برچسب ها

سنگهای اردویسین در ایران گسترش به نسبت محدود دارند و به استثنای ناحیه شیرگشت که گذر کامبرین به اردویسین در آن ظاهرا پیوسته دانسته شده است، در دیگر مناطق با یک واحد آواری از ماسه سنگ های آواری سفید رنگ آغاز می شوند که با سنگ های کهن تر ارتباط ناپیوسته دارند (آقانباتی ،1383).در ناحیه دهملا(شمالغرب شاهرود) همبری نهشته های اردویسین با سنگهای کامبرین (عضو4 میلا)از نوع دگرشیبی می باشد. به گفته آقانباتی (1385)، گسترش جغرافیایی آنها در نقاط مختلف کوه های البرز-آذربایجان(اسفراین، شمال شاهرود، علم کوه، میلا کوه، طالقان، آبیک، خلخال، ماکو، تالش، ارومیه، مهاباد، شمال باختری تبریز و...) ایران مرکزی (شیرگشت، کلمرد، کرمان و...) و زاگرس(زردکوه، گهلم فراقان) نشان می دهد که با وجود رخنمون های محدود و پراکنده پیشروی دریای اردویسین بسیار گسترده بوده است به طوری که حتی پاره ای از فرازمین های کهن پرکامبرین مانند کلمرد(باختر طبس) و علم کوه (باختر کلاردشت) نیز با دریای پیشرونده اردویسین پوشیده شده اند و لذا نبود و کمبود رخنمونهای اردویسین را می توان حاصل چرخه های فرسایشی پس از اردویسین دانست (آقانباتی،1383).

در البرز – آذربایجان نهشته های اردویسین رخنمون متعدد ولی گسترش محدود دارند و در همه جا پس از یک فرسایش رسوبی، به طور همشیب بر روی سنگ های کامبرین و یا قدیمی تر قرار دارند. در این نواحی سه واحد سنگ چینه ای، لشکرک، عضو5 سازند میلا و سازند قلی نشانگر ردیفهای اردویسین اند.

در این پژوهش نهشته های اردویسین در برش دهملا مورد بررسی قرار گرفته و با تاکید بر روی اثر فسیل های(ردواره های) این نهشته های رسوبی سعی بر باز سازی محیط رسوبی آنها خواهد بود. نظر به اینکه رسوبات مورد مطالعه فاقد ماکرو فسیل می باشند برای تعیین سن نهشته ها در برش مورد مطالعه لایه های آهکی این منطقه (لایه های آهکی منطقه مورد مطالعه محدود و کم ضخامت می باشند) در بخش های زیرین و زبرین جهت مطالعه کنودونت ها مورد بررسی قرار گرفته شده اند.

پاره سازند پنجم از سازند میلا، که نخستین بار در سال 1963 در دامنه های جنوبی میلا کوه، واقع در 50 کیلومتری جنوب باختری شهرستان دامغان و 25 کیلومتری شمال باختری آبادی قوشه توسط روتنر و همکاران بررسی شد، در برش الگو مشتمل بر 129 متر شیل، ماسه سنگ و سنگ آهک نازک لایه است که با افقی از کوارتزیت های سفید رنگ آغاز می شود ولی بقیه رسوبات آن را شیل های سبز روشن همراه با میان لایه هایی از سنگ آهک ماسه دار تشکیل می دهد و ارتباط ناپیوستهای با پاره سازند 4 سازند میلا دارد.

ویژگی های سنگی و سنی این عضو مشابه با سازند لشکرک است به همین رو کمیته ملی چینه شناسی ایران استفاده از واژه پاره سازند 5 سازند میلا را توصیه نمی کند ونظر بر این است که در تمام نقاط البرز–آذربایجان به سنگ های اردویسین ,سازند لشکرک گفته شود. لازم به ذکر است که پاره سازند 5 میلا در برش دهملا اولین بار توسط سازمان زمین شناسی واکتشافات معدنی کشور همزمان با تهیه نقشه زمین شناسییکصدهزار شاهرود مورد بررسی قرار گرفت.

