بررسی زمین شناسی ، پتروگرافی و ژئوشیمی کانسار بوکسیت روستای عزیزی (سرفاریاب) شهرستان دهدشت، استان کهگیلویه و بویراحمد....

برچسب ها

آزمایشات روانشناسی تجربیگزارشات روانشناسی تجربیآزمایش روانشناسی تجربی

پیوند ها

آمار بازدید

بازدید امروز : 48
بازدید دیروز : 60
بازدید کل : 673101

بررسی زمین شناسی ، پتروگرافی و ژئوشیمی کانسار بوکسیت روستای عزیزی (سرفاریاب) شهرستان دهدشت، استان کهگیلویه و بویراحمد....

فهرست مطالب صفحه

فصل اول: کلیات

1-1 مقدمه

1-2 اهداف مطالعه

1-3 موقعیت منطقه

1-3-1 مختصات جغرافیایی برش مورد مطالعه و راه های دسترسی به آن

1-3-2 جغرافیای طبیعی و اقلیم

1-3-3 ژئومورفولوژی

1-3-4 موقعیت تاریخی و فرهنگی

1-4 گذری بر مطالعات پیشین

1-5 روش مطالعات

1-5-1 جمع آوري منابع و اطلاعات پيشين

1-5-2 مطالعات صحرایی

1-5-3 مطالعات و روش آزمایشگاهی

فصل دوم: زمین شناسی عمومی

2-1 مقدمه

2-2 جايگاه منطقه در تقسيمات زمين شناسي ايران

2-3 پي‌سنگ زاگرس

2-4 زير پهنه‎هاي زاگرس

2-4-1 زيرپهنة راندگي‌ها

2-4-2 زیرپهنه زاگرس چین خورده

2-5 وضعیت تکتونیکی زاگرس

2-6 معرفی سیستم کرتاسه

2-7 کرتاسه در ایران

2-8 کرتاسه در زاگرس

2-9 چینه شناسی سازند های کرتاسه حوضه زاگرس

2-10 زمین شناسی منطقه مورد مطالعه

2-11 زمین ساخت (تکتونیک) منطقه مورد مطالعه

2-12 چینه شناسی سازند های سروک و ایلام دربرش های الگو

2-12-1 سازندآهکی سروک

2-12-2 سازند آهكی ايلام :

2-13 چینه شناسی سازند های موجود در منطقه مورد مطالعه

2-13-1 سازند سروک

2-13-2 سازند ایلام

2-13-3 سازند گورپی

2-13-4 سازند پابده

2-13-5 سازند آسماری

فصل سوم: پتروگرافی

3-1 مقدمه

3-2 بوکسیت

3-2-1 خصوصیات شیمیایی و فیزیکی بوکسیت و آلومینیم

3-3 تاریخچه اکتشاف و استخراج ذخایر بوکسیت در ایران

3-4 روش اکتشافات بوکسیت

3-5 روشهای استخراج کانسارهای بوکسیتی

3-6 انواع مختلف ذخایر کارستی بوکسیتی جهان از دیدگاه باردوزیی (Bardossy,1982)

3-6-1 کانسارهای نوع مدیترانهای

3-6-2 کانسارهای نوع تیمان

3-6-3 کانسارهای نوع قزاقستان

3-6-4 کانسارهای نوع آریج (Ariege)

3-6-5 کانسارهای نوع سالنتو

3-6-6 نوع تولسک (Tulsk)

3-6-7 ذخایر بوکسیتی ایران

3-7 معادن بوکسیت فعال در ایران

3-8 وضعیت ذخایر بوکسیت ازنظر زمان تشکیل در ایران

3-8-1 کانی سازی بوکسیت در پرمین و پرمو-تریاس

3-8-2 کانی سازی بوکسیت در تریاس-ژوراسیک

3-8-3 کانی سازی بوکسیت در کرتاسه

3-9 کاربرد بوکسیت و آلومینیوم

3-10 تقسیم بندی بوکسیت ها از نظر توپوگرافی تشکیل

3-11 فاکتورهاي مهمي که در تشکيل و حفظ بوکسيت ها نقش اساسي دارند

3-12 برونزدهای بوکسیتی موجود درمنطقه مورد مطالعه

3-13 تقسم بندی بوکسیت بر اساس کانی شناسی

3-14 مطالعات مقاطع نازک میکروسکوپی برداشته شده از سازند های سروک و ایلام

3-14-1 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنز شماره 106)

3-14-2 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنز شماره 104)

3-14-3 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنز شماره 88)

3-14-4 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنز شماره 80)

