايي كه معمولاً مورد استفاده قرار مي گيرند با توجه به جدول (1-1) و (1-2) در جدول (1-3 ) آمده است . جدول

اولين رقم (حفاظت در مقابل تماس و نفوذ اجسام خارجي)	0	1	دومين رق   2	(حفاظت در مقابل مايع)   3	4	5
0	IP00