دهستان ده‌ملا در بخش مرکزی شهرستان شاهرود واقع در استان سمنان است که خود شامل چندین روستا با فرهنگی تقریبا مشابه است که تقریبا در ۲۰ کیلومتری شهر شاهرود در کنار هم واقع شده‌اند. مرکز این دهستان، روستای ده‌ملا است و دیگر روستاهای مسکونی آن از این قرارند: قلعه‌حاجی، خوریان، راهنجان، صالح‌آباد، علی‌آباد، کلاته‌خان.

برگه 1:25000 دهملا با مختصات جغرافيايي 00 45 °54 تا 30 52 °54 طول خاوري و00 15 °36 تا 30 22 °36 عرض شمالي قرار دارد. اين برگه در چهارگوش 1:250000 گرگان (شهرابي، 1369) و نقشه 1:100000 شاهرود (وزيري و مجيدي فرد، 1378) قرار دارد. از نظرزمين شناسي تنها در حدود 10 درصد از كل محدوده برگه دهملا از واحد‌هاي سنگي تشكيل شده و باقي از نهشته‌هاي آبرفتي كواترنري كه شامل نسل‌هاي مختلف بادزن‌ها و پادگانه‌هاي رودخانه‌اي مي‌باشند تشكيل شده است. از ديدگاه زمين ساختي نيز لايه‌هاي سنگي ياد شده بيشتر مربوط به دماغه خاوري ناوديس دهملا مي‌باشد كه از شمال به واسطه عملكرد سامانه گسلي شاهرود بريده شده است. دسترسي به توالي‌هاي ياد شده از طريق جاده شوسه معدن آموزشي زغال سنگ دهملا كه از جاده شاهرود-دامغان به سوي شمال جدا شده است ممكن مي باشد.

روستاي دهملا به عنوان بزرگترين مركز جمعيتي در محدوده اين چهارگوش قرار دارد كه در جنوب باختر برگه جاي گرفته و بزرگترين روستا در ناحيه جنوب باختر شهرستان شاهرود نيز به شمار مي‌رود.

فصل اول : کلیات

1-1-معرفی منطقه مورد مطالعه

ناحیه مورد مطالعه در حدود 22کیلومتری غرب شهرستان شاهرود، در دامنه جنوبی رشته کوه های البرز قرار دارد. برش مورد مطالعه در طول جغرافیایی37.5 54°44 تا2954°44و عرض جغرافیایی 36°2111 تا 36°2120 و جای دارد. این ناحیه که برش دهملا نامیده میشود از توالی سنک چینه ای با گسترش زمانی کامبرین تا ژوراسیک تشکیل شده است.

نهشته های اردویسین در ناحیه دهملا بیشتر شامل شیلهای خاکستری و سبز رنگ وسیلتستون میباشند که این نهشته ها حاوی اثر فسیل های (trace fossils) زیادی هستند. نهشته های اردویسین در اين ناحيه به طور كلي از سنگ ماسه ها سبز و خاكستري رنگ ميكا دار و شيل‌هاي سبز رنگ با ستبراي حدود 250 متر تشكيل شده‌اند. اين سازند به طور هم شيب و با ناپيوستگي فرسايشي بر روي سنگ‌هاي كربناتی سازند ميلا قرار دارند و خود نيز با يك نبود چينه‌اي با ناپيوستگي فرسايشي و هم شيب توسط نهشته‌هاي دونین پسین پوشيده شده است. در ميان سنگ ماسه‌ها و شيل‌هاي این برش، بخش‌هاي ميان لايه‌اي از سنگ‌هاي آذرين بيروني به صورت ميان لايه‌اي ديده مي‌شود. ماسه سنگهای سبز رنگ این واحد سنگی با شيب به نسبت زياد به سوي شمال قرار دارند و بخش‌هاي شيلي اين سازند قسمت‌هاي نرم و زود فرسا تر را تشكيل مي دهند كه به واسطه نهشته‌هاي واريزه‌اي پوشانده شده‌اند نمونه‌هاي مطالعه شده از اين برش در برگه‌هاي باختري (برگه هاي كلاته ملا و شهرك مهماندوست) سن سيلورين پسين را نشان مي‌دهد كه با توجه به سن اردويسين پیشین در ديگر نقاط البرز پرسش برانگيز است(جوادي، كوهپيما،1390)و نيازمند بررسي‌هاي تخصصي سنگواره شناسي بيشتري براي چند و چون سن‌هاي تشخيص داده شده و بررسي احتمال وجود؟ و يا امكان جدايش نهشته‌هاي سيلورين؟ در تارك نهشته‌هاي اردويسين منطقه مي‌باشد.