3-14-5 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنزشماره 36)

3-14-6 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنز شماره 35)

3-14-7 توصیف مقاطع میکروسکوپی برداشته شده از (لنز شماره 105)

3-15 مطالعات مقاطع صیقلی عدسی های بوکسیتی در محدوده مورد مطالعه

3-16 نتایج XRD نمونه های برداشته شده از عدسی های بوکسیتی موجود در منطقه

3-17مهمترین اشکال بافتی درکانسارهای بوکسیتی مورد مطالعه

3-18 کانی شناسی کانسار بوکسیتی منطقه مورد مطالعه

3-19 مقایسه نتایج مطالعات کانی شناسی مقاطع صیقلی میکروسکوپی با آنالیزهای (XRD)

فصل چهارم: ژئوشیمی

4-1 مقدمه

4-2 زمین شیمی عناصر اصلی

4-3 عناصر کمیاب

4-4 عناصر نادر خاکی

4-5 رابطه ژئوشیمی با کانساربوکسیتی (Bauxite)

4-6 ژئوشیمی آلومینیوم

4-7 مقایسه کانی شناسی بوکسیت منطقه با دیگر ذخایر بوکسیتی در ایران

4-8 نتیجه آنالیز اندازه گیری وزن مخصوص(SG)نمونههای برداشته شده از عدسی های بوکسیتی

4-9 تفسیر نتایج تجزیه شیمیایی آزمایشات XRF))

4-9-1 تفسیر نتایج تجزیه شیمیایی آزمایشات XRF)) در عدسی بوکسیتی شماره (106)

4-9-2 تفسیر نتایج تجزیه شیمیایی آزمایشات XRF)) در عدسیهای بوکسیتی (35، 36، 80، 88، 105،104)

4-10 تفسیر نمودارهای هیستوگرام و ضریب همبستگی (Correlation)عناصر مورد مطالعه

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات

5 -1 نتیجه گیری

5 -2 پیشنهادات

5- 3 منابع

فهرست شکل ها

شکل 1-1: عکس ماهواره ای ازلنزهای بوکسیتی منطقه ....................................................................................................17

شکل 1-2: موقعیت جغرافیایی و راه های ارتباطی برش مورد مطالعه............................................................................18

شکل 2-1: موقعیت منطقه مورد مطالعه نسبت به واحد های رسوبی و ساختمانی ایران .........................................28

شکل2-2: تقسیمات زاگرس از دیدگاه ساختاری در محدوده کشور ایران ...................................................... ...........29

شکل 2-3: تکامل زمین ساختی- چینه شناسی زاگرس ..... .........................................................................................34

شکل2-4: جغرافیای جهانی درانتهای دوره کرتاسه.............................................................................................................36

شکل2-5: آب و هوای ایالت های مختلف زمین شناسی در دوره کرتاسه .....................................................................38

شکل 2-6: واحد های سنگی حوضه های عمده ساختاری- رسوبی ایران در بخشی از کرتاسه...... .......................40

شکل2-7: ارتباط زمانی و مکانی واحدهای سنگ چینه ای کرتاسه حوضه زاگرس ..............................43

شکل 2-8: پراکندگی گسل های ایران و موقعیت گسل اصلی زاگرس و شهر دهدشت .........................................46

شکل 2-9: نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه ........................................................................................................47

شکل 2-10: دورنمایی از کانسار بوکسیتی و سازند های موجود در گستره مورد مطالعه ......................................51

شکل2-11: نشان دهنده آهک های خاکستری رنگ سازند سروک .............................................................................53

شکل2-12: آهک های متوسط لایه کرمی روشن بخش پایینی سازند ایلام موجود در منطقه ...............................55

شکل 2-13: نمایی از شیلهای تیره سازند گورپی در منطقه .........................................................................................57

شکل 2-14: تطابق سنک چینه ای سازند آسماری در حوضه زاگرس و مقایسه آن با کشورهای........... .............58

شکل 2-15: دورنمایی از موقعیت سازند آهک آسماری و سازند گورپی در منطقه .................................................59 شکل 2-16: موقعیت قرارگیری عدسی بوکسیتی مورد مطالعه ............................................................................60

شکل 2-17: نشان دهنده عدسی های بوکسیت مورد مطالعه ...........................................................................................61

شکل2-18: نشان دهنده مرز بالا و پایین کانسار بوکسیتی با سازندهای سروک و ایلام ............................................62

شکل 2-19: ستون چینه شناسی واحدهای سنگی و کانسار بوکسیتی موجود در منطقه .........................................63

شکل 2-20: ستون چینه شناسی واحدهای سنگی و کانسار بوکسیتی موجود در منطقه .........................................64

شکل 3-1: تصاویر ریزرخساره های(A1-A8) .....................................................................................................................79

شکل 3-2: تصاویر ریزرخساره های(A9-A13) .........................................................................................82

شکل 3-3: تصاویر ریزرخسارههای(B1-B8) ..............................................................................................86

شکل 3-4: تصاویرریزرخساره های(C1-C6)........................................................................................................................87

شکل 3-5: ت صاویرریزرخساره های(D1-D5)و(E1-E3) ..............................................................................................90

شکل 3-6: تصاویرریزرخساره های(F1-F2)و(G1-G5) ....................... ........................................................................93

شکل 3-7: تصاویرریزرخساره های(A-F)..................................................... ........................................................................95

شکل 3-8: تصاویرصیقلی (پالیش)(A-F) ..............................................................................................................................96

شکل 3-9: تصاویرصیقلی (پالیش)(A-F) ...............................................................................................................................97

شکل3-10: نمودارکانیهای اصلی وفرعی تشکیل دهنده(XRD )..................................................................................100

شکل3-11: نمودارکانیهای اصلی وفرعی تشکیل دهنده(XRD )...................................................................................101

102……….…………………………..…………. (XRDشکل3- 12: نمودارکانیهای اصلی وفرعی تشکیل دهنده( (XRD)شکل3-14: نمودارکانیهای اصلی و فرعی تشکیل دهنده

شکل3-13: .نمودارکانیهای اصلی و فرعی تشکیل دهنده(XRD) ................................................................................103

شکل3-14: .نمودارکانیهای اصلی و فرعی تشکیل دهنده(XRD) .................................................................................104

شکل 4-1: .تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ....................................................................118

شکل 4-2: .تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه....................................................................118

شکل 4-3: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه......................................................................119

شکل 4-4: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................119

شکل 4-5: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................120

شکل 4-6: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................120

شکل 4-7: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................121

شکل 4-8: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ....................................................................121

شکل 4-9: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ....................................................................122

شکل 4-10: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .................................................................122

شکل 4-11: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .................................................................123

شکل 4-12: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .................................................................123

شکل 4-13: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ................................................................124

شکل 4-14: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ....................... .....................................124

شکل 4-15: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .................................. ............................125

شکل 4-16: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .................................... ..........................125

شکل 4-17: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .................................... .........................126

شکل 4-18: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ..................................... ........................126

شکل 4-19: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ...................................... .......................127

شکل 4-20: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .............................................................127

شکل 4-21: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ...............................................................128

شکل 4-22: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .........................................................................128

شکل 4-23: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ........................................................................129

شکل 4-24: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .......................................................................129

شکل 4-25: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه........................................................................130

شکل 4-26: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .......................................................................131

شکل 4-27: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ......................................................................132

شکل 4-28: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ......................................................................132

شکل 4-29: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................133

شکل 4-30: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه ......................................................................133

شکل 4-31: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................134

شکل 4-32: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .....................................................................134

شکل 4-33: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه.........................................................135

شکل 4-34: تفسیر نمودارهای هیستوگرام عناصر مورد مطالعه .......................................................135

شکل4 –35: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه ..................................136

شکل4 –36: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه ...................................136

شکل4 –37: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه ...................................137

شکل4 –38: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه....................................137

شکل4 –39: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه ...................................138

شکل4 –40: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه ...................................138

شکل4 –41: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه .........................................139

شکل4 –42: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه .........................................139

شکل4 –43: ضریب همبستگی (Correlation) اکسدهای اصلی مورد مطالعه...........................................140

شکل4 -44: ضریب همبستگی مثبت (Correlation) عناصر اصلی مورد مطالعه .......................................141

فهرست جدول ها

جدول 1-1: خلاصه ی مطالعات صحرایی و آزمایشگاهی کانسارهای بوکسیتی منطقه مورد مطالعه ..............................................28

جدول 2-1: سازندهای تشکیل دهنده موجود در منطقه مورد مطالعه ........................................................................................................53

جدول 3-1: جدول کانیهای تشکیل دهنده لاتریتها و بوکسیتها ..............................................................................................................78

جدول 3-2 خلاصهای از خصوصیات کانی شناسی و بافتی رخدادهای بوکسیتی مورد مطالعه .............................................................97

جدول3-3: نتایج بررسی کانی شناسی به روش (XRD)در عدسی های بوکسیتی مورد مطالعه .......................... .........................108

جدول 4-1: وزن مخصوص نمونه های برداشته شده از عدسی های بوکسیتی ......................................................................................113