1-2- موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی عمومی منطقه مورد مطالعه

ناحيه مورد بررسي از نظر ساختاري بخشي از رشته کوههاي البرز در سامانه‌ کوهزايي آلپ- هيماليا استو در تقسيم بندي پهنه‌هاي رسوبي- ساختاري عمده ايران (آقانباتي، 1379) در پهنه مرکزي ايران (Centraldomain) قرارگرفته است. رشته کوه هاي البرز با طول تقريبي 2000 کيلومتراز نواحي آذربايجان در شمال باختر تا نزديکي افغانستان در خاور امتداد دارد و کمربند کوهزايي‌هاي چندگانه ((poly-orogenicرا تشکيل داده است که تحت تاثير مرحله‌هاي مختلف کوهزايي‌هاي سيمرين-آلپاين قرار گرفته است((Alavi,1996. روستاي دهملا كه نام اين برش نيز از آن گرفته شده است در دامنه‌ جنوبي البرز خاوري و در شمال جاده شاهرود-دامغان كه بخشي از جاده اصلي مشهد-تهران است و شمال راه‌آهن مشهد- تهران قرار دارد (جوادي، كوهپيما،1390)

شکل 1-1-نقشه زمین شناسی منطقه دهملا (اقتباس از: گزارش زمین شناسی یکصدهزار شاهرود,سید حمید وزیری )شکل محل برش را نشان می دهد

به سبب كم بودن رخنمون توالي‌هاي كهن، دامنه زماني واحدهاي سنگي موجود در اين ناحيه محدود به سنگ‌هاي رسوبي كامبرين- پالئوزوئيك زيرين و مياني، سازندهاي شمشك (لياس) و دليچاي (دوگر) همراه با مقادير اندكي از نهشته هاي مربوط به سازند لار، سازند سرخ بالائي و نهشته هاي پليوسن-كواترنري است كه به سبب قرار گيري بيشتر اين طبقات در دماغه خاوري ناوديس دهملا و دماغه خاوري تاقديس خربش واحد‌هاي ياد شده با كوتاه شدگي بيشتري همراه بوده و ستبراي كمي دارند. با وجود عملكرد سامانه گسلي شاهرود (شامل دو شاخه اصلي: سامانه گسلي شاهرود در شمال و شاخه گسلي شهرك مهماندوست در جنوب) به هر حال توالي به نسبت كاملي از كامبرين تا كربونيفررا در اين منطقه مي‌توان مشاهده نمود.

1-3-راه های دسترسی به برش مورد مطالعه

روستای دهملا در یک کیلومتری جنوب جاده آسفالته شاهرود دامغان و در 22 کیلومتری شاهرود قرار دارد. برای رسیدن به برش مورد مطالعه باید از طریق جاده آسفالته شاهرود – دامغان، نرسیده به روستای دهملا به سمت شمال از جاده خاکی که منتهی به معدن آموزشی زغالسنگ دهملا میشود میتوان راهی منطقه شد که پس از طی 6 کیلومتر در این جاده به محل مورد نظر میرسیم.