جدول 4-2: اکسیدهای اصلی نمونه های برداشته شده از عدسی های بوکسیتی مورد مطالعه........................................................ 115

جدول 4-3: اکسیدهای اصلی و عناصر ردیاب نمونه های برداشته شده از عدسی های بوکسیتی مورد مطالعه..............................116

جدول 4-4: عناصر ردیاب نمونه های برداشته شده از عدسی های بوکسیتی مورد مطالعه .............................................................117

جدول 4-5: ضریب همبستگی اکسیدهای اصلی بررسی شده در کانسار بوکسیتی محدوده مورد مطالعه.......................................142

جدول 4-6: ضریب همبستگی عناصر ردیاب در کانسار بوکسیتی منطقه مورد مطالعه ...................................................................143

چكيده:

کانسار بوکسیتی مورد مطالعه در فاصله 45 کیلومتری شمال شرقی شهرستان دهدشت و در یال شمالی تاقدیس کوه سیاه و یال جنوبی تاقدیس مندان قرار دارد. این کانسار به صورت یک افق چینه سان بین سازند سروک در پایین و سازند ایلام در بالا تشکیل شده است. بررسی های پتروگرافی و آنالیزهای ژئوشیمیایی نمونه های برداشته شده از کانسار بوکسیتی محدوده مورد مطالعه، نشان دهنده این است که این کانسار بوکسیتی دارای دو رخساره کانیایی با شرایط تشکیل محیطی متفاوت است. رخساره اکسیدان شامل کانی های بوهمیت، هماتیت، دیاسپور و کائولینیت و رخساره احیایی شامل کانیهای کلریت و پیریت است. بررسی ها نشان دهنده این است که ذخایر بوکسیتی منطقه سرفاریاب از نوع کارستی است که در جهان این ذخایر از نوع مدیترانه ای با ترکیب کانی شناسی بوهمیت و دیاسپور می باشد. آنالیزهای (XRD)نشان داد که بوهمیت مهمترین و بیشترین کانی آلومینیم دار تشکیل دهنده بوکسیت های کارستی در منطقه سرفاریاب است و از بین کانی های رسی کائولینیت رایج ترین کانی رسی موجود در سکانس بوکسیتی مطالعه شده می باشد. مطالعه پتروگرافی مقاطع میکروسکوپی نشان داد که شاخص ترین فسیل های موجود در ریز رخساره های سازند های سروک و ایلام شامل (اربیتولین، نزازاتا، رودیست، میلیولید و فسیل های پلاژیک مانند گلوبوروتالیا است که نشان دهنده محیط های نیمه عمیق تا عمیق برای تشکیل این واحدهای سنگی می باشد. بررسی مقاطع صیقلی نمونه های بوکسیتی نشان دهنده حضور کانیهای فلزی و اپک مانند (پیریت، هماتیت و گوتیت) در این کانسار بوکسیتی می باشد. نتایج آنالیزهای وزن مخصوص ((SGنمونه های انتخابی نشان داد که میانگین چگالی کانسار بوکسیت از حد معمول بالاتر است که علت آن وجود اکسید های آهن و کانی های پلاسر موجود در این توده معدنی است. تفسیر نتایج((XRFنشان می دهد که اکسید آلومینیم دارای بیشترین مقدار و اکسید های سدیم، پتاسیم، منگنز، گوگرد و فسفر دارای کمترین مقدار در این توده معدنی است. نتایج آنالیز ژئوشیمیایی عناصر ردیاب نشان داد که کروم، زیرکونیم، تیتانیوم و گالیم مقادیر بالایی را دارند که علت همراهی با Al، داشتن کاتیونهای 3و4 ظرفیتی است که طی فرآیند کانی زایی جایگزین عنصر آلومینیم می شوند. مطالعات ژئوشیمیایی و هیستوگرامی نشان می دهد که عناصری مانند (Al, Fe, Ti, Zr, V, Nb, Cr)در مقابل هوازدگی شیمیایی و انحلال مقاوم اند و در سنگ منشاء باقی می مانند و عناصر قلیایی و قلیایی خاکی مانند (Ca, Mg, Si, K, Na) با انحلال شدید در فرآیند شستشویی عنصری و هوازدگی شیمیایی از محیط خارج می شوند که ارتفاع ستونها بیانگر این مطلب است.