شکل 1-2-راههای دستیابی به منطقه مورد مطالعه.T محل برش می باشد

1-4- وضعیت توپوگرافی و زمين ريخت شناسي ناحیه مورد مطالعه

ناحيه دهملا بخش ميانی دامنه جنوبي البرز خاوري در شمال و توالي‌هاي سنوزوئيك ايران مركزي در جنوب است. رودخانه فصلي رودبار مهمترين رودخانه منطقه است كه با روند تقريبي شمال باختر- جنوب خاور از ارتفاعات شمالي منطقه سرچشمه می گیرد و به سوي دشت پوشیده از رسوبات كواترنري جنوبي سرازير شده است. آبراهه ها بيشتر روند تقريبي شمالي- جنوبي دارند و الگوي زهكشي آنها بيشتر به سوي دشت جنوبي و سرزمين‌هاي كشاورزي آن مي‌باشد. فراواني نهشته‌هاي كواترنري به صورت مخروط افكنه‌ها و پادگانه‌هاي آبرفتي و پهنه‌هاي رسي، مهمترين زمين چهره در گستره اين برگه است به گونه‌اي كه گوناگوني اين نهشته‌ها، امكان تقسيم بندي آنها را به واحد‌هاي گوناگون كواترنري فراهم نموده است. نهشته‌هاي كواترنري، بيشتر از كوههاي شمالي تغذيه شده و چندين نسل بادزن آبرفتي را در اين ناحيه تشكيل داده اند. (گزارش زمين شناسي برگه 1:25000 دهملا، حميد رضا جوادي، ميثم كوهپيما).

1-5- آب و هوای منطقه مورد مطالعه

ناحيه دهملا در 380 کيلومترى خاور تهران و 20 کيلومترى جنوب باختر شهرستان شاهرود قرار دارد. اين ناحيه داراي آب و هوايي معتدل و خشك است اگرچه ارتفاع متوسط منطقه روستايي دهملا در حدود 1220 متر است اما گوشه شمال باختري برگه كه در بردارنده واحد‌هاي سنگي استارتفاع بيشتري دارند به گونه‌اي كه در تاقديس كوه خربش ارتفاع به 1720 متر مي رسد. با اين حال مرتفع ترين نقطه در اين برگه در نوار شمالي آن به ارتفاع 1900 متر مي باشد.

منطقه مورد مطالعه که در بخش شمالی منطقه دهملا واقع است دارای زمستان های سرد و خشک و تابستان های معتدل می باشد. در زمستانها , بارش بیشتر به صورت برف می باشد و در ماههای سرد سال بادهای مرطوبی از جهت غرب تا شمال غربی میوزد. متوسط درجه حرارت سالانه در این ناحیه ۱۴ درجه سانتی گراد ومیانگین بارندگی سالانه ۱۸۰ میلیمتر است, و علت واقع شدن در حاشیه کویر از لحاظ آب های سطحی به صورت رودخانه‌های دائمی، سهمی نداشته ومنحصراً رودخانه‌های سیلابی و فصلی جاری می‌باشد.

1-6- نوع پوشش منطقه

الف) نوع خاک منطقه: خاک منطقه در قسمت های هموار از نوع خاک های سنگریزه ای در بالای مخروط افکنه می باشد که دارای شیبی حدود 3 در صد است. عمق این خاک ها کم است و بافت آن سبک و پر از سنگریزه با هوموس کم است. اغلب سنگریزه ها و قلوه سنگ ها در عمق بالای نیم متر قرار دارند بلورهای گچ نیز در زیر دیده می شوند و پستی و بلندی نیز در آنها کمتر است. این خاکها علاوه بر شمال جاده تهران به شاهرود، ودو طرف جاده، در غرب شاهرود و نیز در نواحی بین گرمسار تا سرخه و گردنه عطاری تا دیر آباد مشاهده می شود و در کل این نوع خاک بیشتر استان سمنان را در بر می گیرد. از آنجا که قطعات سنگی در خاک منطقه به وفور مشاهده می شود این خاک قابل کشاورزی نیست ولی میتوان با جمع آوری قلوه سنگ ها و خرده سنگ ها درمنطقه باغ ها و یا مزارعی احداث نمود.

در قسمت های کوهستانی به علت شیب زیاد دامنه ها و ارتفاع زیاد خاک چندانی وجود ندارد یا عمق خاک به علت وجود سنگ ها ی مادر بسیار کم است و مناسب کشت وزرع نیست ولی در قسمت های با شیب کمتر می توان مراتع وباغ های میوه ایجاد کرد.

در قسمت های دامنه کوه ها جنس این خاک ها قلیایی است و در بعضی نقاط کمی گچ نیز در آن دیده می شود.

ب) پوشش گیاهی منطقه: پوشش گیاهی هر منطقه به نوع آب و هوا و جنس خاک آن منطقه بستگی دارد. با توجه به شوری خاک و آب و کم بودن میزان گیاخاک و ناکافی بودن آبهای شیرین سطحی در منطقه پوشش گیاهی نیز محدود می باشد. این عوامل همچنین باعث محدود شدن کشاورزی و پراکندگی زمین های زراعی در منطقه شده است. در جنوب منطقه به علت حاکم بودن اقلیم خشک .پوشش گیاهی از نوع بیابانی است و گیاهان تنوع چندانی ندارند. به تدریج به سمت شمال با افزایش ارتفاع از سطح دریا، میزان نزولات جوی نیز افزایش می یابد و در نتیجه پوشش گیاهی از جنوب به شمال متنوع تر و بیشتر است. در قسمت های با شیب زیاد که خاک چندانی در آنجا وجود ندارد تقریبا پوشش گیاهی مشاهده نمی شود. میزان پوشش گیاهی در قسمت های شمالی منطقه به صورت استپ می باشد و رستنی های منطقه شامل گیاهانی نظیر شیرین بیان، گل زرد و گل سفید که کاربرد دارویی دارند و درختچه های تاغ و پوشش گیاهی برای چرای دام می باشد. از نظر کشاورزی با توجه به نوع کشت آبی باغ هایی از درختان انگور، زردآلو و گیلاس در حوالی روستای دهملا وجود دارد و از محصولات کشاورزی مهم میتوان گندم، جو، یونجه و تره بار را نام برد. البته در روستای مومن آباد مهمترین محصول درختی پسته است که در تمامی نواحی شهرستان دامغان بجز در مناطق کوهستانی به عمل می آید.

1-7- ویژگیهای خاص منطقه مورد مطالعه

منطقه دهملا در 380 کیلومتری شمال شرق تهران و 20 کیلومتری جنوب غرب شهرستان شاهرود ودر بخش مرکزی این شهرستان در استان سمنان واقع است. از نظر تقسیمات زمین شناسی ایران این محدوده بخشی از زون البرز شرقی می باشد. در حال حاضر این محدوده بعنوان معدن آموزشی در اختیار دانشگاه شاهرود است. یک جاده فرعی به طول km8این محدوده را به جاده اصلی شاهرود-دامغان متصل نموده است . از جمله اختصاصات این محدوده موارد زیر را می توان نام برد:

- دارا بودن پديده هاى تيپيک زمين شناسى

- دسترسى آسان

- دارا بودن امکانات رفاهى

از نظر جاذبه هاى زمين شناسى خصوصيات اين منطقه را بصورت زير مى توان خلاصه نمود:

الف- چينه شناسى: رخنمونهاى سنگى محدوده دهملا منتسب به سازندهاى باروت، زاگون، لالون، ميلا، لشکرک،قلى، جيرود، اليکا، شمشک، دليچاى و لار مى باشد. از نظر سنى اين واحدها محدوده زمانى کامبرين تا ژوراسيک را شامل مى شوند. رخدادهاى زمين ساختى حاکم بر البرز کمتر باعث بهم ريختگى در اين سازندها شده است. رخنمونهاى سنگى اغلب بدون پوشش گياهى و واريزه سطحى هستند و تشخيص جنس و سن آن ها به سادگی انجام پذيراست. این منطقه از نظر زمین شناسی اقتصادی نیز میتواند حائز اهمیت باشد چرا که دارای ذخیره ذغالسنگ (معدن ذغال سنگ طزره) وفسفات (افق فسفریتی دهملا با ذخیره احتمالی حدود 12 میلیون تن دارای عیار متوسط درصدP2O5با حداکثر ضخامت 1/2 در نهشته های ژوراسیک) می باشد(جوادي، كوهپيما،1390) .