واژه‎هاي کليدي:پتروگرافی، ژئوشیمی، کانسار بوکسیتی، سرفاریاب

فصل اول

کلیات

1-1 مقدمه

در راستاي علم زمين شناسي، درک کاملي از تحولات و تکامل آن در واحد هاي زماني مختلف ضروري به نظر مي رسد که شناخت هر يک از آنها ما را بسوي عظمت پروردگار يکتا رهنمون مي سازد. مطالعه حاضر جزء هزاران کاري است که مي توان در علم زمین شناسی اقتصادی انجام داد. در اين راستا کانسار بوکسیتی روستای عزیزی و مندان سرفاریاب در (شمال شهرستان کهگیلویه) که بزرگ ترین توده معدنی بوکسیت درمنطقه می باشند مورد بررسي و شناخت قرار گرفته شده است. اين توده های معدنی که جزء توالي هايي از زاگرس چین خورده بشمار مي رود، تغيير و تکامل آن وابسته به سرگذشت زون ساختاري زاگرس چین خورده است.رشته کوههای زاگرس با طول1800 کیلومتر در قسمت میانی کمربند آلپ- هیمالیا، از کوههای تاروس در شمال خاوری ترکیه آغاز و به تنگه هرمز ایران ختم می شود (Falcon, 1991; Stocklin, 1968; Haynes& Mcquilan, 1974; Alavi, 1994, 2004; Smit et al., 2010). این کمربند از شمال خاور به جنوب باختر شامل سه پهنه ساختاری : زاگرس مرتفع، زاگرس چین خورده و زاگرس خرد شده است (Stocklin, 1968; Falcon, 1967,1974). زاگرس چین خورده بر اساس مشخصات زمین ساختی و رسوبشناسی شامل سه بخش لرستان، خوزستان و فارس ( فارس داخلی و خارجی) می باشد (Motti, 1994,1995).این تحقیق مشتمل بر5 فصل می باشد که در فصل اولبه بررسی اهداف این تحقیق، موقعیت جغرافیایی و راه های دسترسی به کانسار معدنی مورد مطالعه، موقعیت آب وهوایی، ژئومورفولوژی، موقعیت تاریخی و روشهای انجام این تحقیق پرداخته شده است.

1-2 اهداف مطالعه

مهمترین اهداف این تحقیق عبارتند از: الف) بررسی زمین شناسی عمومی منطقه مورد مطالعه. ب) بررسی پتروگرافی کانسار بوکسیتی منطقه مورد مطالعه. پ) بررسی ژئوشیمی کانسار بوکسیتی منطقه مورد مطالعه.

1-3 موقعیت منطقه

1-3-1 مختصات جغرافیایی برش مورد مطالعه و راه های دسترسی به آن

استان کهگیلویه و بویراحمد با وسعتی در حدود 16264 کیلومتر مربع در جنوب غرب ایران واقع شده است. این استان بین ^‘’000 ‘00 29 تا ^‘’00 ‘27 31 عرض شمالی و ^‘’00 ‘53 49 تا^‘’00 ‘53 51 طول شرقی قرار گرفته است. این استان از شرق با استانهای فارس و اصفهان و از سمت شمال با استان چهارمحال و بختیاری و از سمت غرب و جنوب غرب با استانهای خوزستان و بوشهر هم مرز می باشد(شکل 1-2). بر اساس آخرینتقسیمات سیاسی استان کهگیلویه و بویراحمد در سال 1390 دارای 7 شهرستان 16شهر ، 17 بخش ،43دهستان و 1795 آبادی دارای سکنه است. مساحت آن15504 کیلومترمربع می باشد. شهرستان‌هاى استان شامل بوير احمد، کهگيلويه، گچساران، دنا، لیکک، باشت و چرام می باشد. کانسار بوکسیتی روستای عزیزی و مندان در فاصله 45 کیلومتری از شهرستان دهدشت با مختصات جغرافیایی ‘31 50 تا 51 طول شرقی و‘44 30 تا‘02 31 عرض شمالی در نقشه زمین شناسی دهدشت واقع شده است. برای دسترسی به این کانسارهای بوکسیتی از طریق جاده آسفالته دهدشت به سرفاریاب به این معا دن میرسیم. کانسار بوکسیتی مورد مطالعه در یال شمالی تاقدیس کوه سیاه و یال جنوبی تاقدیس مندان واقع شده است. در این تحقیق عدسی های بوکسیتی به شماره های 35، 36، 80، 88، 104، 105و 106 مورد بحث و بررسی قرار گرفته اند (اشکال 1-1 و 1-2).