ب- رخساره ها و محيط رسوبى: با توجه به پيوستگى تواليهاى چينه اى در ناحيه دهملا تعبير و تفسير رخساره ها و محيط رسوبى امکان پذير است. از جمله رخساره هاى مهم اين محدوده به رخساره استروماتوليتى سازند ، باروت و بخش يک ميلا، رخساره هاى طوفانى بخش 2 سازند ميلا و رخساره هاى توربيدايتى مى توان اشاره نمود این شواهد حاکی از نوسانات عمده در تراز آب های آزاد دریاهای کهن و ژرفای محیط رسوبی نهشته های مورد اشاره می باشد که پرداختن بیش از این در حوصله بحث ما نمی باشد.

از نظر تکتونيکى، توالی های رسوبى اردويسين تا سيلورين رخساره هاى همزمان با پيدايش کافت پالئوتتيس و رخساره هاى دونين - ترياس ميانى حوضه البرز حاکى از تشکيل آنها در حاشيه واگراىاقيانوس پالئوتتيس مى باشد (لاسمى، 1379). نظم و ترتيب توالى ها در ناحيه دهملا به نحوى است که به راحتى ميتوان تغيير و تحولات تکتونيکى حوضه البرز را بر اساس سکانسها و رخساره ها رسوبى تعبير و تفسير نمود.

ج- زمين شناسى ساختمانى: در محدوده دهملا گسلهاى راندگی بارزی وجود دارد که از مهمترين آنها به راندگى طزره و شاهرود مى توان اشاره نمود. راندگى هاى مزبور همراه با دگرشکلي هاى عمده اى همراهبوده اند که تشخيص مرز گسلى را ساده نموده است. از نظر چين خوردگى به ناوديس دهملا مى توان اشاره نمود.

د- ژئومورفولوژى: از نظر خصوصيات ريخت شناسى نيز اين محدوده جالب و در عين حال ساده مى باشد. پديده هايى مثل فرسايش انتخابى، زمين لغزه ها، ريزش ها، دامنه هاى نامتقارن، چشمه و.. را مى توان در اين منطقه مشاهده و تفسير نمود. البته این منطقه دارای جاذبه های دیدنی نیز میباشد مانند:

تپه پله (پلو)، تپه قلعه یا قلعه ایرج، کاروانسرای شاه عباسی، باغ نمره، چشمه وصفه، کلماسک، دیوار شیر اشتران، کنه ده (واقع در قلعه حاجی)، درخت سنجد وچنار دهملا (با قدمت ۱۰۰ ساله)، چنار روستاهای مرادآباد وعلی آباد (درختی با قدمت ۳۰۰ ساله)، چاپارخانه، امامزادگان حمید و مجید و مزیددهملا، یخچال چاه‌ها و قنات ها، آب انبار وحمام قدیمی، برج و باروها، کوچه باغ ها، معدن قدیمی، خانه باقری ها، عمارت باستانی ،کلوت ،کتیبه های باستانی و چهارتاقی ها در مزار دهملا، آسیاب های آبی متروک وغیره.

1-8-مراحل وچگونگی انجام کار

1-8-1- گرد آوری اطلاعات و ارزیابی آنها

این مرحله شامل پژوهش های مقدماتی و جمع آوری اطلاعات موجود درباره رسوبات کامبرین، اردویسین، سیلورین و دونین، گسترش جهانی آنها، رخنمون های موجود در ایران و اطلاعاتی پیرامون مناطق مورد مطالعه در این پژوهش بوده است.

1-8-2--مطالعات صحرایی,اندازه گیری برش و نمونه برداری

در مهرماه 90 اولین بازدید بهطور اجمالی از منطقه جهتتعیینجایگاه برش انجام گرفتو بنا به نظر آقای دکتر طاهری برشی در نزدیکی معدن آموزشی دهملا در نظر گرفته شد. در آذر ماه 90 اندازه گیری برش و نمونه برداری با معیت آقای صمدیان و خانم سلیمانی صورت گرفت. پس از آن چندین بار به منطقه مورد مطالعه رفته و آنجا از لحاظ اثرفسیل بررسی شد.برای جمع بندی داده ها و بررسی کاملتر منطقه، در خرداد ماه 91 به همراه آقای دکتر طاهری چند روزی رسوبات اردویسین دهملا بررسی شد. ابتدا در روز اول مسیر معدن دهملا تا مختصاتE54° 38 مورد پیمایش قرار گرفت و روز بعد با هدف ارزیابی امکان دسترسی به برش مناسب تر، پیمایش گسترده رسوبات اردویسین انجام شد. ابتدا با هماهنگی مسئولین دانشگاه شاهرود و با کمک دکتر رمضانی و هماهنگی دکتر شیخ و حاج آقا علایی زاده وارد معدن شدیم و تا منتهی الیه جاده معدنی به سمت غرب حرکت کردیم، که متاسفانه دسترسی آسان به واحدهای اردویسین در حد غربی میسر نشد. در بعد از ظهر به رخنمون های حد غربی در شمالشرق سایت ذغالشویی رفته و به علت عدم درج نام روستای مهماندویه در نقشه پس از یک پیمایش به سمت شمال به محدوده ی مورد نظر نرسیدیم. در اطراف مهماندویه واحدهای ژوراسیک آثار دوکفه ای فولادومیا؟و اثر فسیل کندرایتس و پالئوفیکوس را در خود جای داده بودند. در آن منطقه تلاش برای دسترسی به واحدهای اردویسین به علت عدم مناسب بودن راه ها میسر نشد، بنابراین در روز بعد برداشت های خود را درمجاورت معدن و با حرکت روی واحدها و دسترسی به محل مناسب برای اندازه گیری برش چینه شناسی انجام دادیم.

علاوه بر اندازه گیری نهشته های رسوبی و برداشت نمونه های اثرفسیل، به منظور مطالعه سن واحدهای برش مورد نظر از لایه های آهکی جهت بررسی کنودونت ها نمونه برداری صورت گرفت؛ همچنین برای تشخیص محیط رسوبی و مطالعه بهتر برش نمونه هایی جهت مطالعه پتروگرافی و تهیه مقاطع نازک گرفته شد.

1-8-3- آماده سازی نمونه های اثر فسیل و تهیه عکس از آن ها

بدین منظور نمونه های اثرفسیل ,پس از برداشت و درج افق های مرتبط برداشت شده به دقت لای روزنامه پیچیده شدند و پس از انتقال به آزمایشگاه در ابتدا تمیز و سپس با قرار دادن یک شاخص درکنارشان از آنها عکس تهیه شد.

برای عکسبرداری تمام زوایای اثر فسیل باید عاری از غبار و رسوبات اضافه باشد. از نمونه ها در چندین جهت عکس تهیه می شود، گاهی اثرفسیل را با روغن جلا داده و دوباره عکس گرفته می شود و پس از مقایسه مناسب ترین عکس ها انتخاب می شود.

1-8-4- آماده سازی مقاطع نازک تهیه عکس و مطالعه آن ها

در راستای مطالعات میکروسکوپی در مواقع لزوم از بعضی افق های برش مورد مطالعه از ماسه سنگ ها و سنگ های آذرین نمونه هایی جهت مطالعه پتروگرافی تهیه شد. این نمونه ها توسط آزمایشگاه مقاطع نازک سازمان زمین شناسی تهیه گردید و در آزمایشگاه میکروسکوپ پلاریزان مطالعه و از آنها عکس تهیه شد.

1-8-5-مراحل آزمایشگاهی وآماده سازی نمونه ها جهت مطالعه کنودونت هاConodonts

از آنجایی که ترکیب شیمیایی کنودونت ها کربنات آپاتیت(فرانکولیت)است، لذا در اسیدهای ضعیفی همچون اسید فرمیک و اسیداستیک غیرقابل حل می باشد. در مورداسید فرمیک که از نظر اقتصادی گران تر است ,برای جدایش کنودونت ها از سنگ های آهکی به مدت زمان کمتری نیاز است در حالیکه در صورت استفاده از اسید استیک که از نظر اقتصادی با صرفه تر است وقت بیشتری جهت حل کردن سنگ های آهکی لازم است.

در هنگام استفاده از اسید استیک یا اسید فرمیک به علت پخش گازهای مضر,باید عمل آماده سازی را در هوای آزاد یا فضایی که تهویه مناسب دارد انجام داد.