(شکل 1-1)عکس ماهواره ای ازلنزهای بوکسیتی منطقه مورد مطالعه

شکل 1-2: موقعیت جغرافیایی و راه های ارتباطی برش مورد مطالعه (اقتباس از اطلس راههای ایران، 1382)

1-3-2 جغرافیای طبیعی و اقلیم

تنوع آب و هوايي استان کهگیلویه و بویراحمد به دليل شرايط خاص اقليمي در خور توجه است. این استان منطقه کوهستانی و نسبتا مرتفعی است که کوه‌هاى زاگرس با رشته‌هاى موازى، ‌ سراسر شمال و شرق و کوه‌هاى سياه و سفيد، خومى، خائيز و نيل جنوب شرقى آن را در بر گرفته‌اند. بلندترين نقطه استان قله دنا با ارتفاع ۴۴۰۹ متر و پست‌ترين ناحيه آن ليشتر به ارتفاع ۵۰۰ متر از سطح دريا مى‌باشد. رودخانه‌هاى مارون، ‌ بشار، زهره، خرسان و نازمکان از اين استان عبور مى‌کنند و ارتفاعات آن، سرچشمه‌ تعدادى از رودخانه‌ها است. چهار پنجم مساحت منطقه از ارتفاعات و تپه ماهورها تشکيل شده است. در مناطق سردسير، ارتفاعات بلندتر و تپه ماهورها بيشتر و در مناطق گرمسير ارتفاعات کوتاه‌تر و تپه ماهورها نيز کمتر است. دشت‌ها نيز حدود يک پنجم از مساحت استان را تشکيل مى‌دهند و معمولاً عمده اراضى کشاورزى در دشت‌ها واقع شده است. با توجه به شرایط جغرافیایی این استان هرچه در امتداد اصلی کوههای زاگرس، از شمال شرق به جنوب غرب نزدیکتر شویم، از ارتفاع کوهها و مقدار بارندگی و رطوبت هوا به طور محسوسی کاسته می شود. این وضعیت استان را از لحاظ آب و هوا به دو قسمت تقسیم کرده است:

الف) ناحیه گرمسیر: این ناحیه در قسمت جنوب غرب و غرب استان با وسعتی بیش از 8000 کیلومتر مربع واقع شده و آب وهوای گرم و نیمه خشکی دارد. باران اين منطقه از آبان ماه آغاز مى‌شود و تا ارديبهشت ماه به تناوب ادامه مى‌يابد. در مقايسه با ناحيه سردسير، ميزان بارندگى در اين قسمت نسبتاً کم است. همچنين در اين مناطق يخبندان به ندرت اتفاق مى‌افتد. کانسار بوکسیتی مورد مطالعه در این ناحیه قرار گرفته است.

ب) ناحیه سردسیر: اين ناحيه با وسعتى بيش از ۶۵۰۰ کيلومترمربع با ارتفاع متوسطى در حدود ۲۱۰۰ متر از سطح درياى آزاد، در شمال و شرق استان و در مجاورت استان‌هاى فارس، اصفهان و چهارمحال و بختيارى واقع شده است. دماى متوسط اين ناحيه از ۳۶ درجه سانتى‌گراد در گرم‌ترين ماه‌هاى سال تا ۱۰ درجه زير صفر در فصل سرما متغير است. بارش اين ناحيه نيز معمولاً از آبان‌ ماه شروع و تا ارديبهشت ماه به تناوب ادامه مى‌يابد و بيشتر بارش آن به صورت برف است. اين قسمت از استان که در واقع جنوبى‌ترين بخش زاگرس مرطوب است با جنگل‌هاى وسيع و زيباى بلوط پوشيده شده و سرچشمه رودهاى بزرگ و پرآبى مانند کارون و مارون است. فصل يخبندان منطقه در بعضى از نقاط شهريور آغاز شده و تا اواخر اسفندماه ادامه مى‌يابد.