جهت انجام مراحل آماده سازی نمونه ها در آماده سازی نمونه های این پژوهش از اسید استیک استفاده شده است. ابتدا نمونه ها درون سطل های پلاستیکی جداگانه قرار داده شدند وبه نسبت یک به ده اسید و آب روی انها اضافه شد. سپس نمونه ها به مدت پنج روز در آب و اسید باقی ماندند و پس از آن شستشوی نمونه ها با استفاده از الک های 30 و 200 مش آغاز شد. رسوبات باقی مانده روی این دو الک پس از خشک شدن به درون قوطی های جداگانه منتقل گردید و سپس زیر میکروسکوپ پیک کردن کتودونت ها صورت گرفت.

پس از جدایش فسیلها، مراحل مطالعه و تشخیص جنس و کونه کنودونت هاییافت شده از رسوبات برش مورد مطالعه آغاز شد و شماری از کنودونت ها هم برای تهیه عکس با میکروسکوپ الکترونی انتخاب شد.

1-8-6- تهیه عکس SEM از نمونه های کنودونت ها

برای تهیه عکس از کنودونت ها، ابتدا بایستی نمونه ها را در وضعیت مشخص بر روی پایه های مخصوص قرار داد و سپس عملیات آماده سازی برای عکس برداری را انجام داد.به منظور تهیه عکس از نمونه ها توسط میکروسکوپ الکترونی، سطح نمونه ها باید دارای هدایت الکتریکی باشند تا الکترونی که به سطح نمونه تابیده می شود، دفع نگردد در غیر این صورت، الکترون روی سطح نمونه باقی می ماند و ایجاد شارژ ساکن می کند. الکترون های بعدی با این شارژ ساکن با بار همنام برخورد می کنند و دفع یا منحرف می شوند و در نتیجه تصویر حاصله ناپایدار می گردد. با نشاندن لایه نازکی از طلا سطوح غیر هادی نمونه ها هدایت الکترونی پیدا می کنند و وضوح تصاویر بهبود می یابد.

روش نشاندن طلا بر روی سطح نمونه ها که اصطلاحا P.V.D نامیده می شود، به این ترتیب است که در دستگاه لایه نشانی مولکول های گاز آرگون سطح طلا را بمباران می کنند و آن را یونیزه می کنند. در این حالت مخلوط مولکول های گاز و یون های طلا در فضای خلا دستگاه لایه نشان,پلاسمایی با بار مثبت را تشکیل می دهند که به طور فیزیکی روی نمونه ها ی دارای بار منفی می نشیند. لایه های تشکیل شده دارای ضخامتی در حدود 100 آنگستروم می باشند که این ضخامت را می توان با زمان نشاندن طلا کنترل کرد.لایه طلای نشانده شده آن قدر نازک است که تاثیری روی میکروساختارهای نمونه ندارد.

در میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM)، الکترون به سطح نمونه تابیده شده و منعکس می گردد.سپس توسط دیتکتورها جمع آوری شده و تبدیل به فوتون نوری می گردد تا تصویر مرئی ایجاد شود.منبع ایجاد الکترون فیلامنت تنگستنی است که با عبور جریان برق داغ شده و تولید الکترون می کند. الکترون برخلاف نور نمی تواند به آسانی در هوا حرکت کند .لذا بایستی در مسیر حرکت الکترون در محفظه نمونهمیکروسکوپ خلا ایجاد نمود. خلا مورد نیاز با استفاده از یک پمپ rotary و یک پمپ diffusion ایجاد می شود. پمپ rotary خلا را به تور می رساند و سپس پمپdiffusion فعال می گردد و خلا را در داخل میکروسکوپ به تور می رساند تا سیستم شروع به کار کند. در این هنگام بر روی مانیتور کامپیوتر متصل به میکروسکوپ تصویر نمونه ضاهر می شود .با تنظیم وضوح میزان روشنایی تصویر و بزرگ نمایی میکروسکوپ عکس برداری توسط کامپیوتر انجام شده و تصویر مورد نظر بر روی حافظه کامپیوتر ضبط می شود.

دریافت فایل