1-3-3 ژئومورفولوژی

ژئومورفولوژی عبارت است از علم اشکال زمین. در این علم علاوه بر اینکه اشکال هندسی ناهمواریها، پستی‌ها و بلندی‌های روی زمین بررسی می‌شوند، ویژگی‌های توپوگرافی نیز با دقت مورد مطالعه و تحقیق قرار می‌گیرد. تپه‌ها، دره‌ها، دشت‌ها، سواحل، صخره‌ها، به عنوان اشکال ژئومورفولوژیک شناخته می‌شوند. اگرچه بیشتر این اشکال در اثر فرسایش و یا رسوب گذاری بوجود می‌آیند ولی بعضی از آنها در اثر عملکرد نیروهای درونی زمین می‌باشند. مورفولوژی یک منطقه توسط عوامل مختلفی شکل می‌گیرد. تأثیر این عوامل در ایجاد اشکال توپوگرافی مثبت و یا منفی به ساختمان زمین شناسی زیرین منطقه، تعداد و نوع عوامل زمین شناسی، همچنین به مدت زمان اعمال این فرایندها بستگی دارد(Lahee,1952). ارتفاعات کوه های بخش شمالی گستره مورد مطالعه که شامل آهک‌های سازند آسماری است به دلیل لیتولوژی آن که اغلب از سنگ‌های آهکی مقاوم و سخت در برابر عوامل فرساینده تشکیل شده، برجستگی و قله های مرتفعی را تشکیل داده است. همچنین وجود سازندهای آهکی سروک و ایلام به دلیل لیتولوژی آنها که اغلب از سنگ های آهکی ضخیم تا متوسط لایه تشکیل شده، برجستگی ها و قله های مرتفعی را در بخش جنوبی این کانسار بوکسیتی تشکیل داده است. منطقه مورد مطالعه شامل تاقدیسهای کوه سیاه و کوه نیل وتاقدیس مندان می باشد. از نظر مورفولوژی کوه نیل که در بخش شمالی این کانسار بوکسیتی واقع شده است نسبت به بقیه کوه های موجود در منطقه مشخص تر می باشد. ارتفاع بلندترین نقطه از سطح دریا 3535 متر است. تاقدیس کوه نیل دارای یک روند شمال غرب و جنوب شرق می باشد. علاوه بر تاقدیس کوه نیل، تاقدیس کوه سیاه از دیگر تاقدیس های موجود در منطقه مورد مطالعه است که جنس عمده این تاقدیس سازندهای آهکی ایلام و سروک می باشد که این سازندها توسط طبقات جوانتر سازندهای پابده و گورپی پوشیده شده که نسبت به بقیه سازندها فرسایش پذیرتر می باشند. سازندهای پابده و گورپی به دلیل لیتولوژی شیلی و مارنی آنها، نقاط پست تر و کم ارتفاع تری را در منطقه تشکیل داده اند. (نقشه زمین شناسی 1:100000 دهدشت).

1-3-4 موقعیت تاریخی و فرهنگی

كهگيلويه از سه كلمه «كوه»، «گيل» و «اويه» تركيب يافته است. از آن جا كه كلمه «او» پسوند مالكيت است، بنابراين معناي اين نام «منطقه كوهستاني گيل» است. استرابون جغرافي‎دان مشهور يونان باستان كهگيلويه را بخشي از خاك اوكسي‎ها ( نام هخامنشي خوزستان ) مي‎داند. در دوره ساسانيان، قباد ساساني ارگان ( ارجان ) را در قسمت دشتي آن بنا نهاد كه «قباد خوره» ناميده مي‎شد. مناطق كوهستاني آن را نيز «رم زميگان » مي‎ناميدند. در دوران بعد از اسلام «قباد خوره» به نام شهرحاكم نشين آن ولايت ارگان ( ارجان )، و مناطق كوهستاني آن«رم زمينگان» به كهگيلويه شهرت يافت. در قرن‎هاي بعد كه شهر ارگان ويران شد افشارها و لرها سراسر آن را تصرف كردند. تمامي ‎اين خطه كهگيلويه و قسمت كوهستاني آن «پشت كوه» و سمت دشتي آن «زيركوه» ناميده شدند. استان كهگيلويه و بوير احمد در گذشته‎اي نه چندان دور جزو يكي از بلوک‎هاي مملكت فارس و شامل دو قسمت شمال خاوري - كه آن را سردسير و كوهستاني و پشت كوه - و قسمت جنوبي و باختر- كه آن را نره كوه و بهبهان مي‎ناميدند بوده است. كهگيلويه در زمان‎هاي قديم، جزو لرستان بزرگ به شمار مي آمد. استان‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد در گذشته‌اي‌ نه ‌چندان‌ دور جزء يكي‌ از بلوك‌هاي‌ مملكت‌ فارس‌ و مشتمل‌ بر دو قسمت‌ شمال‌ شرقي‌ كه‌ آن‌ را سردسير و كوهستاني‌ و پشت‌ كوه‌ و قسمت‌ جنوبي‌ و غرب‌ بود كه‌ آن‌ را نره‌ كوه‌ بهبهان‌ مي‌ناميدند. به‌ استناد كتاب‌ (ممسني‌ در گذرگاه‌ تاريخ‌) مردم‌ لرستان‌ ، كهگيلويه‌ و بويراحمد ، ممسني‌ و حتي دشتستان‌ بوشهر با گذشته ‌تاريخي‌ مشترك‌ از يك‌ نژاد هستند و با يك‌ زبان‌ صحبت‌ مي‌كنند و آداب‌ و رسوم‌ و فرهنگ‌ مشابهي‌ دارند. كنش‌هاي‌ فرهنگي‌ مردم‌ كهگيلويه‌ و بويراحمد از روابط‌ اجتماعي‌ موجود مبتني‌ بر نظام‌ عشيره‌اي‌ متأثراست‌. در اين‌ نظام‌ فرهنگي‌ تمام‌ رفتارهاي‌ اجتماعي‌ و فرهنگي‌ مردم‌ تحت‌ تأثير مستقيم‌ روابط‌ قبيله‌اي‌ وعشيرتي‌ قرار دارند.1-4 گذری بر مطالعات پیشین

نام بوکسیت از دهکده Baux در جنوب فرانسه گرفته شده و باتوجه به تعریف باردوئی به سنگ رسوبی یا باقیمانده Residualکه بیش از 50% اکسید و هیدروکسیدهای آلومینیم، آهن و تیتانیوم و کانی های آلومینیوم بیش از کانیهای دیگر باشد گفته می شود. همچنین بنابه گفته باردوئی (Bardossy, 1982) بوکسیت به سنگ های برونزاد و غنی از آلومینیم که از کانی های ریز بلور گیبسیت، دیاسپور و بوهمیت حاصل شده گفته شده است. کانسارهای بوکسیت به عنوان مهم ترین منبع تامین کننده آلومینیم، گالیم و عناصر نادر خاکی در جهان شناخته شده اند (Laskou et al., 2005). کانسارهای بوکسیتی از نظر زمین شناسی، کانی شناسی، ژئوشیمی و پیدایش، توسط پژوهشگران مختلفی مورد مطالعه قرار گرفته اند(Temur&Kansun 2006,Calagari&Abdini 2007, Merino & Banerjee 2008, Muzaffer Karadag et al., 2009, .Liu et al., 2010, Retallack 2010)اولین مطالعات انجام شده بروی عدسیهای بوکسیتی موجود در منطقه سرفاریاب توسط صمیمی نمین و همکاران (1966 تا 1972) بوده که بوکسیت های این منطقه را به عنوان بوکسیت های به سن کرتاسه زاگرس معرفی نمودند و جمعا 72 عدسی بوکسیتی را در منطقه شناسایی کردند.ازسال(1972تا1984)شرکت Strogexport کشور چک در منطقه سرفاریاب بعد از مطالعات صمیمی نمین تعداد لنزهای شناخته شده را به 129 لنز رساندند. نتایج آنالیزهای شمیایی نمونه های برداشته شده از این عدسی های بوکسیتی نشان داد که این بوکسیت ها در مقایسه با سایر بوکسیت های ایران از مطلوبیت بیشتری برخوردارند. حجازی (1387) به بررسی سنگ مادر ژئوشیمی کانسار بوکسیت سرفاریاب پرداخت و آن را به صورت رساله کارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی خرم آباد ارائه نمود. پشم فروش (1388) به بررسی بوکسیت های کرتاسه کهگیلویه پرداخت زراسوندی و همکاران(2008) به مطالعه کانی شناسی و منشاء افق بوکسیتی در برش سرفاریاب (شهرستان کهگیلویه) پرداخته اند. زراسوندی و همکاران (1389) به بررسی تغییرات ژئوشیمیایی و جرم واحدهای مختلف بوکسیتی در کانسار بوکسیت سرفاریاب، استان کهگیلویه و بویراحمد با استفاده از رفتارهای ژئوشیمیایی عناصر (Y, Zr, Ti, Al)پرداخته اند و چنین بیان نموده اند که ماده اولیه بوکسیت سرفاریاب، آرژیلیتی بوده که با توجه به برجازا بودن بوکسیت سرفاریاب، می توان آهک سروک را که حاوی ذرات رسی است، منشاء این عناصر در نظر گرفت. زراسوندی و همکاران (1390) به مطالعه شرایط نهشت، محیط رسوبی و تعیین زایش افق بوکسیتی در کانسارهای مندان و ده نو، منطقه دهدشت با استفاده از مطالعات کانی شناختی پرداخته و چنین بیان نموده اند که افق های بوکسیتی مورد مطالعه دارای دو رخساره کانیایی می باشند که شرایط محیطی تشکیل آنها متفاوت است. ،همچنین مطالعات متعددی بروی کانسارهای بوکسیتی در نقاط مختلف ایران صورت گرفته که شامل موارد زیر است.

دریافت فایل